De meesten van ons kennen cafeïne, de stimulans voor het centrale zenuwstelsel die van nature in koffiebonen zit en die onze pour-overs en cold brews hun energieboostende magie geeft. Iets waar zelfs de meest doorgewinterde koffieliefhebber zich misschien niet bewust van is, is het feit dat cafeïnevrije koffie in feite niet 100 procent cafeïnevrij is. Dat klopt, mensen: Er zit cafeïne in je cafeïnevrije koffie. GASP. Hier is wat je moet weten over waarom dat is, hoeveel cafeïne we het over hebben, en of het zelfs uitmaakt.
Waarom zit er cafeïne in cafeïnevrije koffie
Vorige dingen eerst: Wat doet cafeïne in je cafeïnevrije kopje koffie? Daar gaat ze niet eens op in. Dit hebben we te danken aan de aard van het cafeïnevrije proces. Het is lang, ingewikkeld, en onvolmaakt. “Het is bijna onmogelijk om alle cafeïne uit een koffieboon te halen”, vertelt Nathan Arnold, woordvoerder van de Food and Drug Administration (FDA), aan SELF.
Er zijn verschillende methoden om cafeïne te verwijderen, waarvan de meest voorkomende de zogenaamde solventextractietechnieken zijn, vertelt William Ristenpart, Ph.D., directeur van het U.C. Davis Coffee Center en professor chemische technologie aan de University of California Davis, aan SELF. Nadat de groene koffiebonen zijn geoogst en gedroogd, maar voordat ze worden geroosterd (wanneer ze bruin worden), worden ze geweekt in een oplossing met een oplosmiddel, meestal methyleenchloride of ethylacetaat, dat zich bindt aan de cafeïnemoleculen en ze uitloogt. (Tussen haakjes, als die chemicaliën een beetje aan de “moet ik dat echt in mijn lichaam stoppen”-kant klinken, kun je gerust zijn. Hoewel het misschien onveilig klinkt om aan deze chemicaliën te nippen, blijven er aan het eind van het decafeïneren en roosteren slechts sporen van over, aldus Ristenpart. Ethylacetaat is “algemeen erkend als veilig” door de FDA. Methyleenchloride is technisch gezien een potentiële kankerverwekkende stof, maar is in zulke minuscule hoeveelheden aanwezig in cafeïnevrije koffie – hooguit 10 delen per miljoen, zoals sinds 1985 door de FDA wordt gereguleerd – dat het niet als een risico voor de menselijke gezondheid wordt beschouwd). Bij andere oplosmethodes wordt de cafeïne eruit gehaald met alleen water (de Zwitsers water techniek), of met kooldioxide onder hoge druk (de superkritische kooldioxide techniek).
Er vinden meestal meerdere extractierondes plaats. Het aantal extractierondes en de andere stappen en chemische processen die bij elke methode betrokken zijn, variëren. Maar over het algemeen is het niet haalbaar om elke laatste molecuul cafeïne te verwijderen, zegt Ristenpart. “Over het algemeen is het heel moeilijk om een scheiding van chemicaliën voor 100 procent te realiseren, en dat geldt ook voor cafeïne in koffiebonen.”
Om uit te leggen waarom, laten we het even snel over basischemie hebben. De hoeveelheid cafeïne die kan worden geëxtraheerd, hangt grotendeels af van de kracht waarmee de oplosmiddelen de cafeïnemoleculen naar buiten kunnen trekken, legt Ristenpart uit. En de kracht die de oplosmiddelen kunnen opwekken neemt af naarmate de cafeïne uit de bonen wordt geloogd. Dit betekent dat als de bonen eenmaal de ene decafeïneringsronde na de andere hebben doorlopen, de bonen steeds minder cafeïne bevatten, waardoor het steeds moeilijker wordt om de cafeïne te verwijderen, aldus Ristenpart. “Dus je krijgt een afnemende opbrengst … en het laatste beetje is bijna onmogelijk te verwijderen.”
Hoeveel cafeïne zit er eigenlijk in cafeïnevrije
Een kopje gewone koffie van acht gram heeft meestal ongeveer 95 tot 200 milligram cafeïne, volgens de U.S. National Library of Medicine. Decaf koffie heeft meestal slechts tussen twee en 15 milligram per 8-ounce kopje, volgens de FDA. Net als bij gewone koffie is er hier duidelijk veel variatie. “Hoeveel cafeïne er in zit tegen de tijd dat het bij de consument aankomt, hangt vooral af van hoeveel cafeïne er in het begin in de koffie zat,” wat varieert met verschillende soorten bonen en groeiregio’s, zegt Ristenpart. Maar het hangt ook af van de techniek en intensiteit van het decafeïneringsproces dat een fabrikant gebruikt, evenals de zetmethode en sterkte, voegt hij eraan toe.
In een onderzoek dat in 2006 werd gepubliceerd in het Journal of Analytical Toxicology, maten onderzoekers het cafeïnegehalte in 22 verschillende kopjes decafkoffie en espresso van verschillende merken, waaronder Starbucks. Zij ontdekten dat het cafeïnegehalte varieerde van niet detecteerbaar tot 13,9 milligram per 16-ounce kopje cafeïnevrije koffie (of ongeveer zeven milligram per 8-ounce kopje), en drie tot 15,8 milligram per shot (cafeïnevrije) Starbucks espresso.
Er zijn ook geen voorschriften die de maximale hoeveelheid cafeïne specificeren die koffie mag bevatten om als cafeïnevrij te worden geëtiketteerd, zegt Arnold. Maar “als algemene regel heeft de FDA geen bezwaar gemaakt tegen het gebruik van de term ‘cafeïnevrij’ op koffie als ten minste 97 procent van de oorspronkelijke cafeïne is verwijderd,” legt Arnold uit. “De FDA gelooft dat…dat een goede basislijn is.” (Dus volgens die rekensom zou een zak koffiebonen die een kopje van acht gram zou hebben opgeleverd met 150 milligram cafeïne vóór het cafeïnevrije proces een brouwsel van acht gram opleveren met niet meer dan 4,5 milligram cafeïne.)
Arnold merkt ook op dat in gevallen waarin de FDA geen specifieke voorschriften heeft, zoals bij cafeïnevrije koffie, “we vooral kijken naar etiketten die waarheidsgetrouw en niet misleidend zijn.” Maar iedereen die om welke reden dan ook probeert zijn cafeïne-inname in de gaten te houden, zal waarschijnlijk in gedachten willen houden dat het niet zo is dat een regelgevende instantie deze dingen test of koffiehuizen of fabrikanten aan hun woord houdt. En om eerlijk te zijn, de FDA heeft meer dringende zorgen als het gaat om wat er op de loer ligt in het voedsel en de medicijnen die we consumeren.
Hoe groot een deal een beetje cafeïne eigenlijk is
Het ding is, een paar milligram cafeïne is waarschijnlijk niet genoeg om de meerderheid van de mensen te beïnvloeden, vertelt neuroloog en slaapgeneeskunde specialist Ajay Sampat, M.D., assistent klinisch professor aan UC Davis Health, aan SELF. “Als het zo’n kleine hoeveelheid is, zullen de meeste mensen waarschijnlijk geen merkbare effecten ervaren.” Natuurlijk hangt dit af van een paar factoren, legt Dr. Sampat uit, zoals cafeïnegevoeligheid (die grotendeels genetisch is) en cafeïnetolerantie (die zich ontwikkelt bij regelmatige inname). Degenen onder ons die licht of matig gevoelig zijn voor cafeïne en/of regelmatig cafeïne consumeren, zullen waarschijnlijk geen last hebben van de kleine hoeveelheid cafeïne in cafeïnevrije koffie. En dat zijn de meesten van ons.
Maar dat betekent niet dat de cafeïne in decaf voor iedereen een nonissue is. “Voor de minderheid van de mensen die echt gevoelig zijn voor cafeïne, kan zelfs die kleine hoeveelheid veel zijn,” zegt Dr. Sampat. Sommige mensen zijn van nature erg gevoelig voor cafeïne. (Natuurlijk is het waarschijnlijk dat deze mensen ook vermijden om regelmatig cafeïne te consumeren, dus zij hebben waarschijnlijk ook geen of een lage tolerantie). Dus als je ooit negatieve bijwerkingen van cafeïne hebt opgemerkt – een versnelde hartslag of een gevoel van nervositeit, angst, misselijkheid of rusteloosheid, volgens de U.S. National Library of Medicine – na een kopje cafeïnevrije koffie (of gewone koffie), dan kan het zijn dat je cafeïnegevoelig bent. Daarom adviseert de FDA: “Als u op een negatieve manier op cafeïne reageert, kunt u beter helemaal geen cafeïnehoudende dranken drinken.”
De kleine hoeveelheid cafeïne in cafeïnevrije koffie kan ook een probleem vormen voor mensen die cafeïne-inname vanwege een medische aandoening proberen te vermijden of minimaliseren. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met slaapstoornissen zoals slapeloosheid, verschillende leverziekten die een verminderde leverfunctie veroorzaken en migraine waarbij cafeïne een trigger is, aldus Dr. Sampat. En hoewel cafeïne ook kan interfereren of interageren met verschillende soorten medicijnen, zegt Dr. Sampat, is het de moeite waard om op te merken dat deze interacties meestal zijn waargenomen met standaard doses cafeïne, niet de veel kleinere hoeveelheden die in cafeïnevrije koffie worden aangetroffen. Als je je zorgen maakt over hoe je cafeïne-inname je gezondheid kan beïnvloeden of als het cafeïnegehalte in cafeïnevrije koffie iets is om over na te denken, vraag er dan zeker je arts over om zijn mening te krijgen.
Als het gaat om de vraag of cafeïne je slaap kan beïnvloeden, is met name de andere belangrijkste variabele om rekening mee te houden het tijdstip van de dag waarop je het drinkt. Hoewel de snelheid van het cafeïne metabolisme en de duur van de effecten sterk kunnen variëren van persoon tot persoon, zegt Dr. Sampat, cafeïne piekt over het algemeen binnen een uur en kan vier tot zes uur in het lichaam blijven hangen, volgens de U.S. National Library of Medicine. Dus als een cafeïne-gevoelig persoon cafeïnevrije koffie drinkt tijdens zijn vergadering van 10 uur ’s ochtends, zal hij 12 uur later geen problemen hebben met slapen. Maar het bestellen van cafeïnevrije koffie na het eten – wat veel mensen doen in de veronderstelling dat hun kopje 100% cafeïnevrij is – kan een probleem opleveren voor het slapengaan, legt Dr. Sampat uit. (Hoewel ook hier geldt dat de hoeveelheid cafeïne misschien niet eens genoeg is om de persoon te beïnvloeden.)
Er kunnen zich overigens ook scenario’s voordoen waarin de kleine hoeveelheid cafeïne in cafeïnevrije koffie eigenlijk ideaal is. Stel, je probeert je cafeïneconsumptie te verminderen of helemaal af te kicken, of je probeert een cafeïnehoofdpijn in de late namiddag te voorkomen zonder te vol te zitten met cafeïne. In deze situaties kan de minimale hoeveelheid cafeïne in cafeïnevrije koffie net genoeg zijn om de dag door te komen zonder op je bureau te vallen. Maar of die teensy hit van cafeïne genoeg is om zelfs te registreren, hangt af van je cafeïnegevoeligheid en cafeïnetolerantie.
The bottom line on cafeïne in decaf
Ultimately, of je wel of niet wordt beïnvloed door de kleine hoeveelheid cafeïne in je decaf hangt af van een paar dingen, zoals je cafeïnegevoeligheid, tolerantie en medische geschiedenis, evenals het tijdstip van de dag dat je het drinkt. Veel mensen hebben niet eens door dat ze een minidosis cafeïne binnenkrijgen – en als je nooit hebt gemerkt dat cafeïne invloed op je heeft, ben je waarschijnlijk een van hen. En er is geen reden om je decaf drinkgewoonten nu te veranderen.
Maar als je eerder hebt vermoed dat er iets raars aan de hand was met je decaf, weet je nu dat je geen dingen aan het verzinnen was-en dat het minderen van je decaf daadwerkelijk een verschil zou kunnen maken.
Gerelateerd:
- Koffie is geweldig, maar dat alleen zal je leven niet verlengen
- Wat gebeurt er eigenlijk als je alcohol en cafeïne combineert?
- Hoe ongerust moet je zijn over die waarschuwingen voor kanker bij je koffie?
