De geschiedenis van Dubrovnik

Een kort overzicht van de geschiedenis van Dubrovnik

Eerdere geschiedenis

De geschiedenis van Dubrovnik getuigt van het veranderende fortuin van een mediterrane stadstaat aan de grens die eeuwenlang in harmonie met zijn omgeving leefde. De stad, die oorspronkelijk Ragusa heette, werd in de 7e eeuw gesticht als toevluchtsoord voor kustbewoners die op de vlucht waren voor de oprukkende barbaren. Vanaf het begin werd de stad beschermd door verdedigingsmuren. De status van de stad als grensstad was bepalend voor haar geschiedenis. Deel van de mediterrane culturele constellatie, maar toch intiem verbonden met de Balkan. Katholiek, maar omringd door islamitische en orthodoxe buren.

De nieuwe stadstaat maakte gebruik van zijn status als kruispunt tussen culturen en beschavingen. De stad floreerde door uitgebreide handel met andere zeehavens zoals Genua, Pisa en Venetië. Haar handelsnetwerken op het vasteland strekten zich ook uit tot de Balkan met het Ottomaanse Rijk. Aan het begin van de 13e eeuw viel Dubrovnik onder de controle van de meest serene republiek, die tot 1358 onder haar controle bleef.

Tegen het einde van de Middeleeuwen betekende de maritieme invloed van Dubrovnik dat het de voornaamste concurrent van het Venetiaanse rijk was voor de Adriatische waterwegen. Door zijn Europees geschoolde diplomaten en zijn wijdverbreide handel kon het zijn invloed tot buiten de Adriatische Zee uitbreiden. Machiavelli was een grootheid die zo onder de indruk was van de stad dat hij solliciteerde om er te werken. Het stadsbestuur was niet onder de indruk en wees hem af.

Catastrofale aardbeving

De opgang van Dubrovnik kreeg een grote klap in 1667 toen een catastrofale aardbeving een grote hoeveelheid kunst en architectuur uit de renaissance in de stad verwoestte. De Sponza en het paleis van de rector waren de enige gebouwen die de natuurramp overleefden. De stad werd herbouwd in de barokstijl die tot op heden intact is gebleven. Ondanks de wederopbouw betekende het verval van de Middellandse Zee als handelscentrum dat Dubrovnik, net als andere mediterrane havens, aan een gestaag verval begon. Tegen de tijd dat Napoleon in 1806 aan de poorten kwam, was de Republiek van St. Blaise een schim van zichzelf.

Het Congresstelsel en de veldtocht van Napoleon hadden de laatste overblijfselen van de Republiek uitgeroeid. In 1815 werd Dubrovnik, net als een groot deel van de oostelijke Adriatische kust, onderdeel van het Habsburgse Rijk, waar het tot 1918 zou blijven.

Het begin van het toerisme

De periode van de Oostenrijkse overheersing zag het prille begin van het toerisme. Lord Byron zou Dubrovnik tijdens zijn Grand Tour ‘de Parel van de Adriatische Zee’ hebben genoemd. Later werden prominente schrijvers als Bernard Shaw en Agatha Christie verblind door de perfect bewaard gebleven barokke oase.

Tijdens de tweede Joegoslavische periode na 1945 groeide de populariteit van de stad wereldwijd en miljoenen verwonderden zich over de middeleeuwse pracht en praal. Het belang van het toerisme betekende dat Dubrovnik in 1979 op de werelderfgoedlijst van de UNESCO werd geplaatst. Dit betekende ook dat de stad als een van de weinige plaatsen in het voormalige Joegoslavië werd gedemilitariseerd, omdat de autoriteiten van mening waren dat een militaire aanwezigheid onverenigbaar was met de ontwikkeling van het toerisme. De inkomsten uit het toerisme maakten belangrijke ontwikkelingen voor de infrastructuur van de stad mogelijk, zoals de luchthaven.

Recente geschiedenis

Door zijn historische status als grensgebied werd Dubrovnik zwaar getroffen door het uiteenvallen van Joegoslavië. In het begin van de jaren ’90 werd Dubrovnik door de agressie van de Groot-Serviërs ernstig in zijn bestaan bedreigd. Meer dan tweederde van de historische gebouwen van de stad werd door artillerie geraakt. De geplaveide straten van de stad werden getroffen door honderden voltreffers. Voor het eerst in de geschiedenis kregen de middeleeuwse stadsmuren zelf meer dan honderd voltreffers te verduren. Veel historische paleizen werden zwaar beschadigd door de branden die er het gevolg van waren. Het beroemde Sponza- en rectoraatspaleis, de Sint-Blaijzekerk, het Franciscaner klooster en de Amerling- en Onofriofontein hadden allemaal zwaar te lijden. De totale kosten van de wederopbouw zouden ongeveer 10 miljoen dollar bedragen.

De gedemilitariseerde status van Dubrovnik toont aan dat het enige doel van de belegering, die tot juni 1992 zou duren, was het moreel van de Kroaten tijdens hun onafhankelijkheidsoorlog te beschadigen. De schokkende beelden van de belegering op de wereldtelevisieschermen en het dappere verzet van het Kroatische leger leidden uiteindelijk tot de terugtrekking van het Servische leger. Een internationale organisatie onder leiding van de UNESCO hielp bij de succesvolle wederopbouw, zodat Dubrovnik nu weer zijn vroegere luister heeft teruggekregen. (Vicko Marelic)

Aanvullende info: Dubrovnik Old Town + een van de oudste afbeeldingen van Dubrovnik; Plattegrond van Dubrovnik Old Town; Bezienswaardigheden Dubrovnik

Artikelen over de geschiedenis van Dubrovnik

1. De geschiedenis van Dubrovnik – een inleiding
2. De stichting in de Donkere Middeleeuwen – balanceren op een grensgebied
3. De vroege Middeleeuwen
4. Het begin van de handel
5. Handelsakkoorden met Balkanlanden
6. Ontbinding met Venetië en gebiedsuitbreiding
7. De Ottomanen arriveren
8. De Gouden Eeuw van Dubrovnik
9. Dubrovnik als brandpunt van de Dalmatische Verlichting
10. Rudjer Boskovic – Dubrovniks lichtend voorbeeld van Verlichting
11. De Joden van Dubrovnik