Antibioticatherapie

Systemische antibioticatherapie
Low Dose Antibiotics
Local Antibiotic Therapy
Systemische antibioticatherapie

Systemische antibiotica zijn geneesmiddelen die, wanneer ze worden toegediend, inwerken op het hele lichaam. Normaal gesproken worden ze in pilvorm toegediend wanneer ze worden gebruikt bij parodontale behandelingen. Parodontologen gebruiken systemische antibiotica om acute infecties te behandelen, zoals een tandvleesabces (tandvleespuist), en ook vóór de behandeling wanneer patiënten bepaalde medische aandoeningen hebben, zoals mitralisklepverzakking (zie Profylactische Antibiotica). Systemische antibiotica worden ook aanbevolen gedurende twee weken na regeneratieprocedures en wanneer implantaten worden geplaatst. Dit wordt gedaan om ervoor te zorgen dat er geen infectie optreedt tijdens de vroege genezingsfasen, die van cruciaal belang zijn bij deze twee technieken.

Omdat parodontale aandoeningen een infectie zijn, zou het logisch lijken dat antibiotica het probleem zouden elimineren. Helaas, bij de behandeling van routine parodontale afbraak, zijn de effecten van antibiotica van korte duur. Dit komt omdat de bacteriën die de ziekte veroorzaken zich onmiddellijk na het staken van de antibiotica opnieuw vormen. In feite blijken parodontale reinigingsbeurten om tandsteen en tandplak te verwijderen even effectief te zijn als antibiotica om de infectie onder controle te houden.

In de regel zijn systemische antibiotica voor de meeste routinematige parodontale aandoeningen niet nodig of zelfs nuttig. In sommige gevorderde gevallen kunnen er zeer specifieke schadelijke bacteriën zijn die met systemische antibiotica kunnen worden uitgeroeid. In deze gevallen kan een antibioticumkuur op korte termijn nuttig zijn. In gevallen waarin de traditionele behandeling niet de verwachte resultaten oplevert, kan de mond worden gekweekt om na te gaan welke specifieke bacteriën aanwezig zijn. De therapeut kan dan bepalen welk antibioticum hij moet gebruiken.

Omdat overmatig gebruik van systemische antibiotica bij de patiënt gevoeligheid en resistentie tegen bacteriën kan veroorzaken, mogen ze alleen worden gebruikt wanneer dat specifiek is aangegeven.

Lage dosis antibiotica

De laatste tijd is er belangstelling voor het gebruik van lage dosis antibiotica. Een interessant effect van bepaalde antibiotica is dat zij niet alleen de bacteriën doden die parodontale aandoeningen kunnen veroorzaken, maar ook de productie door het lichaam van collagenase verminderen, een enzym dat tandvleesweefsel vernietigt. We hebben allemaal wat collagenase nodig omdat ouder weefsel wordt verwijderd en vervangen door nieuw weefsel. Bij parodontitis lijkt er echter een overproductie van collagenase te zijn, waardoor het lichaam gezond tandvleesweefsel vernietigt. Het antibioticum doxycycline bleek deze enzymen te bestrijden, zelfs in doses die zo klein waren dat er geen antibiotisch effect was. Het voordeel van de kleinere doses is een grote vermindering van de kans op de vorming van resistente bacteriestammen, en in minder bijwerkingen.

Periostat is een capsule van 20mg doxycycline, en twee klinische studies hebben aangetoond dat patiënten die 2 capsules per dag innemen een vermindering van de klinische ontsteking hebben. De studies waren beperkt tot 9 maanden, en er is dus geen officiële aanbeveling om het product voor een langere periode in te nemen. Vanuit praktisch oogpunt lijkt het erop dat Periostat onbeperkt kan worden ingenomen. Voorlopig onderzoek wijst echter uit dat er een positief residuaal effect is gedurende 3 maanden na het stoppen met het geneesmiddel, en daarom bevelen sommige artsen aan Periostat drie maanden op, drie maanden af te nemen. De dagelijkse doses van 40 mg zijn zo laag dat ze niet als antibioticum kunnen worden beschouwd, en er is geen effect op de zakbacterie bekend. Periostat moet dus worden gebruikt in combinatie met andere therapieën die de bacteriële verwijdering aanpakken. Indicaties voor Periostat worden over het algemeen gezien bij recall-patiënten die niet goed reageren en een gegeneraliseerde ontsteking hebben ondanks een redelijke mondhygiëne.

Lokale antibioticatherapie
Actisite
Atridox
PerioChip
Arestin

Want systemische antibiotica worden slechts in zeer beperkte mate gebruikt bij de behandeling van typische parodontale aandoeningen, maar er is veel belangstelling voor lokale toediening van antibiotica. Als een antibioticum rechtstreeks in de pocket kan worden toegediend, zonder dat de patiënt systemische doses moet innemen, zijn er veel minder bijwerkingen en minder kans op de vorming van resistente bacteriën. Bovendien kan bij directe lokale toediening de concentratie van het antibioticum op de zieke plaats 100 keer hoger zijn dan bij orale toediening van het geneesmiddel. Het is echter belangrijk op te merken dat alle antibiotica voor lokale toediening worden aanbevolen als aanvulling op scaling en worteldesbridement, en niet als op zichzelf staande behandelingen.

Systemische antibiotica worden verdund voordat ze de pocket bereiken. Bij lokale toepassing wordt het antibioticum direct in de pocket ingebracht, wat resulteert in veel hogere concentraties.
(klik op de afbeelding voor een grotere weergave)

Actisite
Een groot probleem met lokale antibiotica is het antibioticum op de plaats te houden gedurende de paar dagen die nodig zijn om de bacteriën te doden. Simpelweg de pocket spoelen met antibiotica doet weinig, en normale pocketvloeistoffen spoelen het antibioticum in minder dan 2 minuten uit een pocket. Dit is een van de redenen waarom mondspoelingen zo ondoeltreffend zijn in de parodontale pockets. In de laatste tien jaar zijn in dit land vier producten op de markt gebracht waarmee langdurig geneesmiddelen rechtstreeks in de pocket kunnen worden toegediend. Het eerste product dat werd geïntroduceerd was Actisite, een vezel met tetracycline, een geneesmiddel waarvan bekend is dat het veel van de bacteriën doodt die tandvleesaandoeningen veroorzaken. De Actisite vezel wordt in de pocket geplaatst en daar tien dagen gelaten, en gedurende deze tijd komen hoge concentraties tetracycline vrij. Aan het eind van de tien dagen wordt de vezel uit de pocket verwijderd. In de loop van de volgende dagen zal de ontsteking afnemen en zal de pocket idealiter krimpen doordat de weefsels zich rond de tand verstrakken. Het grootste probleem met Actisite is dat het koordje moet worden verwijderd, waarvoor een tweede afspraak nodig is. Het plaatsen kan een klein ongemak veroorzaken, waarvoor een druppel verdoving nodig is, maar zoals bij alle lokale toedieningsproducten is er weinig of geen ongemak zolang het product op zijn plaats zit.

Actisite Fiber

Atridox (gecontroleerd vrijgegeven doxycyclinehyclaat, 10%)
Atridox is een gedeponeerd handelsmerk van Block Drug Corporation.
Atridox is een uniek afgiftesysteem dat gebruik maakt van een gel, die rechtstreeks in een zakje kan worden geïnjecteerd. De gel wordt snel hard en lost dan gedurende de volgende 7 dagen langzaam op, waarbij doxycycline vrijkomt. De fabrikant beweert dat met dit systeem de hele pocket met het antibioticum wordt gevuld, wat niet het geval is met vezels of chips. Dit lijkt een voordeel te zijn, hoewel er onderzoekers zijn die menen dat alle drie de systemen effectief zijn omdat de antibiotica in de vloeistof van de pocket diffunderen, zelfs zonder direct contact.

Het product wordt geleverd in twee spuiten, de ene bevat 450mg van een vloeibaar polymeer, en de andere 50mg doxycycline hyclate, een antibioticum dat werkzaam is tegen de meeste parodontale pathogenen. De spuiten zijn met elkaar verbonden, en de inhoud wordt krachtig gemengd.

Inbrengen van canula (stompe naald) ter voorbereiding op plaatsing

Na het mengen, wordt een canule op de spuit met Atridox geplaatst en wordt het materiaal onder het tandvlees in de pocket geïnjecteerd. Hiervoor is in het algemeen geen verdoving nodig.

Atridox wordt in de parodontale pocket geïnjecteerd

Atridox zet snel aan wanneer het in contact komt met creviculaire vloeistof of bloed, en neemt snel een wasachtige consistentie aan. Hierdoor kan het materiaal 7 dagen in de pocket blijven, gedurende welke tijd het oplost, waarbij het antibioticum langzaam vrijkomt.

Om te helpen voorkomen dat het product uit de pocket extrudeert, kan cyanoacrylaat (“superlijm”) worden aangebracht op de rand van het tandvlees. In sommige gevallen wordt een parodontaal verband aangebracht om de retentie te bevorderen. De patiënt mag dit gebied gedurende twee weken niet poetsen en flossen. Gedurende die tijd wordt meestal chloorhexidine mondspoeling aanbevolen.

Studies hebben aangetoond dat de sondeerdiepte is afgenomen, het bloeden is verminderd en de hechting is verbeterd wanneer Atridox wordt gebruikt in combinatie met schrapen en schaven.

PerioChip
PerioChip is een dun wafeltje dat chloorhexidine bevat. Hoewel chloorhexidine geen antibioticum is, is het een krachtig antisepticum en doodt het de meeste ziekteverwekkers. De wafer glijdt onder de rand van het tandvlees in de pocket, een eenvoudige procedure waarvoor geen verdoving nodig is. De wafer lost na enkele dagen op en hoeft niet te worden verwijderd.

PerioChip klaar om onder tandvlees in de pocket te schuiven

Arestin
De meest recent geïntroduceerde lokale antibioticatherapie bestaat uit kleine bolletjes minocycline, een derivaat van tetracycline. Dit geneesmiddel, dat vergelijkbaar is met de bestanddelen van Actisite en Atridox, is zeer doeltreffend in het doden van de bacteriën die geacht worden parodontale aandoeningen te veroorzaken. Het belangrijkste voordeel van dit nieuwe product is het gebruiksgemak. De bolletjes, die eruit zien als een fijn poeder, zitten in een kleine stompe plastic naald, en worden in de pocket geïnjecteerd. Hiervoor is geen verdoving nodig. De bolletjes zijn bioadhesief en kleven aan de wand van de pocket, waar ze minocycline langzaam vrijgeven gedurende een periode van 14-21 dagen. Omdat de bolletjes ook biologisch afbreekbaar zijn, hoeven ze niet te worden verwijderd.

Over het algemeen worden lokale toedieningsantibiotica gebruikt in de periodontale onderhoudsfase van de therapie, wanneer geïsoleerde delen van de mond lijken te verslechteren. Het gebruik ervan wordt over het algemeen niet aanbevolen tijdens de actieve fase van de behandeling. De doeltreffendheid van deze producten is enigszins omstreden, en hoewel er meestal enige verbetering optreedt, moet nog worden aangetoond of deze resultaten op lange termijn blijvend zijn. Sommige gevallen lijken beter te reageren dan andere, en uw parodontoloog zal u helpen adviseren of deze behandelingen in uw specifieke geval gunstig kunnen zijn.