Het meten van de lichaamstemperatuur met behulp van een tympanische thermometer

Inleiding

De lichaamstemperatuur is een van de belangrijkste fysiologische waarnemingen die moeten worden geregistreerd wanneer een patiënt in het ziekenhuis wordt opgenomen, en die regelmatig moeten worden gecontroleerd als dat klinisch zinvol is. Lichte veranderingen in de lichaamstemperatuur kunnen een indicatie zijn van acute ziekte en zijn een belangrijk onderdeel van de National Early Warning Score 2 (NEWS2) (Royal College of Physicians, 2017).

Verpleegkundigen moeten weten hoe ze de lichaamstemperatuur nauwkeurig en betrouwbaar kunnen meten, aangezien onnauwkeurige resultaten de diagnose en behandeling kunnen beïnvloeden, ertoe kunnen leiden dat verslechtering van de toestand van de patiënt niet wordt opgemerkt en de veiligheid van de patiënt in gevaar kan komen (McCallum en Higgins, 2012). Het is daarom belangrijk dat verpleegkundigen de betekenis van abnormale temperatuurmetingen begrijpen en, wanneer ze deze taak delegeren aan niet-geregistreerd personeel, ervoor zorgen dat ze competent zijn en weten wanneer ze zorgen moeten melden.

Regulatie van lichaamstemperatuur

De lichaamstemperatuur wordt gereguleerd door het thermoregulatiecentrum in de hypothalamus via verschillende fysiologische mechanismen zoals zweten, dilatatie/constrictie van perifere bloedvaten en rillen (Waugh en Grant, 2018). De lichaamstemperatuur stijgt en daalt in lijn met stijgingen en dalingen in de stofwisselingssnelheid. Warmte komt vrij tijdens periodes van verhoogde metabolische activiteit, zoals skeletspier-, lever- en spijsverteringsorganen activiteit. Rillen – een repetitieve spieractiviteit – verhoogt de warmteproductie wanneer de mogelijkheid bestaat dat de lichaamstemperatuur onder normaal kan dalen.

Warmte gaat op vier manieren uit het lichaam verloren:

• Radiation – verplaatsing van warmte van blootgestelde delen van het lichaam met een hogere temperatuur naar de omgeving met een lagere temperatuur. Dit is het meest voorkomende mechanisme van warmteverlies;
• Convectie – warmteoverdracht van het lichaam door stroming of beweging van lucht, zoals zitten voor een ventilator;
• Conductie – warmteoverdracht door direct contact met koelere oppervlakken, zoals liggen op een koud oppervlak;
• Verdamping – zweten (Waugh en Grant, 2018).

Normale waarden

De lichaamstemperatuur vertegenwoordigt het evenwicht tussen warmteproductie en warmteverlies, en een normale lichaamstemperatuur wordt algemeen aanvaard als 36,9°C – de optimale temperatuur die nodig is om de enzymactiviteit te handhaven die nodig is voor het metabolisme. Bij gezondheid kan de lichaamstemperatuur echter variëren van 36,0-37,5°C (Dougherty and Lister, 2015), en ’s avonds, tijdens inspanning en bij vrouwen na de ovulatie kunnen lichte verhogingen optreden (Waugh and Grant, 2018). Kader 1 geeft een overzicht van termen die worden gebruikt om de lichaamstemperatuur te beschrijven.

NEWS2

NEWS2 is gebaseerd op een eenvoudig geaggregeerd scoresysteem waarin een score wordt toegekend aan metingen van fysiologische tekenen, waaronder temperatuur; de andere tekenen zijn ademhalingsfrequentie, zuurstofsaturatie, systolische bloeddruk, polsslag en bewustzijnsniveau of nieuwe verwardheid (RCP, 2017). Abnormale temperatuurmetingen buiten het bereik van 36,0-38,0°C (RCP, 2017) zijn een significante bevinding, die aanleiding geven tot een verhoogde frequentie van monitoring, evenals een reactie van een geregistreerde verpleegkundige (tabel 1).

Oorzaken van pyrexie

Er zijn vele oorzaken van pyrexie, waaronder:

• Infectie;
• Hoge omgevingstemperatuur – warmte en vochtigheid in de omgeving kunnen de hoeveelheid warmte die via de huid verloren gaat verminderen;
• Drugs – amfetaminederivaten, zoals methyleendioxymethamfetamine (MDMA of ‘Ecstasy’) en narcosemiddelen, kunnen maligne hyperpyrexie veroorzaken;
• Braak waarbij de hypothalamus wordt verwond;
• Cardiale arrestatie – pyrexie komt vaak voor in de eerste 48 uur na een hartstilstand (Nolan et al, 2015);
• Verhoogde spieractiviteit na zware inspanning of tijdens langdurige epileptische aanvallen;
• Endocriene stoornissen, bijvoorbeeld schildklierstorm;
• Myocardinfarct wanneer er een ontstekingsreactie is op schade aan hartspier.

Soms presenteren patiënten zich met een pyrexie van onbekende oorsprong; dit is een constant verhoogde lichaamstemperatuur >37,5°C gedurende meer dan twee weken zonder diagnose, ondanks onderzoeken.

Sepsis en temperatuur

Er bestaat een wijdverbreid misverstand dat patiënten met sepsis zich altijd met een pyrexie zullen presenteren. Bij volwassenen bijvoorbeeld wordt een temperatuur <36,o°C beschouwd als een amberkleurige vlagwaarschuwing bij een patiënt die verdacht wordt van het hebben van sepsis en dit vereist onmiddellijke beoordeling.

Bij kinderen <5 jaar die een vermoedelijke diagnose van sepsis hebben, wordt een temperatuur <36,0°C beschouwd als een rode vlagwaarschuwingsteken.

Oorzaken van hypothermie

Er zijn vele oorzaken van hypothermie, waaronder:

• Blootstelling aan een koude omgeving, bijvoorbeeld onderdompeling in koud water;
• Onderliggende ziekte zoals hypothyreoïdie, hepatische encefalopathie en cerebrovasculair accident;
• Sociale factoren waaronder slechte accommodatie/onvoldoende verwarming, ondervoeding of alcoholmisbruik;
• Verbrandingen, die kunnen leiden tot overmatig warmteverlies.

Kinderen (door hun onrijpe reguleringssystemen) en ouderen (door hun veranderde thermoregulerende mechanismen) lopen het risico onderkoeld te raken.

Soms kan onderkoeling worden opgewekt tijdens bepaalde soorten hartchirurgie, wanneer deze wordt gebruikt om de hersenen te beschermen tegen perioden van lage bloedstroom. Gericht temperatuurbeheer (voorheen therapeutische hypothermie genoemd) dat wordt gebruikt na een cardiopulmonaire arrestatie, wanneer de patiënt in coma blijft om de hersenen te beschermen tegen een lage bloedstroom, wordt steeds gebruikelijker (Nolan et al, 2015).

Meten van temperatuur

Indicaties voor het meten van lichaamstemperatuur zijn onder andere:

• Baseline observatie bij opname/eerste consult en als onderdeel van NEWS2 beoordeling;
• Routinematige bedside observaties, en andere vitale functies, om te helpen bij het vroegtijdig opsporen van acute ziekte en verslechtering;
• Observaties in verband met een transfusie van bloedproducten om tekenen van transfusiereactie op te sporen;
• Beoordeling bij acute ziekte als onderdeel van ABCDE benadering. Verpleegkundigen moeten handmatig de huidtemperatuur controleren als onderdeel van de beoordeling van de circulatie (C) – koele periferie kan duiden op circulatoire shock – en de lichaamstemperatuur meten als onderdeel van de blootstelling (E);
• Als onderdeel van de NEWS2 beoordeling.

Frequentie van metingen

Het National Institute for Health and Care Excellence (2007) beveelt aan dat bij volwassen patiënten in acute ziekenhuizen fysiologische waarnemingen, waaronder de lichaamstemperatuur, worden geregistreerd bij de eerste beoordeling of opname en vervolgens ten minste om de 12 uur worden gecontroleerd, tenzij op senior niveau is besloten om de frequentie van monitoring te verhogen of te verlagen.

Methoden voor het meten van de lichaamstemperatuur

Methoden voor het meten van de lichaamstemperatuur omvatten:

• Tympanische thermometer – veel gebruikt in de klinische praktijk (Fig 1);
• Eenmalige chemische puntthermometer – veel gebruikt bij zuigelingen en kleine kinderen;
• Rectale thermometer – veel gebruikt bij vermoeden van hypothermie;
• Oesophageale/nasopharyngeale sondes, blaassonde of pulmonale arteriekatheter: betrouwbare methoden, maar over het algemeen alleen gebruikt op intensive care units.

Voorhoofd chemische thermometers zijn onbetrouwbaar en mogen niet worden gebruikt door gezondheidswerkers (NICE, 2019).

Dezelfde plaats moet worden gebruikt voor opeenvolgende temperatuurmetingen en gedocumenteerd, omdat wisselen tussen plaatsen moeilijk te interpreteren metingen kan opleveren (Jevon en Joshi, 2020).

Tympanische temperatuurmeting

Het trommelvlies deelt dezelfde carotisbloedtoevoer als de hypothalamus: meting van de temperatuur van het trommelvlies en dus een afspiegeling van de kerntemperatuur (Jevon en Joshi, 2020).

Voorzichtigheid is geboden bij het gebruik van de trommelthermometer, omdat een slechte techniek de meting onnauwkeurig kan maken. Temperatuurverschillen tussen de opening van de gehoorgang en het trommelvlies kunnen oplopen tot 2,8°C (Jevon en Joshi, 2020).

Om een nauwkeurige temperatuurmeting te garanderen, moet de sonde van de trommelthermometer zo worden geplaatst dat hij goed in de gehoorgang past. Dit zal voorkomen dat omgevingslucht bij de opening van de gehoorgang binnenkomt, wat zou leiden tot een valse lage temperatuurmeting. De grootte van de externe akoestische meatus (gehoorgang), de aanwezigheid van cerumen (oorsmeer), de techniek van de operator en de positie van de patiënt kunnen de nauwkeurigheid van de meting beïnvloeden.

Arslan et al. (2011) vonden dat de metingen met een tympanische thermometer bij patiënten die op één oor hadden gelegen, significant hoger waren in dat oor dan in het blootgestelde oor. De studie betrof 68 gezonde jonge mensen die geen tekenen van afscheiding of infectie van het oor of infectie van de bovenste luchtwegen hadden. Dougherty en Lister (2015) suggereren dat patiënten niet 20 minuten op hun zij moeten liggen voordat hun temperatuur wordt gemeten met een tympanische thermometer.

Infectiepreventie

De thermometer is een belangrijk instrument voor klinische beoordeling, maar kan besmet raken met micro-organismen. Naleving van het plaatselijke beleid inzake infectiepreventie en -bestrijding, met inbegrip van het reinigen van de apparatuur, is van essentieel belang. Niet-steriele handschoenen zijn niet routinematig vereist voor deze procedure. Verpleegkundigen moeten individuele patiënten beoordelen op het risico van blootstelling aan bloed en lichaamsvloeistoffen (Royal College of Nursing, 2020) en op de hoogte zijn van het lokale beleid voor handschoengebruik.

Procedure met een elektronische tympanische thermometer

Apparatuur:

• Elektronische tympanische thermometer die is gereinigd en onderhouden volgens lokaal beleid;
• Schone disposable sondetip;
• Afvalzak.

1. Handen ontsmetten en apparatuur in elkaar zetten.
2. Stel uzelf voor aan de patiënt, leg de procedure uit en verkrijg toestemming.
3. Vergewis u ervan welk oor gebruikt werd voor vorige metingen en gebruik hetzelfde oor voor volgende metingen.
4. Zorg ervoor dat de patiënt in een comfortabele positie zit.
5. Ontsmet de handen.
6. Inspecteer de gehoorgang op problemen die de nauwkeurigheid van de meting kunnen beïnvloeden, zoals de aanwezigheid van cerumen, oorafscheiding en vreemde lichamen. Indien u een probleem vaststelt, kies dan een andere plaats en documenteer en rapporteer uw bevindingen.
7. Zet de elektronische thermometer aan en bevestig een nieuwe tip volgens de aanbevelingen van de fabrikant (Fig 2a).
8. Trek de oorschelp voorzichtig naar boven en naar achteren (Fig 2b).
9. Steken de thermometer in de externe akoestische meatus en zorg ervoor dat hij goed aansluit (Fig 2c).
10. Druk op het knopje op het apparaat om de temperatuur te meten en er verschijnt een meting.
11. Haal de thermometer uit de gehoorgang en gooi de sondepunt in de afvalzak.
12. Zorg ervoor dat de patiënt zich op zijn gemak voelt en ontsmet uw handen.
13. Documenteer de meting, inclusief datum en tijd, en de plaats waar de meting is verricht. Als NEWS2 wordt gebruikt, berekent u de score nadat andere observaties zijn voltooid en noteert u deze op de NEWS-kaart of op het handheldapparaat. Indien nodig, zorg ervoor dat lokale protocollen voor escalatie worden gevolgd.
14. Zorg ervoor dat elektronische tympanische thermometer wordt gereinigd en opgeslagen volgens de richtlijnen van de fabrikant.