In de jaren dertig werkte een derde van de vrouwen in het Verenigd Koninkrijk buitenshuis – voornamelijk in laagbetaalde ‘vrouwenbaantjes’, zoals verzorgen en koken. De economische depressie versterkte het idee dat goed betaald werk in de eerste plaats voor mannen was weggelegd en dat vrouwen thuis thuishoorden, als onbetaalde werkkrachten.
In 1928 hadden Stanley Baldwin en zijn conservatieve regering alle vrouwen toegestaan te stemmen als ze 21 jaar waren geworden – dezelfde leeftijd als voor mannen. “De onderwerping van vrouwen, als die er al is, zal nu niet meer afhangen van enige schepping van de wet,’ zei hij. “Het zal nooit meer mogelijk zijn om de soevereine staat de schuld te geven van enige ongelijkheid. Vrouwen zullen bij ons de meest volledige rechten hebben. De grond en rechtvaardiging voor de oude agitatie is verdwenen.”
Misschien wist hij dat zijn woorden retorisch waren. Er was zeker geen verschuiving in de veronderstelling van mannelijke superioriteit en macht, en in de jaren ’30 waren de redenen voor de “oude agitatie” nog even sterk als altijd. Wetgeving hebben is helemaal niet hetzelfde als de toestand hebben die de wetgeving beweert te bereiken. Het is gemakkelijker campagne te voeren voor tastbare doelstellingen, zoals het kiesrecht, dan te strijden voor de uitroeiing van de vooroordelen die aan de oorspronkelijke ontkenning ten grondslag liggen. Gelijkheidswetgeving is symbolisch als de samenleving die de wetgeving uitvoert, zich niet echt inzet voor gelijkheid.
De lonen van vrouwen waren mager in vergelijking met die van mannen. In de overheidsdienst, het onderwijs en de verpleging gold een “huwelijksverbod”, wat betekende dat vrouwen ontslag moesten nemen als ze trouwden. Ongehuwde vrouwen waren “oude vrijsters”, een denigrerende term. Relaties tussen personen van hetzelfde geslacht mochten niet worden vermeld. Een ander stuk wetgeving uit 1928 verbood Radclyffe Hall’s anodyne lesbische roman The Well of Loneliness. “Ik zou liever een gezonde jongen of een gezond meisje een flesje blauwzuur geven dan deze roman,” schreef de redacteur van de Sunday Express. “Vergif doodt het lichaam, maar moreel vergif doodt de ziel.” Het censureren van dit boek veroorzaakte een sluier van verlegenheid over relaties tussen vrouwen van hetzelfde geslacht, die de wetgever tot dan toe niet hadden geïnteresseerd, en sloot de acceptatie van uitingen van diversiteit af.
Maar het eerste-wereldoorlogsequivalent van Rosie the Riveter was niet van plan om, onderdanig, terug te keren tot de Engel in Huis. De oude agitatie ging door. Vrouwen kregen stemrecht, onderwijs en echtscheidingshervormingen en in ieder geval het recht om advocaat en parlementslid te worden. Rokken werden korter en het haar ook. Vrouwen rookten sigaretten, dansten de jitterbug en – zij die het zich konden veroorloven – reden in auto’s.
In Parijs begon een bevrijdingsbeweging buiten het bereik van de wetgevers en handhavers, de grand old men van Engeland. In de Lichtstad ontsnapten geëmigreerde creatieve vrouwen uit Engeland en de VS, velen van hen lesbisch, aan de repressie van het patriarchaat, namen hun vrijheid, vormden hun eigen samenleving en leefden en werkten zoals zij verkozen. De modernistische revolutie tussen de oorlogen zou niet hebben plaatsgevonden zonder hun bijdrage.
-Diana Souhami is een schrijfster van biografieën, waaronder Gluck: Haar biografie, The Trials of Radclyffe Hall en Gertrude and Alice
- Share on Facebook
- Share on Twitter
- Share via Email
- Share on LinkedIn
- Share on Pinterest
- Share on WhatsApp
- Share on Messenger
