Digitalis

Wetenschappelijke naam/namen: Digitalis lanata Ehrh, Digitalis purpurea L.
Common Name(s): Dodemansklokjes, Digitalis, Feeënmutsje, Feeënvinger, Vingerhoedskruid, Dameshoedskruid, Leeuwenbek, Purper vingerhoedskruid, Schots kwik, Keelkruid, Heksenklokjes, Wollig vingerhoedskruid

Medisch beoordeeld door Drugs.com. Laatst bijgewerkt op 2 nov 2020.

Clinical Overview

Use

Digitalis wordt al heel lang gebruikt als behandeling voor hartfalen, naast een reeks andere traditionele toepassingen. De plant wordt gekweekt als sierplant.

Dosering

Digitalis blad heeft een smalle therapeutische index, waardoor nauw medisch toezicht nodig is voor veilig gebruik. De traditionele dosering begint bij 1,5 g blad, verdeeld over 2 dagelijkse doses. Gezuiverde digoxine wordt meestal gebruikt in dagelijkse doses van 0,125 tot 0,25 mg.

Contra-indicaties

Kinderen niet in contact laten komen met de potentieel dodelijke plant.

Zwangerschap/Lactatie

Gedocumenteerde nadelige cardiale reacties. Gebruik vermijden.

Interacties

Er zijn talrijke interacties met digoxine en digitalisglycosiden, variërend van relatief gering (bijv. cimetidine, triamterene) tot levensbedreigend (bijv. amiodaron, furosemide, verapamil).

Bijwerkingen

Bijwerkingen houden in het algemeen verband met toxiciteit.

Toxicologie

Alle delen van de plant zijn toxisch. De incidentie van digitalis-toxiciteit bij therapeutisch gebruik wordt geschat tussen 5% en 25%. Het inslikken van zeer kleine hoeveelheden van de plant kan fataal zijn voor mensen, vooral kinderen, en voor dieren. De toxiciteit is cumulatief.

Wetenschappelijke familie

• Scrophulariaceae (vijgenkruid)

Botanie

Digitalis is typisch een tweejarige plant, maar kan eenjarig of overblijvend zijn, afhankelijk van de soort. Hij wordt gekenmerkt door een dikke, cilindrische, donzige stengel die tot 2 m hoog kan worden. De bladeren vormen tijdens het eerste groeijaar een dikke rozet. De bladeren, die wollig en geaderd zijn en aan de onderkant met witte haren zijn bedekt, hebben een zeer bittere smaak. De bloemen groeien in het eerste of tweede jaar, afhankelijk van de soort, en zijn buis- en klokvormig, tot 8 cm lang. Er zijn vele kleuren bloemen van digitalis gekweekt, en ze zijn zelden wit. Digitalis is inheems op de Britse eilanden, in West-Europa en delen van Afrika, maar wordt tegenwoordig overal ter wereld als sierplant aangetroffen. Verwante soorten die in de traditionele geneeskunde worden gebruikt zijn Digitalis lutea (strohoedskruid), Digitalis grandiflora en Digitalis ambigua (geel vingerhoedskruid), en Digitalis ferriginea (roestig vingerhoedskruid).Morton 1997, USDA 2010, Warren 2005

Geschiedenis

Digitalis was een van de vele kruidenremedies die door de oude Romeinen werden gebruikt. Hoewel het gebruik ervan voor de behandeling van hartfalen is teruggevoerd tot het Europa van de 10e eeuw, werd digitalis niet op grote schaal gebruikt voor deze indicatie totdat het wetenschappelijk werd onderzocht door de Britse arts William Withering in de late jaren 1700. Gedurende het grootste deel van de jaren 1800 werd digitalis gebruikt voor de behandeling van een grote verscheidenheid van ziekten en aandoeningen. In 1875 isoleerde de Duitse scheikundige Oswald Schmiedeberg voor het eerst zuivere digitoxine uit digitalis, wat anderen ertoe aanzette andere glycosiden uit verschillende soorten digitalis te extraheren en te identificeren. In 1957 werd digoxine geïsoleerd uit D. lanata en dit is nu een belangrijke hartglycoside die in tabletvorm op de markt wordt gebracht. Digitalis werd opgenomen in de eerste editie van de Pharmacopeia of the United States (1820) en wordt momenteel door alle belangrijke farmacopeias erkend. In Zuid-Amerika worden preparaten van de verpulverde bladeren gebruikt om astma te verlichten, als kalmeringsmiddel en als diureticum/cardiotonicum. In India wordt een zalf met digitalisglycosiden gebruikt om wonden en brandwonden te behandelen.Belcastro 2002, Feussner 2010, Morton 1997

Chemistry

Ornamentele stammen van D. purpurea hebben doorgaans lage concentraties actieve bestanddelen. Bladeren van wilde variëteiten die voor medicinale doeleinden zijn gebruikt, bevatten ten minste 30 verschillende glycosiden in totale hoeveelheden die variëren van 0,1% tot 0,6%; deze bestaan voornamelijk uit purpureaglycoside A (dat digitoxine oplevert) en glycoside B, de precursor van gitoxine. Bij hydrolyse verliezen digitoxine en gitoxine suikermoederzettingen, waardoor hun respectieve aglyconen, digitoxigenine en gitoxigenine, ontstaan. Biosynthetische routes in de productie van cardenoliden zijn afhankelijk van de enzymen malonyltransferase en progesteron 5 beta-reductase.

De belangrijkste glycosiden van D. lanata zijn de lanatosiden, aangeduid met A tot en met E. Verwijdering van acetaatgroepen en suikers resulteert in de vorming van digitoxine, gitoxine, digoxine, digitaline, en gitaloxine. D. lanata wordt in de Verenigde Staten meestal niet in poedervorm gebruikt, maar is een belangrijke bron van lanatoside C en digoxine (300 maal krachtiger dan het poeder dat van D. purpurea wordt gemaakt). Geïsoleerde digitoxine is 1000 maal krachtiger dan hele gepoederde bladeren en wordt volledig en snel geabsorbeerd uit het maagdarmkanaal.

De zaden bevatten ook digitalisglycosiden, terwijl steroïde saponinen, flavonen, de flavonoïde chrysoeriol, anthraquinonen, en organische zuren zijn geïdentificeerd in de bladeren. High performance vloeistofchromatografie en massaspectroscopie werden gebruikt om de glycosidesamenstelling te identificeren en te kwantificeren.Choi 2005, Gavidia 2007, Kite 2007, Kuate 2008, Morton 1977, Trease 1989, Usai 2007, Warren 2005

Toepassingen en farmacologie

Cardiovasculaire effecten

Cardiac glycosides bezitten positieve inotrope effecten als gevolg van remming van natrium-kalium adenosine trifosfatase, waardoor calcium zich kan ophopen in myocyten wat leidt tot verbeterde cardiale contractiliteit. Deze geneesmiddelen hebben ook enige antiaritmische activiteit, maar induceren aritmieën bij hogere dosisniveaus.Hauptman 1999, Keenan 2005, Kuate 2008

Diergegevens

Dierstudies concentreren zich grotendeels op evaluaties van individuele chemische verbindingen op geïsoleerde hart- en andere weefsels.Hauptman 1999, Keenan 2005, Navarro 2000

Klinische gegevens

Digitalis-glucosiden worden al meer dan 200 jaar klinisch gebruikt voor de behandeling van hartfalen en zijn nog steeds de bron van commerciële digoxinepreparaten; een gedefinieerde plaats in de therapie blijft echter ter discussie staan. Uit evaluaties van de grote, multicenter Digitalis Investigation Group trial en andere klinische trials is geen duidelijk effect van digitalis op de mortaliteit bij hartfalen naar voren gekomen. Enig effect is aangetoond voor secundaire uitkomsten van verminderde ziekenhuisopnames en klinische (symptomatische) verslechtering.Feussner 2010, Hood 2004 Voor verdere informatie, raadpleeg standaard farmacologische referenties.

Andere effecten

Kanker

In vitro experimenten en screeningstudies hebben cytotoxische eigenschappen aangetoond van glycosiden en flavonoïden van D. purpurea en D. lantana. Activiteit tegen menselijke kanker cellijnen, inclusief solide tumor lijnen, is aangetoond. Mechanismen zijn onder meer directe cytotoxiciteit die leidt tot apoptose, remming van door aflatoxine geïnduceerde cytotoxiciteit, remming van de inductie van stikstofmonoxide synthase, en toename van glutathion S-tranferase.Choi 2005, Johansson 2001, Lee 2006, Lindholm 2002, López-Lázaro 2003

Diabetes

Een studie bij hyperglykemische en dyslipidemische ratten toonde een verbeterde glucosetolerantie aan 2 uur nadat de ratten een eenmalige dosis van de saponine digitonine hadden gekregen. Positieve effecten op het lipidenprofiel werden ook waargenomen.Ebaid 2006

Dosering

Digitalis blad heeft een smalle therapeutische index, waardoor nauw medisch toezicht nodig is voor veilig gebruik. De traditionele dosering begint bij 1,5 g blad, verdeeld over 2 dagelijkse doses. Gezuiverde digoxine wordt meestal gebruikt in dagelijkse doses van 0,125 tot 0,25 mg.Ebaid 2006, Hood 2004

Zwangerschap / Lactatie

Gedocumenteerde nadelige cardiale reacties. Gebruik vermijden.22

Interacties

Er zijn talrijke interacties met digoxine en digitalisglycosiden, variërend van relatief gering (bijv. cimetidine, triamtereen) tot levensbedreigend. Veel van de levensbedreigende interacties treden op als gevolg van verhoogde digoxineserumspiegels (bijv. amiodaron, cyclosporine, macrolide- en tetracycline-antibiotica, propafenon, kinidine, verapamil) of elektrolytstoornissen (bijv. diuretica).Tatro 2004 Voor uitgebreidere informatie over medicijninteracties met digitalis wordt verwezen naar standaard medicijninteractieteksten.

Bijwerkingen

Bijwerkingen houden in het algemeen verband met toxiciteit.

Toxicologie

Alle delen van de plant zijn toxisch. Dierlijke toxiciteit treedt op tijdens het grazen. Kinderen zijn ziek geworden door het zuigen op de bloemen of het inslikken van zaden of delen van de bladeren. Er zijn sterfgevallen gemeld bij mensen die thee dronken van digitalis die abusievelijk werd geïdentificeerd als smeerwortel, hoewel de bittere smaak vaak het innemen afschrikt, en de emetische eigenschappen braken kunnen opwekken, waardoor de systemische absorptie wordt beperkt. Digitalisvergiftiging wordt ook in verband gebracht met opzettelijke inname met suïcidale bedoelingen.Jowett 2002, Lacassie 2000, Lin 2010

Digitalisglycosiden hopen zich op en worden langzaam uitgescheiden; daarom komen intoxicaties tijdens de therapie vaak voor. De incidentie van digitalisvergiftiging wordt geschat tussen 5% en 23%. Strengere doseringsrichtlijnen en controletechnieken hebben de incidentie van therapeutische overdosering drastisch verminderd.

Tekenen van vergiftiging door een plant of gezuiverd geneesmiddel zijn wazig zien, samengetrokken pupillen, duizeligheid, overmatig urineren, vermoeidheid, spierzwakte, misselijkheid, sterke maar vertraagde polsslag, tremoren en braken; in ernstige gevallen kunnen verbijstering, verwardheid, stuiptrekkingen en de dood optreden. Hartverschijnselen zijn onder meer atriale aritmieën en atrioventriculaire blokkades. Chronische digitalisvergiftiging wordt gekenmerkt door visuele halo’s, geelgroen zien en maag-darmstoornissen.Dick 1991, Hauptman 1999, Jowett 2002, Morton 1977

In milde gevallen van toxiciteit (atriumfibrilleren met een trage ventriculaire respons of incidentele ectopische slagen) is tijdelijke stopzetting van het geneesmiddel en controle van het elektrocardiogram voldoende.Behandeling 1989 Maagspoeling of emesis samen met ondersteunende maatregelen, zoals elektrolytvervangers, antiaritmica (bijv. lidocaïne, fenytoïne) en atropine, zijn gebruikt om acute vergiftigingen te behandelen. Digoxinespecifieke Fab-antilichaamfragmenten kunnen worden gebruikt bij het beheersen van acute intoxicaties veroorzaakt door digitalis en verwante cardioactieve glycosiden; hun werkzaamheid is echter nog niet bewezen door gecontroleerde klinische studies.Hauptman 1999, Lacassie 2000, Roberts 2006, Wickersham 2004

In een analyse van de Nurses’ Health Study is langdurig gebruik (meer dan 4 jaar) van digitalis (als digoxine) in verband gebracht met een verhoogd risico op invasieve borstkanker, hoewel sluitend bewijs van causaliteit ontbreekt.Ahern 2017, Xu 2013

Index Terms

• Digitalis ambigua
• Digitalis ferriginea
• Digitalis grandiflora
• Digitalis lutea

Disclaimer

Deze informatie heeft betrekking op een kruiden-, vitamine-, mineraal- of ander voedingssupplement. Dit product is niet beoordeeld door de FDA om te bepalen of het veilig of effectief is en is niet onderworpen aan de kwaliteitsnormen en normen voor het verzamelen van veiligheidsinformatie die gelden voor de meeste receptgeneesmiddelen. Deze informatie mag niet worden gebruikt om te beslissen of u dit product al dan niet moet gebruiken. Deze informatie onderschrijft dit product niet als veilig, effectief, of goedgekeurd voor de behandeling van een patiënt of gezondheidstoestand. Dit is slechts een korte samenvatting van algemene informatie over dit product. Het bevat NIET alle informatie over de mogelijke toepassingen, aanwijzingen, waarschuwingen, voorzorgsmaatregelen, interacties, bijwerkingen of risico’s die op dit product van toepassing kunnen zijn. Deze informatie is geen specifiek medisch advies en vervangt niet de informatie die u van uw zorgverlener krijgt. U dient met uw zorgverlener te overleggen voor volledige informatie over de risico’s en voordelen van het gebruik van dit product.

Dit product kan een nadelige wisselwerking hebben met bepaalde gezondheids- en medische aandoeningen, andere voorgeschreven en vrij verkrijgbare geneesmiddelen, voedingsmiddelen of andere voedingssupplementen. Dit product kan onveilig zijn wanneer het voor een operatie of andere medische ingrepen wordt gebruikt. Het is belangrijk dat u uw arts volledig informeert over de kruiden, vitaminen, mineralen of andere supplementen die u gebruikt voordat u een operatie of medische ingreep ondergaat. Met uitzondering van bepaalde producten die algemeen als veilig worden beschouwd in normale hoeveelheden, waaronder het gebruik van foliumzuur en prenatale vitaminen tijdens de zwangerschap, is dit product niet voldoende onderzocht om vast te stellen of het veilig kan worden gebruikt tijdens de zwangerschap of het geven van borstvoeding of door personen jonger dan 2 jaar.