…en open de deur naar duurzame zelfliefde
Wanneer we onszelf kracht proberen bij te zetten, kan het gemakkelijk zijn om brutale verklaringen af te leggen als ‘Ik heb niemand nodig, ik heb alleen mezelf nodig!
Hoewel dit soort retoriek een geweldig popliedje zou kunnen opleveren, is het naar mijn smaak iets te simplistisch.
De meesten van ons hebben wel andere mensen nodig. We hebben ze nodig om ons te stimuleren, om ons te onderwijzen, om ons uit te dagen en, natuurlijk, om van ons te houden.
Dus hoe komen we erachter hoe gezond (of ongezond) onze eigen afhankelijkheid van anderen is?
Het vinden van mensen in ons leven die we vertrouwen, op wie we kunnen bouwen, en tot wie we ons kunnen wenden als het moeilijk wordt, is essentieel voor ons welzijn.
Het is gezond om..
- Hulp, steun, aanmoediging enz. te vragen en te ontvangen.
- De behoeften van dierbaren mee te laten wegen in onze eigen beslissingen.
- Het fijn vinden om bij mensen te zijn en hun genegenheid te ontvangen.
- Het gevoel hebben dat onze dierbaren een belangrijke bijdrage leveren aan ons geluk.
Een andere die meer naar voren komt voor intieme partnerrelaties is deze:
Groei een gewoonte van afhankelijkheid van elkaars sterke punten en vaardigheden.
Bijv: Ik heb een hekel aan het schoonmaken van de badkamer, en mijn partner weet hoe ellendig ik dat vind, dus hij neemt dat klusje graag op zich.
Hij, aan de andere kant, heeft een hekel aan telefoneren, dus ik ben degene die meestal belt met de bank, verzekeringsmaatschappijen, reparatiediensten enz.
Natuurlijk, als we elk alleen zouden wonen, zouden we deze dingen gewoon zelf moeten doen. We zijn allebei volledig in staat om onafhankelijk te zijn.
Maar aan het eind van de dag, deel uitmaken van een partnerschap wordt verondersteld om enkele voordelen te hebben! We maken elkaar het leven graag gemakkelijker. Ik sta achter hem en hij achter mij.
Ongezonde afhankelijkheid
We weten dat we ongezond afhankelijk zijn van iemand als we…
- het gevoel hebben dat we geen beslissingen kunnen nemen zonder hun inbreng.
- Ons alleen goed voelen over onszelf als we hun genegenheid ontvangen.
- Hen verantwoordelijk houden voor ons eigen geluk.
- Verlangen van hun bevestiging voor ons gevoel van eigenwaarde.
Het is heel gebruikelijk om dit soort afhankelijkheid te zien in intieme relaties – maar het kan ook gebeuren in vriendschappen.
Voor vele jaren, voelde ik me alleen goed over mezelf als mijn vrienden gaven me aandacht en validatie. Ik wilde zo graag, had het nodig dat mensen me aardig vonden.
Je zou denken dat dit me een beetje een ‘people-pleaser’ zou maken – en dat deed het ook, maar op een heel bijzondere manier.
De keren dat ik me het meest zelfverzekerd over mezelf voelde, was als ik in een ‘wittebroodswekenfase’ zat met een nieuwe vriend.
Dat klopt, vrienden hebben ook wittebroodswekenfases.
Je weet wel – je ontmoet iemand en het ‘klikt’ gewoon. Je staat te popelen om meer tijd met hem door te brengen, je voelt je opgewonden door hem. Telkens als er iets grappigs gebeurt, denk je: ‘Ik kan niet wachten om ze dit te vertellen!’ – Je denkt en praat de hele tijd over ze.
Het is eigenlijk een verliefdheid zonder de romantiek – een vriendenverliefdheid!
Ik hield van het gevoel om ‘verpletterd’ te worden door een nieuwe vriend. Deze persoon denkt dat ik cool ben! Ze willen tijd met me doorbrengen! Ze sturen me steeds liedjes en video’s, ze moeten wel aan me denken!’
Maar, natuurlijk, uiteindelijk verdwijnt die wittebroodsweken-fase. En je vriendschap wordt, nou ja, vrijwel net als al je andere vriendschappen. Heel leuk, maar veel minder intens.
Zonder die intensiteit zou ik mezelf veel meer in twijfel trekken. Ik zou me afvragen ‘vinden ze me nog wel leuk? Ben ik wel goed genoeg?’
Verlies van onszelf in de behoefte om geliefd te zijn
Die behoefte aan genegenheid van mijn vrienden leidde ertoe dat ik een behoorlijk ongezonde gewoonte ontwikkelde. Ik jaagde altijd op nieuwe vriendschappen – op de ‘high’ van de wittebroodsweken.
Ik ging er prat op een ‘sociale vlinder’ te zijn – een plaats te vinden in veel verschillende groepen mensen.
Natuurlijk is er niets mis met het hebben van veel vrienden, maar wat er voor mij ongezond aan was, was dat ik een spel van nummers speelde. Ik verzamelde vrienden zodat, als iemand me afwees, ik anderen zou hebben om op terug te vallen.
Ik zocht vaak onbewust de aandacht van mensen met een ‘hoge status’. Hoe hoger hun status, hoe meer ik me gevalideerd voelde als ze me leuk vonden!
Ironiek genoeg waren deze mensen met een ‘hoge status’ eraan gewend dat mensen hun affectie begeerden, en zo ontwikkelden ze een ongezonde gewoonte van zichzelf – met mensen spelen.
Ik herinner me een bijzonder moeilijke vriendschap die ik had met een meisje op de middelbare school. Ze nodigde me altijd uit om dingen met haar alleen te doen, en behandelde me alsof ik speciaal was. Maar als we in de buurt van anderen waren, zette ze me neer.
Door haar gedrag hunkerde ik des te meer naar haar bevestiging, en ik had het gevoel dat ik moest wedijveren om haar genegenheid. Uiteindelijk stak ik dus meer energie en moeite in die vriendschap dan in al mijn andere.
Dat betekende (alweer, ironisch) dat ik mijn sterkere, stabielere vriendschappen eigenlijk verwaarloosde. Ik nam ze voor lief.
Ik merkte vaak dat ik veranderde of me anders gedroeg, alleen maar om deze mensen met een ‘hoge status’ te behagen. Ik compromitteerde mijn integriteit in een poging mezelf in de persoonlijkheidsvorm te persen waarvan ik dacht dat zij die leuk zouden vinden.
Ik boog me in allerlei bochten om mensen te behagen die niet goed voor me waren, en liet mijn identiteit vormen door de nieuwste, stralendste persoon in mijn leven – mezelf verliezend en vrienden verliezend in het proces.
Er moest iets veranderen.
Breaking the Habit
Gaandeweg werd me iets heel duidelijk. Vertrouwen op anderen voor mijn gevoel van eigenwaarde was onhoudbaar. Het zou nooit genoeg zijn.
Het vertrouwen op anderen voor bevestiging wordt bijzonder instabiel door onze ingebouwde ‘Negativiteitsvooringenomenheid’. Als mensen hebben we de neiging om onze negatieve ervaringen meer op te merken, erop te reageren en ze te onthouden dan onze positieve.
“De hersenen zijn als klittenband voor negatieve ervaringen, maar teflon voor positieve.”
Dr Rick Hanson
Dit geldt niet alleen voor wat anderen over ons zeggen, maar ook voor wat we over onszelf zeggen.
En dit is waar mijn gewoonte om bevestiging van anderen te zoeken, echt gevaarlijk begon te worden.
Zoals we hierboven zagen, dreef mijn behoefte aan bevestiging me naar een plaats waar ik mijn identiteit verloor, ik werd mishandeld door de mensen die ik probeerde te behagen, en ik verloor mijn stabielere vriendschappen.
Dit zorgde ervoor dat een ander vooroordeel in werking trad – mijn Bevestigingsvooroordeel.
Bevestigingsvooroordeel zorgt ervoor dat we meer aandacht besteden aan informatie die onze reeds bestaande overtuigingen bevestigt.
In mijn geval – de overtuiging waar ik van probeerde weg te lopen was ‘Ik ben niet goed genoeg.’
Maar ook al zouden mijn nieuwe vriendschappen me tijdelijk zelfvertrouwen geven, wanneer de wittebroodsweken afliepen, zou ik herinnerd worden aan dingen die mijn vooroordeel bevestigden.
“Mensen met een hoge status zijn onaardig tegen me – dit bewijst dat ik niet goed genoeg ben.”
“Mijn vaste vriendschappen sterven af – dit bewijst dat ik niet goed genoeg ben.”
En dan ging ik op zoek naar nieuwe vrienden om die stem te overstemmen – om uiteindelijk weer terug te zijn waar ik was begonnen.
Ik zat gevangen in een nooit eindigende cyclus van “ik ben niet goed genoeg”.
Toen ik eindelijk (door therapie) in staat was in te zien wat er aan de hand was – werd alles duidelijk.
Wanneer we niet van onszelf houden, is er geen enkele hoeveelheid genegenheid van anderen in de wereld die dat gat kan vullen.
Ik deed dit niet allemaal omdat mensen niet van me hielden. Ik had veel, heel veel gezonde vriendschappen en relaties, en veel mensen die me geweldig vonden zoals ik was.
Ik deed het omdat ik niet van mezelf hield.
En dus voelde niets van die liefde, zorg of genegenheid van anderen als genoeg voor mij. Niets daarvan was genoeg om mijn negatieve overtuigingen los te laten.
Ik moest die zelf loslaten. En ik moest van mezelf afhankelijk worden.
Verantwoordelijkheid nemen voor onze eigen emoties
Wanneer we ongezond afhankelijk zijn van anderen – dan wordt het maar al te gemakkelijk om andere mensen verantwoordelijk te houden voor onze emoties.
We doen dit om onze reacties te rechtvaardigen. Een goed voorbeeld hiervan is wanneer we uit woede ontploffen, en dit vervolgens rechtvaardigen door te zeggen: “Je hebt me boos gemaakt.”
Wanneer andere mensen dingen doen die ons van streek maken, zijn zij natuurlijk verantwoordelijk voor hun woorden en daden.
Maar de enige persoon die verantwoordelijk is voor onze emoties (en hoe we daarop reageren) is onszelf.
Dit betekent niet dat we onszelf de schuld moeten geven. In feite – zelfverwijt is zelf een reactie op de emotie van schaamte. In plaats daarvan kunnen we ervoor kiezen om op onze eigen schaamte te reageren met vriendelijkheid.
Toen ik me realiseerde hoe mijn eigen daden mij negatief hadden beïnvloed – voelde ik zeker schaamte. Ik reageerde met verwijten: “Hoe kon je dit jezelf aandoen?”
Ik begon mezelf te veroordelen omdat ik mezelf veroordeelde! (Oude gewoonten zijn moeilijk af te leren)
Maar toen mijn therapeut me aanmoedigde om de schuld achter me te laten en empathie te tonen, was ik in staat om de waarheid te zien:
Ik was een jong persoon die zich (net als zovelen) niet goed genoeg voelde. Ik wist niet dat er een interne oplossing voor dit probleem was, dus zocht ik een externe oplossing. Ik deed mijn best. Het was niet mijn bedoeling om iemand pijn te doen, en zeker niet mezelf. Al deze zelfvernietiging kwam niet voort uit ‘dom’ of ‘egoïstisch’ of ‘slecht’ zijn. Het kwam gewoon uit een plaats van nood. Ik had liefde nodig.
Toen ik dit allemaal kon zien, was de volgende stap heel simpel:
Ikzelf die liefde geven.
Negatieve zelfovertuigingen loslaten
Ok – je weet dat ik zei dat de volgende stap simpel was? Ik zei niet dat het makkelijk was!
Radicale Zelf Liefde is een prachtige, nooit eindigende reis. Maar die kan niet eens beginnen zonder een flinke scheut Zelfacceptatie (en ook dat is niet makkelijk!)
In haar boek ‘Radicale compassie’ moedigt dr. Tara Brach ons aan om te kijken wat er gebeurt als we negatieve overtuigingen over onszelf loslaten.
Hoe zou mijn leven eruit zien zonder deze overtuiging?
Wie zou ik worden als ik zonder deze overtuiging zou leven?
Maar mensen zijn vaak bang om hun negatieve zelfovertuigingen los te laten, omdat ze denken dat ze zichzelf een ‘vrijbrief’ geven voor schadelijke gewoonten of gedrag.
Daarop antwoordt dr. Brach welsprekend met:
Er is een wereld van verschil tussen de wijsheid van onderscheidingsvermogen en de afkeer van oordelen. Onderscheidingsvermogen zegt ons: “Als ik erop sta dat alles op mijn manier gaat, trekt mijn partner zich terug en wordt hij koud en afstandelijk.” Oordeel zegt: “Als ik de dingen op mijn manier wil, ben ik egoïstisch – een slecht mens.” Oordelen brandmerkt ons fundamentele wezen.
In plaats van een zelfoordeel te vellen op basis van onze tekortkoming of fout, adviseert Dr. Brach ons om ‘de kwetsbaarheid te ontdekken die de drijfveer is’ en ‘je vermogen tot zelfcompassie te wekken.’
Zo kunnen we onze fouten onderscheiden zonder onszelf te veroordelen. We kunnen compassie hebben met onszelf en ook de gevolgen van onze daden erkennen.
Wanneer we onze negatieve zelfovertuigingen loslaten, ontsluiten en openen we de zware poorten die ons ervan hebben weerhouden van onszelf te kunnen houden, en beginnen we te helen.
We worden betere vrienden voor onszelf en voor de mensen om ons heen.
In een notendop
Als u denkt dat u misschien een ongezonde afhankelijkheid hebt van de liefde en genegenheid van anderen, neem dan de tijd om het volgende te overwegen:
- Het is nooit gezond om van anderen afhankelijk te zijn voor ons gevoel van eigenwaarde.
- De enige persoon die verantwoordelijk is voor onze emoties is onszelf.
- Omdat negatieve zelfovertuigingen echt aanvoelen, maakt dat ze nog niet waar.
- Wanneer we onze negatieve zelfovertuigingen loslaten, openen we de deur naar zelfliefde.
- Zelfliefde is de meest duurzame liefde in de wereld.
- Het is prima om afhankelijk te zijn van mensen – zolang een van die mensen jijzelf bent!
Je kunt hier meer lezen over hoe je Radicale Zelfliefde kunt beoefenen.
