Het begrip spijsvertering heeft betrekking op de passage van voedsel in en door het lichaam en omvat zowel de verwijdering van afvalstoffen als de opname van voedingsstoffen.
Vogels zijn vaak klein met een hoge energiebehoefte – en daarom kunnen zij voedsel zeer snel verteren. Deze hoge verteringssnelheid helpt jonge vogels om snel volwassen te worden – en trekvogels om de vetreserves op te bouwen die hun lange vluchten mogelijk maken.
Carnivoren kunnen hele kleine dieren in enkele uren verteren, terwijl fruit er minder dan 45 minuten over doet om volledig door het spijsverteringsstelsel te gaan.
Sommige vogels kunnen in 10 dagen tot 40% in gewicht toenemen.
De alvleesklier scheidt insuline af en reguleert zo de bloedsuikerspiegel. Vanwege hun snelle stofwisseling moeten kleine vogels veel regelmatiger eten dan grotere. En moeten ruim voor de lange winternachten, waarin vele uren niet gefoerageerd kan worden en warmhouden veel energie kost, een voorraadje inslaan.
Het begint bij de mond
Voedsel wordt via de mond opgenomen. Vogels kauwen hun voedsel niet, hoewel het tijdens het verkrijgen ervan door de snavel kan worden gebroken of verbrijzeld. Vogels hebben niet het zachte gehemelte dat wij hebben en dat ons in staat stelt op onze traditionele manier te slikken. In plaats daarvan moeten zij hun kop naar achteren kantelen om het voedsel uit de mondholte (de ruimte in de mond) naar de top van de slokdarm (het eerste deel van de keel) te brengen.
Van hieruit vervolgt het voedsel zijn reis door de vogel door middel van peristaltische samentrekkingen. De slokdarm is in feite een gespierde buis die het voedsel van de vogel verder in zijn lichaam trekt.
Vogelspeeksel
Merk op dat sommige vogels tamelijk functionele speekselklieren hebben – en bij vogels die zich hoofdzakelijk voeden met kleine insecten of zaden – wordt het speeksel gebruikt om de insecten of zaden tot een kleverige bal te kleven, zodat ze gemakkelijk kunnen worden doorgeslikt. 
Toch zijn bij sommige vogels, zoals de pelikaan, de speekselklieren geheel verdwenen.
Bij groene spechten – die speeksel gebruiken om hun tong kleverig te maken om de mieren die zij eten te helpen verzamelen – zijn de speekselklieren van de vogel groot en goed ontwikkeld.
De bekendste speekselklieren bij vogels zijn die van gierzwaluwen en zwaluwen, die niet alleen bij het eten worden gebruikt, maar ook bij het aan elkaar kleven van de ingrediënten voor de bouw van het nest.
Dit bereikt zijn hoogtepunt bij de gierzwaluwen (Collocalia) van Azië, die hun nesten geheel bouwen van een speeksel dat in de lucht hard wordt. Helaas voor deze vogels hebben sommige mensen de gewoonte ontwikkeld om een soep te eten die van deze nesten is gemaakt – en elk jaar worden in China en omgeving duizenden nesten vernield of gestolen om deze soep te maken.
Bij veel vogels eindigt de slokdarm in een gespecialiseerd opslagorgaan dat de krop wordt genoemd. Dit is in feite gewoon een vergroot deel van de slokdarm… waar voedsel dat haastig wordt gegeten om roofdieren te ontwijken, wordt opgeslagen tot het later kan worden verteerd.
Het is het sterkst ontwikkeld bij graminivore (zaadetende) vogels en vogels die grote hoeveelheden vegetatie consumeren, zoals duiven en hoenders.
Bij duiven heeft het nog een andere toepassing gekregen: tijdens het broedseizoen wordt het zachter en scheidt het een melkachtige substantie af – waarmee de pas uitgekomen duiven worden gevoed.
Duiven zijn de enige dieren – afgezien van zoogdieren – die iets dergelijks doen.
Intrigerend is dat de produktie van duivenmelk wordt geregeld door het hormoon prolactine, dat hetzelfde hormoon is dat de produktie van melk bij zoogdieren regelt.De krop komt in de maag terecht, waar het verteringsproces pas echt begint.
De spiermaag en de maag
De maag van de vogel kan gemakkelijk worden onderverdeeld in twee secties, de proventriculus en de spiermaag.
De proventriculus, soms de kliermaag genoemd, is een buisvormig gebied dat een grote hoeveelheid spijsverteringssappen produceert – met name enzymen zoals pepsine en zoutzuur. Bij sommige vogels, zoals meeuwen, dient hij ook als extra opslagplaats en bij de Noordse Stormvogel (Fulmarus glacialis) produceert hij een defensief ruikende olie, die door de bek en open bek naar een naderend roofdier kan worden uitgestoten.
Als het voedsel eenmaal goed doordrenkt is met spijsverteringsvloeistoffen, komt het in de spiermaag van de vogel terecht.
De spiermaag is een sterk gespierd orgaan, dat bij vogels dezelfde rol vervult als bij ons de kaken en tanden vervullen. Met andere woorden, het maalt het voedsel in kleine stukjes, waardoor het oppervlak groter wordt en het gemakkelijker kan worden verteerd.
Sommige vogelsoorten – vooral die welke zich voeden met harde droge zaden – eten ook kleine kiezelsteentjes. Deze zetten zich vast in de spiermaag van de vogel en helpen bij het vermalen van het voedsel.
Bij roofvogels is de spiermaag veel minder gespierd en dient in plaats daarvan als de plaats waar de onverteerbare vaste resten van prooidieren – zoals haren en botten – worden verzameld en tot een bal of bolus worden gevormd. Deze bolus wordt dan uitgeworpen, waarna hij van groot nut wordt voor ornithologen – die het dieet van de vogel willen bestuderen.
Het is vooral nuttig voor vogels die hun prooi in zijn geheel doorslikken, zoals uilen – want als de kleine botjes van hun prooi voorbij de spiermaag in de rest van het spijsverteringskanaal terecht zouden komen, zouden zij ernstige schade aan deze zachte organen kunnen toebrengen.
Het eerste deel van de dunne darm wordt de twaalfvingerige darm genoemd. En de klep tussen de spiermaag en de twaalfvingerige darm – die de doorgang van voedsel verder in het spijsverteringskanaal regelt – wordt de pylorus genoemd. De rest van de dunne darm is verdeeld in twee delen, die het jejunum en het ileum worden genoemd.
Bij vogels is er niet echt veel verschil tussen deze delen. Bij zoogdieren zijn ze echter redelijk goed van elkaar onderscheiden. In de dunne darm vindt de meeste vertering en absorptie van materialen in de darm van de vogel plaats.
De alvleesklier is bij vogels iets beter ontwikkeld dan bij zoogdieren, misschien als gedeeltelijke compensatie voor het ontbreken van speeksel en kauwen. Hij produceert koolhydraat-, vet- en eiwitverterende enzymen – die in de dunne darm worden uitgescheiden.
De lever heeft twee afzonderlijke lobben, elk met een eigen kanaal dat naar de dunne darm leidt. De lever bevat, net als bij zoogdieren, de gal – die bij vogels echter zuur is en niet alkalisch zoals bij zoogdieren.
Veel vogels hebben geen galblaas om de gal op te houden… en die wordt rechtstreeks in de pancreaskanalen uitgescheiden.
Aan het eind van de dunne darm bevinden zich verschillende darm caeca of colic caeca (spreek uit als seeka).
Deze caeca zijn veel groter bij plantenetende soorten (zoals Korhoenders) en kleiner bij carnivoren en fruiteters (frugivoren). Ze slaan bacteriën op, die essentieel zijn bij de afbraak van cellulose. Evenmin als zoogdieren produceren vogels de enzymen die hen in staat stellen cellulose te verteren – zij kunnen dat dus alleen door deze bacteriën te huisvesten.
De dikke darm is bij vogels sterk gereduceerd in vergelijking met zoogdieren en speelt vrijwel geen rol in het spijsverteringsstelsel van vogels.
And Out The Other End
Ten slotte eindigt het spijsverteringskanaal van de vogel in de cloaca, waar het fecale materiaal wordt verzameld voordat het via de ontluchtingsopening of de anus wordt uitgestoten.
Het spijsverteringskanaal van vogels varieert in lengte, afhankelijk van het dieet, waarbij carnivoren de kortste darmlengte hebben en herbivoren de langste. Bij sommige soorten, zoals de spreeuw, Sturna vulgaris, varieert de lengte van het spijsverteringskanaal in de loop der seizoenen. Hij is korter in de zomer – als de vogels zich hoofdzakelijk voeden met eiwitrijk insectenvoedsel – en langer in de winter, als ze zich hoofdzakelijk voeden met koolhydraten zoals zaden.
Eindgedachte
Wel, ik hoop dat dit u enig inzicht heeft gegeven in het fascinerende proces van het elementaire kanaal van de vogels!
- Auteur
- Recent Posts
- Phylum Xenocoelomorpha; Eenvoudige zeewormen – 23 maart 2021
- Dicyemida: Tiny Marine Parasites of Octopus and Squids – 23 maart 2021
- Orthonectida: Tiny Parasites of Starfish, Bivalves and Worms – 23 maart 2021
Delen via:
