Enkelartroscopie is een minimaal invasieve operatietechniek waarbij gebruik wordt gemaakt van de technologie van glasvezeloptica, vergrotingslenzen en digitale videomonitoren om de chirurg in staat te stellen de binnenkant van de enkel via kleine sneetjes rechtstreeks te bekijken. Verscheidene incisies van ongeveer een halve centimeter lang worden in de enkel gemaakt om het inbrengen van een artroscoop, of kleine fiberoptische videocamera, en/of speciale artroscopische instrumenten mogelijk te maken. Steriele vloeistof wordt ook door de enkel gecirculeerd om het gewricht te distantiëren, waardoor meer ruimte ontstaat voor de arthroscoop en de instrumenten. Dit zorgt ook voor een beter zicht in de enkel, ruimte om instrumenten te manoeuvreren en het verwijderen van afval.
Hoe wordt een enkelartroscopie uitgevoerd?
Een enkelartroscopie wordt over het algemeen uitgevoerd als een poliklinische operatie onder algemene anesthesie met of zonder een regionaal pijnblok of epidurale verdoving met sedatie. Nadat de anesthesie voldoende is, wordt een tourniquet om het been aangebracht, en wordt het been steriel voorbereid en afgedekt. Mechanische distractieapparaten worden soms gebruikt om chirurgen te helpen de potentiële ruimte van de enkel tijdelijk te vergroten. Nadat de voet en de enkel op de juiste wijze zijn gepositioneerd, worden ten minste twee incisies van ongeveer 0,5 mm in de enkel gemaakt. Deze incisies worden de toegangspunten tot de enkel, of portalen, voor de arthroscopische camera en instrumenten. Deze portalen worden strategisch geplaatst in een poging om vaten en zenuwen te vermijden. De incisies worden gemaakt aan de voor- of achterzijde van de enkel, of een combinatie hiervan. Steriele vloeistof kan dan door de enkel stromen om het gewricht verder te openen. De camera en instrumenten kunnen dan tussen de portalen worden verwisseld om de operatie uit te voeren. Aan het eind van de procedure worden kleine hechtingen in de huid geplaatst om de portalen te sluiten. Een steriel drukverband en soms een spalk of laars worden dan aangebracht. De patiënt wordt naar de uitslaapkamer gebracht en wordt meestal nog dezelfde dag naar huis ontslagen met specifieke instructies voor het dragen van het gewicht en het verzorgen van het verband.
Welke aandoeningen worden met enkelartroscopie behandeld?
Een enkelartroscopie kan soms worden gebruikt als alternatief voor open enkelchirurgie, een chirurgische benadering waarbij grotere incisies worden gebruikt om toegang te krijgen tot de binnenkant van de enkel. Het kan worden gebruikt om verschillende aandoeningen van het enkelgewricht te diagnosticeren en te behandelen.
De lijst van problemen waarvoor deze technologie kan worden gebruikt, evolueert voortdurend, maar omvat:
1. Osteochondrale afwijking van de talus (ook osteochondritis dessicans, OCD’s, osteochondrale fracturen genoemd)
Dit omvat acute enkelverstuikingen en repetitieve enkelletsels veroorzaakt door chronische instabiliteit. Atraumatische oorzaken van OCD’s zijn vasculaire insulten, genetische predispositie, degeneratie en metabole abnormaliteiten. Patiënten zullen zich vaak presenteren met klachten van aanhoudende en progressieve pijn en zwelling van de enkel. Dit kan gepaard gaan met mechanische symptomen van vastklemmen, klikken of knakken, en een verminderd bewegingsbereik. De diagnose wordt gesteld door de combinatie van lichamelijk onderzoek en diagnostische beeldvorming, waaronder röntgenfoto’s, MRI, en/of CT-scan. De behandeling zal worden gebaseerd op de grootte en de plaats van de OCD, de geassocieerde symptomen, de demografische gegevens van de patiënt en de activiteitseisen van de patiënt. Nadat de diagnose artroscopisch is gesteld, omvatten de behandelingsopties microfractuur, subchondrale boring, abrasie-artroplastie, fragmentfixatie en bottransplantatieprocedures. Een grondige bespreking met uw chirurg is noodzakelijk om te bepalen welke optie voor u het meest geschikt is.
2. Anterior Ankle Impingement (ook wel “atletenenkel” of “voetbalenkel” genoemd) en Anterolateral Ankle Impingement
Deze treden op wanneer ofwel het bot en het zachte weefsel van het anterieure (de “voorkant”) enkelgewricht ontstoken raken als gevolg van herhaalde stress of irritatie. Dit veroorzaakt pijn in het enkelgewricht, zwelling, en kan de beweging van de enkel beperken, vooral dorsiflexie (verlies van het vermogen om uw “tenen naar uw neus te buigen”). Bergop lopen is vaak pijnlijk. Dit komt vaak voor bij voetballers en bij elke atleet met terugkerende verstuikingen van de enkel. De diagnose van een anterieur enkelimpingement kan worden gesteld door osteofyten, of “botsporen”, vast te stellen op standaard röntgenfoto’s van de enkel. Soms is een MRI nodig als er geen botsporen aanwezig zijn. Op de MRI kan overtollig en ontstoken zacht weefsel in de anterolaterale goot van de enkel worden geïdentificeerd dat niet met standaardröntgenfoto’s wordt gezien. Dit wordt beschouwd als een anterolateraal impingement van de enkel. Als niet-operatieve maatregelen de symptomen van een van deze aandoeningen niet verlichten, kan een enkelartroscopie worden gebruikt om overtollig zacht weefsel en/of botsporen weg te scheren.
3. Posterior Ankle Impingement
Dit treedt op wanneer het bot en het zachte weefsel van de achtervoet (de “achterkant” van de enkel) ontstoken raken als gevolg van repetitieve belasting. Dit veroorzaakt pijn in het enkelgewricht, zwelling en vaak een beperkte enkelbeweging, vooral plantairflexie (verlies van het vermogen om “gas te geven”). Dit overbelastingssyndroom komt het meest voor bij balletdansers, maar kan ook bij andere sporters worden gezien. Net als bij de voorste enkelimpingement gaat het meestal gepaard met botproblemen in het achterste deel van de enkel (de “achterkant” van de enkel). Het kan ook gepaard gaan met een bijkomend bot, dat niet bij alle patiënten wordt gevonden en een os trigonum wordt genoemd. Chirurgische behandeling houdt in dat artroscopische incisies in de achterkant van de enkel worden gemaakt om toegang te krijgen tot de pijnlijke plaats. Botsporen, ontstoken weke delen en, indien aanwezig, het os trigonum, kunnen dan artroscopisch worden verwijderd.
4. Synovitis
Synovitis is een ontsteking van de weke delen van het enkelgewricht (synovium) die zich vaak uit in pijn, zwelling en bewegingsverlies. Dit kan het gevolg zijn van een acuut trauma, ontstekingsartritis (d.w.z. reumatoïde artritis), overbelasting en degeneratieve gewrichtsaandoeningen (osteoartritis). Als niet-chirurgische behandelingsopties geen verlichting brengen, kan enkelartroscopie worden gebruikt om ontstoken synovium chirurgisch te verwijderen.
5. Losse lichamen
Articulair kraakbeen en/of littekenweefsel na een trauma aan de enkel kunnen vrij gaan zweven in het gewricht en een zogenoemd “los lichaam” vormen. Dit kan ook gebeuren bij een aandoening die synoviale chondromatose wordt genoemd, waarbij de bekleding van het gewricht om onverklaarbare redenen overtollig wordt. Deze losse lichaampjes kunnen problemen veroorzaken zoals klikken, vastgrijpen en openlijke blokkering, die vaak leiden tot pijn, zwelling en bewegingsverlies. Soms kunnen losse lichamen worden geïdentificeerd met standaard röntgenstralen of een CT-scan, maar vaak is een MRI nodig om de boosdoener te visualiseren. Enkelartroscopie kan worden gebruikt om het losse lichaam te vinden en te verwijderen.
6. Arthrofibrose
Soms zijn patiënten door een eerder trauma, eerdere operaties aan de enkel, infecties van het enkelgewricht en ontstekingsartritis, zoals reumatoïde artritis, vatbaar voor de ontwikkeling van littekenweefsel, of arthrofibrose. Enkelartroscopie kan worden gebruikt om dit littekenweefsel op te sporen en te verwijderen.
7. Infectie
Septische artritis, of infectie van de gewrichtsruimte, kan niet doeltreffend worden behandeld met antibiotica alleen. Vaak is een spoedoperatie nodig om het gewricht uit te spoelen. Dit kan worden gedaan als een open procedure of met een arthroscopie. Hoewel infecties van de huid en de weke delen rond het enkelgewricht een enkelartroscopie in de meeste gevallen uitsluiten, kan septische artritis een indicatie zijn voor een enkelartroscopie. De beslissing of een infectie al dan niet vatbaar is voor artroscopische chirurgie wordt door vele factoren bepaald. Alleen u en uw chirurg kunnen bepalen of het al dan niet geschikt is voor u.
8. Enkelbreuken
Een enkelartroscopie kan ook samen met conventionele technieken voor het herstel van breuken worden gebruikt om ervoor te zorgen dat de normale anatomische uitlijning van het kraakbeen binnen de enkel wordt hersteld. Dit wordt gedaan om het risico van toekomstige posttraumatische artritis te helpen minimaliseren.
9. Onverklaarbare enkelsymptomen
Af en toe ontwikkelen patiënten symptomen, zoals pijn, zwelling, vastzitten, klemmen, knarsen of ploffen, die niet verklaard kunnen worden met diagnostische technieken zoals röntgenfoto’s, CT-scans, MRI’s of botscans. Wanneer niet-operatieve maatregelen zijn uitgeput, kan enkelartroscopie worden gebruikt om letsels in het enkelgewricht te diagnosticeren. Het biedt de mogelijkheid om direct in het gewricht te kijken, potentiële problemen te identificeren en veel van hen definitief te behandelen.
10. Tibiotalaire artritis
Enkelfracturen, infecties, osteonecrose en artritis kunnen uiteindelijk leiden tot chronische pijn en stijfheid die niet onder controle kunnen worden gehouden met niet-operatieve maatregelen. Enkelfusie is een behandelingsoptie die geschikt is voor veel patiënten in deze situatie. Indien uitgevoerd door een ervaren chirurg, biedt enkelarthroscopie een minimaal invasieve manier om enkelfusie uit te voeren die resultaten kan opleveren die gelijk of beter zijn dan conventionele open technieken. Deze procedure heeft zijn beperkingen. Uw chirurg kan bepalen of deze ingreep voor u een geschikte optie is.
Herstel: Hoe verzorg ik mijn enkel na de operatie?
Dit zal uiteindelijk afhangen van het type probleem en de aard van de artroscopische procedure die is gebruikt om het probleem te behandelen. Patiënten kunnen na de operatie pijn en zwelling verwachten, waardoor het nodig is het been hoog te leggen en gedurende ten minste enkele dagen orale pijnmedicatie te gebruiken. Het type ingreep dat wordt uitgevoerd, zal bepalen of uw vermogen om gewicht te dragen op het getroffen been na de operatie al dan niet beperkt zal zijn. Dit kan variëren van een geleidelijke onmiddellijke gewichtsverdeling met krukken tot een periode van strikte gewichtsbeperking gedurende één tot twee maanden. Als enkelarthroscopie wordt gebruikt als aanvulling op conventionele fractuurfixatie, kan deze periode van niet-dragen langer zijn, afhankelijk van het vermogen van uw lichaam om de breuk te genezen. Uw verband blijft zitten tot de follow-up met uw chirurg, en de hechtingen worden één tot twee weken na de operatie verwijderd. Actieve beweging is over het algemeen onmiddellijk toegestaan. Nadat de zwelling en de reactie van het zachte weefsel zijn verdwenen, kan een progressieve versterkingsroutine worden uitgevoerd. Het is aan uw chirurg om te bepalen wanneer elk van deze activiteiten is toegestaan en of een formele verwijzing voor fysiotherapie nodig is of niet.
Uitkomsten
Vele factoren zullen bijdragen tot het resultaat van uw enkelartroscopie procedure. Deze omvatten, maar zijn niet beperkt tot, uw verwachtingen, de ernst van uw aandoening, de complexiteit van de uitgevoerde procedure, alsook de postoperatieve therapietrouw, revalidatie en motivatie. Uit de literatuur blijkt dat gemiddeld meer dan 70-90% van de patiënten die een enkelartroscopie ondergaan voor de meest voorkomende indicaties goede of uitstekende resultaten behalen.
Wat zijn de voordelen van enkelartroscopie?
Een enkelartroscopie maakt een directe visualisatie van de binnenkant van de enkel mogelijk zonder grote cosmetisch ontsierende littekens. Het minimaliseert andere problemen die voorkomen bij grote incisies rond de enkel, zoals pijn, bloeding, wondafbraak en infectie. De ingreep kan poliklinisch worden uitgevoerd omdat deze minimaal invasief is. Patiënten kunnen sneller met revalidatie beginnen, functioneler revalideren en weer op hoog niveau actief zijn, zoals sporten.
Wie komt niet in aanmerking voor enkelartroscopie?
Electieve artroscopie is gecontra-indiceerd bij patiënten met weke-delen infecties van de enkel, zoals cellulitis, acute en chronische open wonden, en dermatitis boven de enkel. Patiënten met ernstige artritische veranderingen met verlies van de gewrichtsruimte zijn geen goede kandidaten voor artroscopische debridementprocedures. Patiënten met ernstige perifere vaatziekten, perifere neuropathie, reflex sympathische dystrofie/complex regionaal pijnsyndroom, en oedeem komen mogelijk niet in aanmerking voor enkelartroscopie. Het is belangrijk dat u uw individuele risico’s, potentiële voordelen en alternatieven voor enkelartroscopie grondig met uw chirurg bespreekt.
Complicaties
Mogelijke complicaties van enkelartroscopie omvatten, maar zijn niet beperkt tot, letsel aan zenuwen, vaten, pezen, ligamenten of kraakbeen rond de enkel, diepe en oppervlakkige infecties, littekenvorming, reflex sympatische dystrofie/complex regionaal pijnsyndroom, gemiste diagnoses, gebroken instrumenten en anesthesiecomplicaties. Het is belangrijk dat u na de operatie de follow-up afspraken met uw chirurg bijwoont zoals aanbevolen.
De volgende symptomen moeten dringend aan uw chirurg worden gemeld, omdat ze op een complicatie kunnen wijzen:
- Pijn niet onder controle door pijnmedicatie
- Klachten zoals misselijkheid, braken, koorts of rillingen
- Wondroodheid, zwelling, warmte of drainage
- Nieuwe gevoelloosheid, zwakte of tintelingen.
Veelgestelde vragen:
Wanneer kan ik weer veilig autorijden?
Dit wordt bepaald door het type ingreep dat u ondergaat en de evaluatie van uw vooruitgang door uw chirurg. Wanneer u weer onbeperkt gewicht kunt dragen en geen verdovende pijnmedicatie meer slikt, kunt u waarschijnlijk weer autorijden. Dit kan al enkele dagen na de operatie zijn, maar het kan ook een tot twee maanden duren.
Wanneer kan ik verwachten weer te gaan werken/sporten?
Dit wordt bepaald door het type ingreep dat u ondergaat en de evaluatie van uw vooruitgang door uw chirurg. Als uw mobiliteit u in staat stelt uw werk veilig uit te voeren, bestaat de mogelijkheid dat u enkele dagen na de operatie weer aan het werk kunt. De meeste patiënten kunnen rekenen op een werkonderbreking van ten minste één tot twee weken tijdens hun herstel. Het is mogelijk om na een enkelartroscopie weer op hoog niveau te gaan sporten. Dit zal afhangen van uw vermogen om uzelf doeltreffend te beschermen en te presteren tijdens uw specifieke sportactiviteit. Atleten kunnen al na één tot twee weken toestemming krijgen om weer te gaan spelen, maar kunnen naar alle waarschijnlijkheid rekenen op een herstelperiode van meer dan vier tot zes weken.
