Renée van der Vloodt beschrijft hoe een dramatische gebeurtenis tijdens het terugspoelen een cliënt hielp om een heleboel moeilijkheden in haar leven op te lossen.
Na 10 jaar als human givens therapeut ben ik nog regelmatig verrukt over de elegantie en efficiëntie van deze integratieve manier van werken. Door op zoek te gaan naar patronen van gedrag, gedachten of gevoelens, vermijd je dat je ondergesneeuwd raakt door de inhoud van iemands verhaal en kan je met een lichte toets verder gaan, de draden aan elkaar wevend die door de cliënt worden aangereikt. Lucy’s geval illustreert prachtig mijn punt, omdat de oplossing van haar schijnbaar ongelijksoortige problemen voortkwam uit informatie die ze me terloops aanbood, een soort terloopse opmerking.
Dit is haar verhaal zoals zij het vertelt, met de nadruk op de elementen die voor haar het meest opmerkelijk waren. Daarna geef ik mijn eigen commentaar.
“Mijn jeugd was gelukkig, hoewel ik wel een periode had dat ik moeilijk sliep toen ik zes of zeven was en ik uren huilend wakker lag, omdat iedereen in huis in slaap was gevallen. Mijn moeder was niet erg geduldig, dus uiteindelijk snikte ik zo stil mogelijk in mijn kussen. Soms maakte ik mijn zusje wakker, zodat ik niet de enige persoon in huis was die wakker was. Ik had een heleboel kleine rituelen om me beter te voelen – een bepaald aantal stappen om bij mijn bed te komen en het steeds opnieuw controleren van lichtschakelaars, deuren en badkamerkranen.
“In mijn vroege veertiger jaren werd ik heel plotseling en onverwacht in een periode van beroering gekatapulteerd, als gevolg van problemen in mijn huwelijk. Het was alsof ik plotseling uit een slaap werd gewekt en het leven dat ik dacht te leiden niet meer echt was, alsof ik het al die tijd door watten had ervaren.
“Ongeveer een jaar daarvoor begon ik een onverklaarbaar gevoel van gevoelloosheid in mijn vingers en tussen mijn schouderbladen te ervaren. Het was een echt levensveranderende tijd die me dwong de balans op te maken van mijn carrière, mijn huwelijk, mijn overtuigingen en mijzelf. Ik had ook herhaaldelijk last van angsten, vooral als ik iets hoorde of las over seksueel misbruik. Ik voelde dan zeer hevige hartkloppingen in mijn borst en ik voelde mijn hart bonzen in mijn oren. Ik heb hier nooit iets over gezegd, omdat ik dacht dat het een normale reactie was op zoiets afschuwelijks.
“Als onderdeel van mijn zelfontdekking volgde ik een cursus in persoonlijke ontwikkeling en het was tijdens deze cursus dat wat een jeugdherinnering leek te zijn, weer bovenkwam. Ik werd plotseling wakker uit een diepe slaap en toen mijn ogen zich aan de duisternis aanpasten, zag ik de gestalte van een figuur mijn bed naderen. In de verwarrende en droomachtige toestand tussen slaap en waken, voelde ik een ijskoud ‘branderig’ gevoel van tintelingen in mijn handen en rond mijn lippen, het soort gevoel dat ik heb gehad wanneer ik een plotselinge, extreme angst heb ervaren en de adrenaline door me heen schiet. Toen had ik het gevoel dat ik uit mijn lichaam dreef. Ik was toen ongeveer zes jaar oud. De figuur was mijn grootvader van moeders kant.
“Ik had geen eerdere herinnering aan de sensaties of de gebeurtenis. Was de herinnering echt? Zeker waren de sensaties dat. En het maakte enigszins duidelijk dat ik altijd een knagend gevoel had gehad dat er iets was gebeurd dat niet helemaal klopte, en het zou een verklaring kunnen zijn voor de slaapproblemen en de milde obsessief-compulsieve symptomen.
“Ik herinner me dat mijn grootvader gedurende een korte periode in mijn jeugd bij ons woonde. Hij was een grote man met een vlekkerig, rood gezicht en zware trekken. Mijn moeder beschreef hem als een bullebak toen ze jonger waren, een zware drinker die gemakkelijk zijn kalmte verloor en erg boos en soms gewelddadig werd. Mam zei dat hij grote hoeveelheden kon drinken en toch nuchter kon lijken; ze herinnerde zich dat ze hem op een avond, toen hij bij ons woonde, whisky liet drinken en dat ’s morgens de eerder volle fles bijna leeg was.
“Ik ging in die periode naar een human givens therapeut omdat mijn leven zo uit de hand voelde lopen; ik had grote problemen met belangrijk papierwerk, waaronder niet ingevulde belastingaangiften, sliep slecht en at en dronk verslavend. Ik had het gevoel dat het leven geen zin meer had. Toen ik gevraagd werd om me te verbinden met het gevoel dat ik had bij de gedachte aan papierwerk en belastingaangiften, kreeg ik een diepe, viscerale reactie in mijn onderbuik. Dit kwam voort uit een diepe wrok die ik in mijn jeugd had ervaren over de te strenge controles die mijn moeder mij oplegde. Zij was in dit opzicht als haar vader en dat deed me denken aan het onlangs herbeleefde incident met mijn grootvader toen ik zes was en ik vroeg me af of het relevant zou zijn om het terug te spoelen. Dus dat deden we.
“Terwijl ik terug werd geleid naar die tijd, ervoer ik een enorme en plotselinge golf van misselijkheid die vanuit mijn zonnevlecht omhoog kwam, zo krachtig dat ik het gevoel had dat ik zou gaan overgeven van de emotie. Mijn therapeut kalmeerde me en we gingen verder. De misselijkheid was totaal onverwacht, want ik had me heel los en onaangedaan gevoeld door het ophalen van de herinnering en de bijbehorende sensaties. Ik weet niet of de herinnering echt was, en het doet er ook niet toe. Maar ik heb geen hartkloppingen meer als ik over misbruik hoor of lees – ik voel nog steeds een sterke afkeer, maar het heeft niet datzelfde fysiologische effect op mijn hart.
“Ik was enorm getroffen door de heftige fysiologische reacties die ik had gehad – de hartkloppingen telkens als ik over seksueel misbruik hoorde, de onderbuikreactie op de eisen van het produceren van het nodige papierwerk, de extreme misselijkheid tijdens het terugspoelen. Nu ik ook therapeut ben, let ik goed op en luister ik goed naar mezelf, zodat ik zeker weet wat mijn eigen gevoelens van empathie zijn en wat bij de cliënt hoort. En ik ben er heel duidelijk over dat wat het lichaam ons vertelt, niet mag worden genegeerd: als ik ooit weer zo’n sterke en aanhoudende fysiologische reactie op iets zou voelen, zou ik zeker onderzoeken wat die reactie teweegbrengt. Misschien is dit wat bedoeld wordt met luisteren naar je hart.”
Opmerkingen vanuit therapeutisch perspectief
Het fascineert me dat wat op het eerste gezicht verschillende draden lijken te zijn in iemands verhaal, zo vaak op de een of andere diepe manier met elkaar verbonden zijn. Op het moment dat Lucy bij mij kwam, was het voor haar van het grootste belang om haar belastingzaken onder controle te krijgen en ze was wanhopig om efficiënter en georganiseerder te worden. Omdat ze al een aantal cursussen over timemanagement en organisatie had gevolgd, besefte ik dat we iets anders moesten doen. Omdat alleen al de gedachte aan het moeten doen van haar papierwerk haar zo’n viscerale reactie gaf, nodigde ik haar uit om bij het gevoel te blijven, het groter te maken en te kijken of er iets in haar opkwam (een techniek die bekend staat als de affectbrug). Na een tijdje, wat sterk naar boven kwam voor Lucy was een krachtige herinnering van haar moeder die confronterend was en te veeleisend, een niet ongewone ervaring, die Lucy haatte en waartegen ze zich verzette. (Het was een herinnering die de volwassen Lucy van streek maakte, want ze hield zielsveel van haar moeder.)
Ik vroeg me af of er andere mensen of situaties waren die ze als confronterend had ervaren en die hetzelfde viscerale gevoel opriepen. Lucy was verbaasd te merken dat discussies met haar man haar vaak datzelfde nare gevoel in het diepst van haar wezen bezorgden. Ze had soortgelijke gevoelens in de omgang met veeleisende collega’s en ze realiseerde zich nu dat in elk van deze situaties haar (niet-helpende) manier om controle te krijgen was geweest om een eind te rennen en zichzelf af te leiden met veel andere ‘bezigheden’.
Toen kwam Lucy met de onlangs teruggevonden herinnering aan haar grootvader, die ze afdeed als onwaarschijnlijk relevant. Ze was er zelfs niet zeker van dat het werkelijk gebeurd was, maar vroeg zich af of het nuttig zou zijn de herinnering terug te spoelen. Omdat het zeker geen kwaad kon, stemden we ermee in dat te doen. Ik was nogal verbaasd over de heftigheid van Lucy’s reactie tijdens het proces. Ze begon zo hevig te kokhalzen dat ik dacht dat ze echt ziek zou worden. Ik vroeg haar diep adem te halen, met de sensaties mee te rijden en zichzelf te kalmeren, en we konden doorgaan met het terugspoelen. Toen ze zich opnieuw oriënteerde in de kamer werd ze onmiddellijk getroffen door het feit dat ze haar lichaam op een nieuwe manier voelde – een gevoel dat vooral merkbaar was in haar benen.
Lucy vertelde me dat, toen ze de traumatische herinnering herbeleefde door middel van de terugspoelprocedure, ze merkte dat ze haar lichaam verliet terwijl de gestalte van haar grootvader boven haar opdoemde. Ze zei dat ze het tafereel vanaf het plafond zag. Nadat we het terugspoelen hadden voltooid, had ik Lucy aangemoedigd – nog steeds in trance – om terug te gaan naar de scène, om haar jongere zelf in veiligheid te brengen en haar een dikke knuffel te geven en alle liefdevolle geruststelling die ze op dat moment nodig had gehad. Ik nodigde haar ook uit om ervoor te zorgen dat ze de kleine Lucy een veilige plaats in haar hart zou geven. Tenslotte stelde ik voor dat de oudere en wijzere Lucy – zelf moeder – haar jongere zelf zou helpen om aan de grootvader uit te drukken wat ze op dat moment misschien had willen zeggen. Lucy was merkbaar overweldigd door de gevoelens die dit integratieproces aan de oppervlakte had gebracht.
Na de sessie vroeg ik me af of ik haar had moeten toestaan lichamelijk ziek te zijn. Maar achteraf denk ik dat ik de juiste weg heb gekozen, want toen ze terugkwam voor onze vierde en laatste sessie, meldde ze dat ze diepgaand veranderd was. Ze had het lastige papierwerk heel snel geregeld – het was voor haar een compleet non-issue geworden. Ze was zich ook bewust van een nieuwe en aanhoudende energie die ze niet eerder had gevoeld, ze at gezond en regelmatig en voor het eerst – vertelde ze me – voelde ze een gevoel van echte verbinding met haar lichaam. Ze was nu gevoelig voor de boodschappen van haar maag, zodat ze die zonder problemen kon opvolgen wanneer ze genoeg had gegeten. Zij werd zich ook bewust van de onaangename gewaarwordingen die gepaard kunnen gaan met te veel drinken en ook deze gewoonte kon zij gemakkelijk afleren. En zij merkte dat zij van een douche kon genieten zonder dat het water gloeiend heet hoefde te zijn – voorheen kon zij het alleen als warm op haar lichaam voelen als het gloeiend heet was. Zij voelde zich meer vergevingsgezind jegens haar man en had opgehouden te wensen dat haar moeder zich anders zou gedragen. Tenslotte was ze zich ervan bewust dat ze weer een doel voor ogen had en zich niet langer ‘loskoppelde’ van moeilijke of uitdagende situaties.
Opvallend genoeg bestond Lucy’s therapie uit meer dan dit terugspoelen. Ze deed ook regelmatig aan lichaamsbeweging, ging erop uit, hervatte belangrijke vriendschappen en, wat belangrijk was, ze had haar tuinieren weer opgepakt. Geen van de problemen die haar oorspronkelijk bij mij hadden gebracht (het chaotische gebrek aan organisatie, de problemen in haar huwelijk, het verslavende eten en drinken, en het gebrek aan gevoel en doelgerichtheid) hoefden echter nog aangepakt te worden. Ze had haar gevoel van autonomie en controle teruggekregen en daarmee ook haar vermogen om van het leven te genieten en het zinvol en vol mogelijkheden te vinden. Ook ik heb geen idee of de teruggehaalde herinnering echt was of niet, maar het terugspoelen ervan had een uiterst krachtig en verstrekkend effect. Bovendien vond ons werk samen enkele jaren geleden plaats en de transformerende effecten zijn blijvend geweest.
Renée van der Vloodt (www.vandervloodt.eu) is een human givens therapeut met een privépraktijk in Surrey. Zij is medeoprichter van Human Givens Nederland en geeft geaccrediteerde workshops voor het Human Givens Diploma in Nederland. Ze heeft een speciale interesse in de sterke en kwetsbare kanten van creatieve mensen.
Dit artikel is voor het eerst verschenen in Volume 19 – No. 1: 2012 van het ‘Human Givens Journal’
Spread the word – elk nummer van het Journal staat boordevol met tot nadenken stemmende artikelen, interviews, casuïstiek, nieuws, onderzoeksresultaten, boekbesprekingen en meer. Het tijdschrift adverteert helemaal niet, om zijn redactionele onafhankelijkheid te behouden.
Om te overleven heeft het echter nieuwe lezers en abonnees nodig – als u de artikelen, case histories en interviews op deze website nuttig vindt, en de human givens benadering wilt steunen – neem dan een abonnement of koop vandaag nog een oude uitgave.
