Chansons (Frans voor “lied”) verwijst naar elk lied met Franse woorden, maar meer bepaald naar klassieke, tekstgedreven Franse liederen, Europese liederen in de cabaretstijl, of een gevarieerd aanbod van liederen die in deze stijl geïnterpreteerd worden. Een zanger die gespecialiseerd is in chansons wordt een chansonnier genoemd; een verzameling chansons, vooral uit de late Middeleeuwen en de Renaissance, wordt ook een chansonnier genoemd.
In een meer gespecialiseerd gebruik verwijst het woord ‘chanson’ naar een meerstemmig Frans lied uit de late Middeleeuwen en de Renaissance. Vroege chansons hadden meestal een van de vormen fixes, ballade, rondeau of virelai, hoewel sommige componisten later populaire poëzie in een verscheidenheid van vormen zetten.
De vroegste chansons waren twee-, drie- of vierstemmig, waarbij eerst drie de norm werd, tegen de zestiende eeuw uitdijend tot vierstemmig. Soms werden de zangers begeleid door instrumenten.
Eerdere chansons
De eerste belangrijke componist van chansons was Guillaume de Machaut, die driestemmige werken in de formes fixes componeerde in de loop van de veertiende eeuw. Guillaume Dufay en Gilles Binchois, die zogenaamde Bourgondische chansons schreven (omdat ze uit het gebied kwamen dat bekend staat als Bourgondië), waren de belangrijkste chansoncomponisten van de volgende generatie (ca. 1420-1470). Hun chansons, enigszins eenvoudig van stijl, zijn ook meestal driestemmig met een structurele tenor. Latere vijftiende- en vroeg zestiende-eeuwse figuren in het genre waren onder meer Johannes Ockeghem en Josquin Desprez, wier werken niet langer beperkt worden door formes fixes en beginnen een soortgelijke doordringende imitatie te vertonen als die in hedendaagse motetten en liturgische muziek. Halverwege de eeuw waren Claudin de Sermisy en Clément Janequin componisten van zogenaamde Parijse chansons, die ook de formes fixes achter zich lieten en in een eenvoudiger, meer homofone stijl werden uitgevoerd, soms met muziek die bedoeld was om bepaalde beelden op te roepen. Veel van deze Parijse werken werden uitgegeven door Pierre Attaingnant. Componisten van hun generatie, maar ook latere componisten, zoals Orlando de Lassus, werden beïnvloed door het Italiaanse madrigaal. Veel vroege instrumentale werken waren versierde variaties (diminuties) op chansons, waarbij dit genre uitgroeide tot de canzone, een voorloper van de sonate.
Het eerste met beweegbare letters gedrukte bladmuziekboek was Harmonice Musices Odhecaton, een verzameling van 96 chansons van vele componisten, in 1501 in Venetië uitgegeven door Ottaviano Petrucci.
Later ontstonden de chansons
Het Franse sololiederen ontwikkelde zich aan het eind van de zestiende eeuw, waarschijnlijk uit de eerder genoemde Parijse werken. In de zeventiende eeuw bloeiden de air de cour, het chanson pour boire, en andere soortgelijke genres, meestal begeleid door luit of klavier, met bijdragen van componisten als Antoine Boesset, Denis Gaultier, Michel Lambert, en Michel-Richard de Lalande.
In de achttiende eeuw werd de vocale muziek in Frankrijk gedomineerd door de opera, maar het sololiederen beleefde een renaissance in de negentiende eeuw, eerst met salonmelodieën, maar halverwege de eeuw met zeer gesofisticeerde werken die beïnvloed waren door de Duitse liederen die in het land waren geïntroduceerd. Louis Niedermayer, in de ban van Schubert, was een spilfiguur in deze beweging, gevolgd door Eduard Lalo, Felicien David, en vele anderen. Tot de latere negentiende-eeuwse componisten van het Franse lied, melodie of chanson genoemd, behoorden Ernest Chausson, Emmanuel Chabrier, Gabriel Fauré en Claude Debussy, terwijl veel twintigste-eeuwse Franse componisten deze sterke traditie hebben voortgezet.
Zie ook de vroeg-middeleeuwse heroïsche liederen, Chansons de geste genaamd, die werden voorgedragen (uit het hoofd) in plaats van werkelijk gezongen.
Populair chanson
In Frankrijk verwijst “chanson” tegenwoordig vaak naar het werk van meer populaire zangers als Georges Brassens, Jacques Brel, Édith Piaf, Camille Dalmais, Olivia Ruiz, enz.
- Faure, Gabriel, en Sergius Kagen. 30 liederen voor zang en piano. NY: International Music Co., 1956. OCLC 887637
- Hurston, Zora Neale. Folklore, memoires, en andere geschriften. NY: Library of America: Penguin Books, 1995. ISBN 0-940-45084-4
- Le Gentil, Pierre. Het Chanson de Roland. Cambridge: Harvard University Press, 1969. OCLC 36153
Credits
De schrijvers en redacteuren van de Nieuwe Wereld Encyclopedie hebben dit Wikipedia-artikel herschreven en aangevuld in overeenstemming met de normen van de Nieuwe Wereld Encyclopedie. Dit artikel voldoet aan de voorwaarden van de Creative Commons CC-by-sa 3.0 Licentie (CC-by-sa), die gebruikt en verspreid mag worden met de juiste naamsvermelding. Eer is verschuldigd onder de voorwaarden van deze licentie die kan verwijzen naar zowel de medewerkers van de Nieuwe Wereld Encyclopedie als de onbaatzuchtige vrijwillige medewerkers van de Wikimedia Foundation. Om dit artikel te citeren klik hier voor een lijst van aanvaardbare citeerformaten.De geschiedenis van eerdere bijdragen door wikipedianen is hier toegankelijk voor onderzoekers:
- Chansons geschiedenis
De geschiedenis van dit artikel sinds het werd geïmporteerd in de Nieuwe Wereld Encyclopedie:
- Geschiedenis van “Chansons”
Noot: Sommige beperkingen kunnen van toepassing zijn op het gebruik van individuele afbeeldingen die afzonderlijk zijn gelicentieerd.
