Wat is Eishet Chayil?
Eishet Chayil (uitgesproken als aish-et chai-eel of eishes chayil) wordt over het algemeen vertaald als “Vrouw van dapperheid”. Het is een gedeelte uit het Boek Spreuken (hoofdstuk 31:10-31) dat traditioneel wordt gezongen voor de vrijdagavond Shabbat maaltijd.
De oorsprong van de gewoonte om Eishet Chayil te zingen op Shabbat is onbekend, maar het is op grote schaal overgenomen door bijna elke Joodse gemeenschap. Het wordt gezongen aan het begin van het avondmaal op Sjabbat, onmiddellijk voor Kiddush.
In veel huizen is het zingen van Eishet Chayil een manier om eer te geven aan de moeder of matriarch van het gezin.
Proverbs 31: Who Is the Woman of Valor?
Het Bijbelse gedicht wordt algemeen opgevat als een ode aan de vrouwelijke kracht en kwaliteiten, en een moment van waardering voor al het harde werk dat de vrouwen van het huishouden hebben verricht bij het bereiden van de overvloedige Sjabbatmaaltijd.
Maar dit populaire begrip is een beetje verbijsterend. Om te beginnen lijkt het niet echt logisch te zijn in de context. Per slot van rekening is Eishet Chayil het slotgedeelte van het Boek Spreuken – Koning Salomo’s epische werk van wijsheid en moraal. Waarom zou Salomo ervoor kiezen dit boek te beëindigen met zijn ideale visie op het vrouw-zijn?
De vraag wordt nog ingewikkelder als we beter letten op de eigenlijke woorden van dit lied. Omdat het geen universele ode aan “vrouwen” lijkt te zijn. Eishet Chayil lijkt te verwijzen naar iemand zeer specifiek. Bijvoorbeeld, een van de verzen luidt: “Vele vrouwen hebben hun kracht getoond, maar jij bent boven hen allen verheven” (Spreuken 31:29). Dat klinkt zeker alsof het zich richt tot een bepaalde “jij,” en niet tot een of ander algemeen vrouwelijk karakter.
En zelfs als we aannemen dat Eishet Chayil een algemeen gedicht over vrouwen is, roept dat een heleboel andere vragen op: Waarom idealiseert dit lied uitgerekend een “eishet chayil”? Letterlijk, een vrouw met macht of zelfs militaire kracht? Zijn dat de eerste prijzenswaardige vrouwelijke deugden die in je opkomen?
Daarnaast, als we kijken naar enkele andere kwaliteiten van de Vrouw van Dapperheid, zijn dat niet per se het soort dingen die we willen idealiseren over vrouwen in onze tijd. Het lied heeft het bijvoorbeeld over een vrouw die brood bakt (Spreuken 31:27) en gordijnen naait (31:21-22) terwijl haar man “met de oudsten in de poorten van de stad zit” (31:23). Hoe valt dat te rijmen met onze 21e-eeuwse gevoeligheden? Is dit het model van vrouwelijkheid waarover we willen zingen rond onze tafel?
Om al deze redenen is het moeilijk om het gangbare begrip van Eishet Chayil te verzoenen met de tekst zelf.
Eishet Chayil: Betekenis & Interpretatie
Want de specifieke bedoeling achter de gewoonte om Eishet Chayil te zingen op vrijdagavond is onduidelijk, er zijn een aantal verschillende benaderingen om deze praktijk uit te leggen.
Zoals reeds is gezegd, beschouwen sommigen het als een lied van dankbaarheid en erkenning voor de hardwerkende vrouw van het huishouden. Maar anderen begrijpen de Eishet Chayil – de “Vrouw van dapperheid” – als een metafoor.
Sommigen zeggen dat het een verwijzing is naar Sjabbat zelf. Op veel plaatsen in onze liturgie, wordt Sjabbat geïdentificeerd met een vrouwelijke kwaliteit. Bijvoorbeeld, het concept van de Sjabbat Koningin, of Bruid. Deze gedachtegang interpreteert Eishet Chayil als een lied dat onze liefde en waardering voor Sjabbat uitdrukt, en de geschenken die “zij” ons elke week schenkt.
Anderen schrijven een meer mystieke betekenis aan het lied toe. Volgens de Joodse mystieke denkschool wordt Eishet Chayil gezongen ter ere van de Shechina – de vrouwelijke Goddelijke Aanwezigheid – die volgens de mystici op de avond van Sjabbat meer toegankelijk voor ons is.
Eishet Chayil: A New Approach
Maar geen van deze verklaringen voor de gewoonte doet recht aan de tekst van Spreuken 31 zelf. De vraag blijft, waarom schreef Koning Salomo dit lied? Waarom sloot hij zijn boek der wijsheid af met dit dramatisch gedicht, deze ode aan een vrouw van dapperheid? Wat was zijn bedoeling?
Is het mogelijk dat we het helemaal verkeerd hebben? Zou Salomo dit misschien geschreven kunnen hebben over een specifieke vrouw, een “Vrouw van Dapperheid” die een cruciale rol speelde in zijn eigen leven? Wat is de diepere betekenis achter de woorden van dit lied?
Rabbi Fohrman behandelt deze vragen en meer in deze mind-blowing cursus over Eishet Chayil. Bekijk deze diepe duik in de verrassende, verborgen betekenis van de tekst. Het zal de manier waarop je Eishet Chayil begrijpt volledig veranderen.
Proverbs 31: Eishet Chayil Explained
Hieronder volgt een uitsplitsing van de Eishet Chayil tekst, in zijn oorspronkelijke Hebreeuws en vertaald in het Engels, uit Spreuken hoofdstuk 31, verzen 10-31.
Het verklaart in detail de eigenschappen van een vrouw van dapperheid.
Eishet Chayil, Spreuken 31 in het Engels
10 Een vrouw van dapperheid, wie kan haar vinden? Haar waarde is veel groter dan die van robijnen.
11 Het hart van haar man vertrouwt op haar, en het ontbreekt haar aan geen schatten.
12 Zij is goed voor hem, nooit slecht, al de dagen van haar leven.
13 Zij zoekt wol en vlas, en zet haar hand er gewillig voor in.
14 Zij is als een koopvaardijvloot, zij brengt haar brood van verre.
15 Zij staat op als het nog nacht is, en voorziet haar huisgezin van proviand, de dagelijkse kost van haar dienstmaagden.
16 Zij richt haar zinnen op een akker en verwerft die; zij plant een wijngaard door de vrucht van haar handwerk.
17 Haar lendenen zijn omgord met kracht, en haar armen zijn machtig.
18 Zij ziet dat haar bedrijf bloeit; haar lamp dooft nooit ’s nachts.
19 Zij legt haar hand op de distaf, en haar vingers bewerken de spindel.
20 Zij strekt haar handpalmen uit naar de armen, zij strekt haar hand uit naar de behoeftigen.
21 Zij vreest niet voor haar huisgezin vanwege de sneeuw, want haar gehele huis is gekleed in karmozijn.
22 Zij maakt bedekkingen voor zichzelven; haar klederen zijn linnen en purper.
23 Haar man is bekend in de poorten, waar hij zit te midden van de oudsten des lands.
24 Zij maakt laken en verkoopt het, en biedt den Kanaäniet een gordel aan.
25 Zij is bekleed met kracht en luister, en zij lacht tot de jongste dag.
26 Zij doet haar mond open met wijsheid, en de leer der vriendelijkheid ligt op haar tong.
27 Zij houdt toezicht op de werkzaamheden van haar huisgezin, en eet nooit brood van ledigheid.
28 Haar kinderen staan op en verheugen zich in haar, haar man prijst haar.
29 Vele vrouwen hebben dapperheid getoond, maar u stijgt boven hen allen uit.
30 Genade is valsheid en schoonheid is flauw; een vrouw die God vreest, is degene die geprezen zal worden.
31 Geef haar van de vrucht harer handen, en laat haar werken haar loven in de poorten.
Eishet Chayil, Spreuken 31 in het Hebreeuws
Spreuken 31 is een Hebreeuwse acrostiek, weergegeven in de onderstaande uitsplitsing.
יא בָּטַח בָּהּ, לֵב בַּעְלָהּ; וְשָׁלָל, לֹא יֶחְסָר.
יב גְּמָלַתְהוּ טוֹב וְלֹא-רָע כֹּל, יְמֵי חַיֶּיהָ.
יג דָּרְשָׁה, צֶמֶר וּפִשְׁתִּים; וַתַּעַשׂ, בְּחֵפֶץ כַּפֶּיהָ.
יד הָיְתָה, כָּאֳנִיּוֹת סוֹחֵר; מִמֶּרְחָק, תָּבִיא לַחְמָהּ.
טו וַתָּקָם, בְּעוֹד לַיְלָה וַתִּתֵּן טֶרֶף לְבֵיתָהּ; וְחֹק, לְנַעֲרֹתֶיהָ.
טז זָמְמָה שָׂדֶה, וַתִּקָּחֵהוּ; מִפְּרִי כַפֶּיהָ, נָטְעָה כָּרֶם.
יז חָגְרָה בְעוֹז מָתְנֶיהָ; וַתְּאַמֵּץ, זְרוֹעֹתֶיהָ.
יח טָעֲמָה, כִּי-טוֹב סַחְרָהּ; לֹא-יִכְבֶּה בַלַּיְלָה נֵרָהּ.
יט יָדֶיהָ, שִׁלְּחָה בַכִּישׁוֹר; וְכַפֶּיהָ, תָּמְכוּ פָלֶךְ.
כ כַּפָּהּ, פָּרְשָׂה לֶעָנִי; וְיָדֶיהָ, שִׁלְּחָה לָאֶבְיוֹן.
כא לֹא-תִירָא לְבֵיתָהּ מִשָּׁלֶג: כִּי כָל-בֵּיתָהּ, לָבֻשׁ שָׁנִים.
כב מַרְבַדִּים עָשְׂתָה לָּהּ; שֵׁשׁ וְאַרְגָּמָן לְבוּשָׁהּ.
כג נוֹדָע בַּשְּׁעָרִים01; בְּשִׁבְתּוֹ, עִם-זִקְנֵי-אָרֶץ.
כד סָדִין עָשְׂתָה, וַתִּמְכֹּר; וַחֲגוֹר, נָתְנָה לַכְּנַעֲנִי.
כה עֹז-וְהָדָר לְבוּשָׁהּ; וַתִּשְׂחַק, לְיוֹם אַחֲרוֹן.
כו פִּיהָ, פָּתְחָה בְחָכְמָה; וְתוֹרַת חֶסֶד, עַל-לְשׁוֹנָהּ.
