De continenten op aarde zijn voortdurend in beweging. Minstens drie keer zijn ze met elkaar in botsing gekomen om één reusachtig continent te vormen. Als we ons laten leiden door de geschiedenis, zullen de huidige continenten weer samensmelten tot een nieuw supercontinent. Een studie in Nature laat nu zien hoe dat zou kunnen gebeuren.
Je kunt de continenten zien als reusachtige puzzelstukken die over de aarde schuifelen. Als ze uit elkaar drijven, vormen zich machtige oceanen. Als ze samenkomen, verdwijnen de oceanen. En dat allemaal omdat continenten op bewegende platen van de aardkorst liggen.
Toen, Nu en Toekomst
Een nieuw model van continentale drift voorspelt dat het volgende supercontinent in de buurt van de Noordpool zou kunnen ontstaan – over nog zo’n 100 miljoen jaar.
Twee van de vorige supercontinenten, die 200 miljoen jaar geleden (Pangaea) en 800 miljoen jaar geleden (Rodinia) werden gevormd. Mitchell, et. al./Nature hide caption
toggle caption
Mitchell, et. al./Nature
Twee van de vorige supercontinenten, die 200 miljoen jaar geleden (Pangaea) en 800 miljoen jaar geleden (Rodinia) werden gevormd.
Mitchell, et. al./Nature
Het is mogelijk dat de Amerika’s en Azië samensmelten om een nieuw supercontinent te vormen, “Amasia.” Mitchell, et. al./Nature hide caption
toggle caption
Mitchell, et. al./Nature
De Amerika’s en Azië kunnen samensmelten om een nieuw supercontinent te vormen, “Amasia.”
Mitchell, et. al./Nature
“Continenten op deze platen verplaatsen zich typisch, zou ik zeggen, met de snelheid waarmee je vingernagels groeien,” zegt Ross Mitchell, een afgestudeerde student aan de Yale University. Dat lijkt misschien langzaam, maar het telt op over honderden miljoenen jaren.
Kijk naar een atlas en je kunt je voorstellen hoe bijvoorbeeld Afrika en Zuid-Amerika ooit tegen elkaar aan lagen.
“Als je de band terugspoelt en alle continenten weer in hun puzzelopstelling terugbrengt, heb je deze enorme landmassa van alle continentale blokken van de aarde bij elkaar,” zegt Mitchell.
De laatste keer dat alle landmassa’s samenklonterden, vormde het een supercontinent dat Pangaea werd genoemd. De dinosaurussen liepen daar rond. Maar Pangaea was niet het eerste.
“Er waren er drie geweest, mogelijk een vierde supercontinent door de miljarden jaren heen,” zegt Mitchell.
Hij heeft die diepe geschiedenis bestudeerd door te kijken naar kleine magneten die overal ter wereld in rotsen begraven liggen. Die magneten wezen naar het noorden toen ze in het gesteente werden opgesloten. Door die magneten te onderzoeken in gesteentelagen die in de loop van miljoenen jaren zijn afgezet, kun je achterhalen hoe die continenten zich hebben bewogen.
En dat bracht Mitchell er natuurlijk toe zich af te vragen hoe het volgende supercontinent eruit zal zien.
Er zijn twee leidende ideeën. De ene is dat de continenten weer in elkaar zullen storten op de plaats van het laatste supercontinent, met Afrika als middelpunt. Dat zou de Atlantische Oceaan dichtdrukken. Het andere idee is dat de Atlantische Oceaan zou blijven groeien en groeien.
In dit scenario “scheurt een supercontinent uit elkaar, en de continenten draaien rond naar de andere kant van de wereldbol, en creëren zo het volgende supercontinent, 180 graden aan de andere kant van de wereldbol dan het vorige,” zegt Mitchell.
Dat zou ons met een supercontinent op de plaats van de Stille Oceaan laten zitten.
Een supercontinent genaamd Amasia
Maar Mitchell’s onderzoek voor zijn proefschrift suggereert dat beide ideeën onjuist zijn. In plaats daarvan, zegt hij, schijnen de continenten naar het noorden te bewegen. Dat betekent dat de Caraïbische Zee en de Noordelijke IJszee zullen worden dichtgeknepen.
“Denk aan het dichten van de Caraïbische Zee – je hebt nu Noord- en Zuid-Amerika samengesmolten,” zegt Mitchell. “En door de Arctische Oceaan te laten samensmelten, zou je de Amerika’s met Eurazië verbinden.
850 Million Years Of Drifting
Het land op aarde beweegt, maar langzaam – ongeveer net zo snel als je nagels groeien. Als we de klok 850 miljoen jaar terugdraaien, kunnen we zien hoe de continenten verschillende keren uit elkaar en weer bij elkaar groeiden.
Credit: CR Scotese, PALEOMAP Project
Daaruit zou een supercontinent ontstaan, Amasia genaamd, dat zich zou vormen aan de top van de Aarde. Uiteindelijk zou het in zuidelijke richting afzakken naar de evenaar. En volgens dit scenario zou Antarctica geïsoleerd kunnen blijven op de bodem van de wereld.
Brendan Murphy bestudeert supercontinenten aan de St. Francis Xavier Universiteit in Nova Scotia. Hij zegt dat het idee van het Yale-team provocerend, vernieuwend en aannemelijk is.
“Wat ze hebben gedaan is dat ze een andere mogelijkheid naar voren hebben gebracht waar velen van ons eerlijk gezegd nog niet echt over hadden nagedacht. En dus zelfs als het model fout is, zullen we veel leren door het te testen.”
En hij zegt dat de uitdaging niet alleen ligt in het vinden van verschillende manieren om de puzzelcontinenten van de aarde in elkaar te zetten.
“Dit is echt belangrijk omdat het de evolutie van onze hele planeet beïnvloedt, inclusief het leven dat er op leeft,” zegt Murphy. “Veel mensen geloven bijvoorbeeld dat supercontinenten zich vormen en uit elkaar stonden door hun fundamentele veranderingen in het klimaat.”
Natuurlijk zal het volgende supercontinent zich waarschijnlijk pas over nog eens 100 miljoen jaar of zo vormen. En Mitchell zegt dat de menselijke soort dan waarschijnlijk allang verdwenen zal zijn, dus we zullen het niet weten, “maar het is zeker leuk om over na te denken.”
