“Wat Lola wil, krijgt Lola. En kleine man kleine Lola wil jou.” ~ Adler Richard / Ross Jerry
Als een doorgewinterde therapeut in NYC gespecialiseerd in het behandelen van overlevenden van complexe trauma’s en een subset van relationeel trauma bekend als narcistisch misbruik syndroom, ontmoet ik mannen en vrouwen die in behandeling gaan verbijsterd door de schade opgelopen door een vrouwelijke narcist. Omdat ik gecertificeerd ben in Dr. Karyl McBride’s vijf-stappen herstelmodel voor de behandeling van volwassen kinderen van narcisten, betekent dit vaak dat veel van deze slachtoffers die behandeling zoeken, slachtoffer zijn geworden van narcisten van moederskant.
Soms zijn ze getrouwd of romantisch betrokken bij een narcistische vrouw, of ze kunnen het slachtoffer zijn geworden van een narcistische zus of een vrouwelijke narcist zijn tegengekomen op de werkplek. Als gevolg daarvan worden ze geteisterd door het Stockholm syndroom en vertonen ze PTSS, dissociatieve trekken en presenteren ze zich met een gevaarlijk laag zelfbeeld en zelfveroordeling. Zij vertonen een hoge tolerantie voor wreedheid en misbruik, twijfelen aan hun waarnemingen, en kunnen hun misbruiker idealiseren en vrezen.
We hebben allemaal de pech gehad haar te ontmoeten. Ze is het gemene meisje, een femme fatale, een jonkvrouw die onschuld veinst, een opslokkende destructieve moeder, een vraatzuchtige goudzoeker. Welke vorm ze ook aanneemt, ze is giftig voor iedereen. Meestal gediagnosticeerd als borderline of histrionisch met kernpersoonlijkheidskenmerken van narcisme, is de vrouwelijke narcist net zo gevaarlijk en kwaadaardig als haar mannelijke tegenhanger.
In tegenstelling tot het introversie-extroversie spectrum, waarin we een scala van tegengestelde manieren van zijn zien, met daartussen eigenschappen van betrokkenheid en onthechting, maakt het narcisme spectrum onderscheid tussen adaptieve en kwaadaardige toestanden. Terwijl de introversie-extroversie slechts verschillen aangeeft, scheidt het narcismespectrum wat gezond is af van wat niet alleen geestesziek is, maar ook gevaarlijk. Hoe goedaardig of destructief een narcist is, hangt af van waar ze landen op het spectrum.
Niet verrassend, zo moeilijk als het is om anderen te overtuigen van de surrealistische machinaties van een narcist, het is vooral een uitdaging wanneer de narcist vrouwelijk is. Het identificeren van een vrouwelijke narcist kan complexer zijn dan het herkennen van een mannelijke narcist, vooral omdat gender polarisatie en culturele stereotypen kunnen vertroebelen waar een vrouw valt op het spectrum.
De vrouwelijke narcist begrijpt dat het stereotype vrouw wordt gekenmerkt als ingetogen, verzorgend, en empathisch. Ze wordt gezien als deugdzaam en niet gewelddadig. Er is weinig variatie of gradatie.
In de wereld van ‘goed’ en ‘kwaad’ worden vrouwen die afwijken van de eendimensionale opvatting van zacht, lief en onbaatzuchtig aan de kaak gesteld als teven, feeksen, heksen en feeksen. Het zijn ‘gevallen’ vrouwen. Er is geen ’tussenweg’. De vrouwelijke narcist weet hoe deze collectieve ontkenning van de complexiteit van de vrouw het moeilijk maakt om gezonde uitingen van agressie bij vrouwen te onderscheiden van flagrant amoreel gedrag. Ze maakt gebruik van deze realiteit door te weten wie ze moet voorwenden om te krijgen wat ze wil. Het belangrijkste is dat zij begrijpt wat velen ontgaat: het kwaad is altijd gehuld in deugdzaamheid.
Hieruit volgt dat de vrouwelijke narcist een personage creëert dat haar machiavellistische agenda’s en kwaadaardige trekjes verbergt. Haar ware zelf verbergt zich achter een verleidelijke, clichématige vrouwelijke houding.
