Hoofdstuk 2: Wat is een journalist?

Hier bespreken we: wie journalisten zijn en wat ze doen; waarom mensen journalist worden; en welke kwaliteiten je nodig hebt om een goede journalist te zijn.

Journalisten werken op vele terreinen van het leven en zoeken en presenteren informatie. In dit handboek definiëren we journalisten echter vooral als mannen en vrouwen die die informatie als nieuws presenteren aan het publiek van kranten, tijdschriften, radio- of televisiezenders of het internet.

Wat doen journalisten?

Binnen deze verschillende media zijn er specialistische taken voor journalisten. In grote organisaties kunnen de journalisten gespecialiseerd zijn in slechts één taak. In kleine organisaties kan elke journalist veel verschillende taken hebben. Hieronder volgen enkele van de taken die journalisten verrichten:

Verslaggevers verzamelen informatie en presenteren deze in geschreven of gesproken vorm in nieuwsverhalen, hoofdartikelen of documentaires. Verslaggevers kunnen in dienst zijn van nieuwsorganisaties, maar kunnen ook freelance werken en verhalen schrijven voor wie hen betaalt.
Algemene verslaggevers verslaan allerlei soorten nieuwsverhalen, maar sommige journalisten specialiseren zich in bepaalde gebieden, zoals verslaggeving over sport, politiek of landbouw.

Onderredacteuren nemen de verhalen van verslaggevers en zetten ze om in een vorm die past bij de speciale behoeften van hun specifieke krant, tijdschrift, bulletin of webpagina. Onderredacteuren verzamelen gewoonlijk niet zelf informatie. Hun taak bestaat erin zich te concentreren op de manier waarop het verhaal het best aan hun publiek kan worden gepresenteerd. Ze worden vaak subredacteuren genoemd. De persoon die de leiding over hen heeft, wordt de hoofd-redacteur genoemd, meestal afgekort tot chef sub.

Fotojournalisten gebruiken foto’s om het nieuws te vertellen. .i.photojournalists;Ze verslaan gebeurtenissen met een verslaggever, waarbij ze foto’s maken om het geschreven verhaal te illustreren, of ze wonen nieuwsgebeurtenissen alleen bij, waarbij ze zowel de foto’s als een verhaal of bijschrift presenteren.

De redacteur is meestal de persoon die de uiteindelijke beslissing neemt over wat er in de krant, het tijdschrift of nieuwsbulletins wordt opgenomen. Hij of zij is verantwoordelijk voor alle inhoud en alle journalisten. Redacteuren kunnen plaatsvervangers en assistenten hebben om hen te helpen.

De nieuwsredacteur is de persoon die de leiding heeft over de nieuwsjournalisten. In kleine organisaties kan de nieuwsredacteur alle beslissingen nemen over welke verhalen moeten worden verslaan en wie het werk zal doen. In grotere organisaties kan de nieuwsredacteur een plaatsvervanger hebben, vaak chef-staf genoemd, wiens speciale taak het is verslaggevers aan de geselecteerde verhalen toe te wijzen.

Feature writers werken voor kranten en tijdschriften en schrijven langere verhalen die meestal achtergrond bij het nieuws geven. In kleine organisaties schrijven de verslaggevers zelf hoofdartikelen. Degene die de hoofdartikelen schrijft, wordt meestal de hoofdredacteur genoemd. Grotere radio- of televisiestations kunnen gespecialiseerd personeel hebben dat actualiteitenprogramma’s maakt – het omroep-equivalent van het hoofdartikel. De persoon die belast is met de productie van een bepaald actualiteitenprogramma wordt gewoonlijk de producent genoemd en de persoon die verantwoordelijk is voor alle programma’s in die reeks wordt de uitvoerend producent of EP genoemd.

Specialistische schrijvers kunnen worden ingezet voor het maken van persoonlijke commentaarrubrieken of recensies van zaken zoals boeken, films, kunst of voorstellingen. Zij worden meestal geselecteerd op hun kennis over bepaalde onderwerpen of hun vermogen om goed te schrijven. Ook kleine organisaties kunnen voor sommige of alle van deze taken gebruik maken van algemene verslaggevers.

Er zijn nog veel meer banen die journalisten kunnen doen. Het is een loopbaan met veel mogelijkheden.

^^^back to the top

Waarom journalist worden?

Mensen gaan om uiteenlopende redenen de journalistiek in, maar afgezien van geld zijn er vier hoofdmotieven:

De wens om te schrijven

Journalisten vormen in de meeste ontwikkelingslanden de grootste groep mensen die van schrijven hun brood verdienen. Veel jonge mensen die zichzelf als toekomstige romanschrijvers zien, kiezen voor de journalistiek als een manier om in hun levensonderhoud te voorzien en tegelijkertijd hun schrijfvaardigheid te ontwikkelen. Hoewel het schrijven voor kranten en het schrijven voor boeken verschillende kwaliteiten vereisen, is de aspiratie om een groot schrijver te worden bij een aspirant-journalist niet te ontmoedigen.

De wens om bekend te zijn

De meeste mensen willen dat hun werk door anderen wordt erkend. Dit helpt om het waarde te geven. Sommige mensen willen zelf ook erkend worden, zodat ze status hebben in de ogen van de maatschappij. Het is geen slecht motief om beroemd te willen zijn, maar dit mag nooit je hoofdreden worden om journalist te zijn. Je zult geen goede journalist zijn als je er meer om geeft indruk te maken op je publiek dan hun behoeften te dienen.

De wens om ten goede te beïnvloeden

De macht van het gedrukte of gesproken woord of beeld kennende, vooral in plattelandsgebieden, gaan sommige mensen de journalistiek in om de macht die het hen zal geven mensen te beïnvloeden. In veel landen heeft een groot aantal politici een journalistieke achtergrond. Het is de vraag of zij journalisten zijn die in de politiek zijn gegaan of natuurlijke politici die de journalistiek als springplank hebben gebruikt.

Er heerst een sterke overtuiging dat journalisten de massamedia controleren, maar de beste journalisten erkennen hun rol als dienaars van het volk. Zij zijn de kanalen waarlangs informatie stroomt en zij zijn de vertolkers van gebeurtenissen. Deze erkenning, gekoppeld aan de wens om invloed uit te oefenen, kan leiden tot goede campagnevoerende journalisten die zichzelf zien als waakhonden voor de gewone man of vrouw. Zij zijn bereid de zaak van de underdog te verdedigen en corruptie en ambtsmisbruik aan de kaak te stellen. Dit is een vitale rol in elk democratisch proces en zou even waardevol en welkom moeten zijn in landen waar een niet-democratische regering de pers stuurt of controleert.

Er is een verschil tussen de wens om gebeurtenissen te beïnvloeden voor je eigen bestwil, en de wens om dat voor andere mensen te doen. Je moet journalistiek nooit voor egoïstische doeleinden gebruiken, maar je kunt het wel gebruiken om het leven van andere mensen te verbeteren – waarbij je niet moet vergeten dat zij het misschien niet altijd met je eens zijn over wat die verbeteringen zouden moeten zijn.

Er is een sterke traditie in westerse samenlevingen dat de media de zogenaamde “vierde macht” zijn. Van oudsher waren de andere drie machten de kerk, de aristocratie en de rest van de samenleving, maar tegenwoordig wordt het idee van de vier machten vaak gedefinieerd als de regering, de rechtbanken, de geestelijkheid en de media, waarbij de media – de “vierde macht” – fungeren als tegenwicht en pleitbezorger voor de gewone burger tegen mogelijk misbruik van de macht en het gezag van de andere drie machten. Dit idee van journalisten die opkomen voor de rechten van gewone mensen is een veel voorkomende reden voor jonge mensen om het beroep in te gaan.

Het verlangen naar kennis

Gierigheid is een natuurlijk onderdeel van het karakter van de meeste mensen en een essentieel ingrediënt voor elke journalist. Veel jonge mannen en vrouwen gaan het vak in met het verlangen meer te weten te komen over de wereld om hen heen zonder zich te hoeven specialiseren in beperkte vakgebieden. Veel critici beschuldigen journalisten ervan oppervlakkig te zijn, maar in feite trekt de journalistiek van nature mensen aan die over alles nieuwsgierig zijn. De meeste journalisten hebben de neiging om van veel dingen een beetje af te weten, in plaats van veel over één onderwerp.

Kennis heeft vele toepassingen. Het kan je simpelweg een voller en interessanter persoon maken. Het kan je ook macht geven over mensen, vooral over mensen die die specifieke kennis niet bezitten. Bedenk altijd dat macht op een positieve manier kan worden gebruikt, om het leven van mensen te verbeteren, of op een egoïstische manier om jezelf vooruit te helpen.

^^terug naar de top

Wat is er voor nodig?

De meeste jonge mannen en vrouwen die tot het beroep worden toegelaten, bezitten van meet af aan ten minste een van de bovengenoemde verlangens. Maar verlangens alleen maken nog geen succesvol journalist. Je moet bepaalde speciale kwaliteiten en vaardigheden cultiveren.

Interesse in het leven

Je moet geïnteresseerd zijn in de wereld om je heen. U moet dingen willen uitzoeken en uw ontdekkingen met uw lezers of toehoorders willen delen – dus u moet een breed scala aan interesses hebben. Het zal helpen als u al een brede kennis hebt om op voort te bouwen en altijd bereid bent om iets nieuws te leren.

Liefde voor taal

U kunt geen echt groot journalist zijn zonder een grote liefde voor taal, geschreven of gesproken. Je moet de betekenis en de stroom van woorden begrijpen en er plezier in hebben ze te gebruiken. Het verschil tussen een gewoon nieuwsverhaal en een geweldig verhaal zit vaak niet alleen in de feiten die je vermeldt, maar ook in de manier waarop je die feiten vertelt.

Journalisten spelen vaak een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de taal van een land, vooral in landen die geen lange geschiedenis van geschreven taal hebben. Dit legt een speciale verantwoordelijkheid op u, omdat u wellicht de normen voor het taalgebruik in uw land bepaalt voor toekomstige generaties.

Als u van taal houdt, zult u er zorg voor dragen en de taal beschermen tegen schade. Je zult de grammatica niet misbruiken, je zult altijd spellingen controleren waarvan je niet zeker bent, en je zult elke gelegenheid aangrijpen om je woordenschat te ontwikkelen.

Het nieuwsverhaal – de basisbouwsteen van de journalistiek – vereist een eenvoudige, ongecompliceerde schrijfstijl. Deze behoefte aan eenvoud kan nieuwe journalisten frustreren, ook al is het vaak uitdagender om eenvoudig te schrijven dan om breedsprakig te zijn. Als je het basisformaat van een nieuwsverhaal eenmaal onder de knie hebt, kun je de grenzen ervan overschrijden en een eigen stijl beginnen te ontwikkelen.

Wees niet ontmoedigd door een trage start. Als je met je taal groeit, zul je er des te meer van gaan houden.

Een alerte en geordende geest

Mensen vertrouwen journalisten met feiten, zowel de feiten die ze geven als de feiten die ze krijgen. Je moet er niet onzorgvuldig mee omgaan. Alle journalisten moeten streven naar nauwkeurigheid. Als je dat niet doet, verlies je vertrouwen, lezers en uiteindelijk je baan.

De beste manier om nauwkeurigheid te garanderen is het ontwikkelen van een systeem om feiten in je hoofd te ordenen. U moet altijd een notitieboekje bij de hand hebben om feiten en opmerkingen te noteren, maar uw geest is het belangrijkste hulpmiddel. Houd het geordend.

Je moet het ook alert houden. Stop nooit met denken – en gebruik uw verbeelding. Dit wil niet zeggen dat je dingen moet verzinnen: dat is nooit toegestaan. Maar je moet je verbeelding gebruiken om een mentaal beeld op te bouwen van wat mensen je vertellen. U moet het verhaal visualiseren. Als je dat beeld zorgvuldig structureert en pas loslaat als het duidelijk is, heb je de feiten zo geordend dat je ze gemakkelijk kunt terugvinden als het tijd is om je verhaal te schrijven.

Met veel ervaring en oefening ontwikkel je een speciaal bewustzijn van wat nieuws maakt. Dit wordt ook wel nieuwsgevoel genoemd. Het is het vermogen om informatie te herkennen die uw publiek zal interesseren of die aanknopingspunten biedt voor andere verhalen. Het is ook het vermogen om een massa feiten en meningen te sorteren en te herkennen welke het belangrijkst of interessantst zijn voor je publiek.

Een jonge verslaggever werd bijvoorbeeld op pad gestuurd om de bruiloft van een minister te verslaan. Toen hij terugkwam op kantoor, vroeg zijn chef-staf hem naar het verhaal. “Sorry, chef,” antwoordde hij. “Er is geen verhaal – de bruid is nooit aangekomen.” Zoals zijn chef al snel opmerkte, als een bruid niet komt opdagen voor een bruiloft, is dat het nieuwsbericht. De jonge verslaggever had niet nagedacht over het relatieve belang van alle feiten in dit incident; hij had geen nieuwsgevoel.

Een achterdochtige geest

Mensen zullen je om allerlei redenen informatie geven, sommige gerechtvaardigd, andere niet. Je moet kunnen herkennen wanneer mensen niet de waarheid vertellen. Soms doen mensen dat onbewust, maar u zult uw lezers of toehoorders toch misleiden als u ze rapporteert, ongeacht hun motieven. U moet het vermogen ontwikkelen om te herkennen wanneer u onjuiste informatie krijgt.

Als u vermoedt dat u onjuiste informatie krijgt of opzettelijk wordt voorgelogen, laat het er dan niet bij zitten. Stel uw informant meer vragen, zodat u ofwel uzelf ervan kunt overtuigen dat de informatie juist is, ofwel de informatie kunt onthullen voor de leugen die het is.

Determinatie

Sommige mensen noemen het agressiviteit, maar wij geven de voorkeur aan het woord vastberadenheid. Het is het vermogen om erop uit te gaan, een verhaal te vinden en eraan vast te houden tot je tevreden bent dat je het volledig hebt. Wees als een hond met een bot – laat het niet los voordat je al het vlees eruit hebt, zelfs als mensen proberen het uit je mond te trekken.

Dit betekent dat je vaak moeilijke vragen moet stellen en het risico loopt mensen die niet willen meewerken van streek te maken. Het kan pijnlijk zijn, maar uiteindelijk zult u hun respect winnen. Wees dus altijd beleefd, hoe onbeleefd de mensen ook zijn. De regel is eenvoudig: wees beleefd maar volhardend.

Terwijl u op jacht bent naar uw verhaal, kunt u het wegjagen door te agressief te zijn. Soms moet je een verhaal met voorzichtigheid en sluwheid benaderen, totdat je zeker weet dat je het in handen hebt. Dan kunt u erop gaan kauwen.

Vriendelijkheid

U moet met allerlei mensen goed kunnen opschieten. Je kunt niet kiezen wie je interviewt, zoals je ook niet kunt kiezen wie je als vriend hebt. U moet vriendelijk zijn tegen iedereen, zelfs tegen mensen die u niet mag. U kunt natuurlijk vriendelijk zijn tegen iemand zonder zijn vriend te zijn. Als u vriendelijk bent tegen iedereen, zult u ook eerlijk zijn tegen iedereen.

Betrouwbaarheid

Dit is een kwaliteit die in elk beroep wordt bewonderd, maar vooral wordt gewaardeerd in de journalistiek, waar zowel uw werkgever als uw publiek op u rekenen om uw werk te doen. Als u op een interview wordt gestuurd maar niet komt opdagen, beledigt u een aantal mensen: de persoon die wacht om te worden geïnterviewd; uw redacteur die wacht om het interview in zijn krant of programma te zetten; uw lezers, luisteraars of kijkers, die van nieuws worden beroofd.

Zelfs als u te laat bent voor een afspraak, verstoort u de schema’s van zowel uw geïnterviewde als uw redactiekamer en loopt u het risico dat u de volgende keer dat u een verhaal wilt, wordt geweigerd. In een drukke nieuwsorganisatie is punctualiteit een noodzaak. Zonder dat zou er chaos heersen.

^^terug naar af

Samenvattend

Er zijn vele redenen om journalist te worden en vele soorten journalisten om te worden. Het is een carrière met veel uitdagingen en beloningen.
Journalisten moeten:

interesse hebben in de wereld om hen heen.
Liefhebber zijn van taal.
Een alerte en geordende geest hebben.
In staat zijn om mensen te benaderen en te ondervragen.
Beleefd maar volhardend zijn.
Vriendelijk en betrouwbaar zijn.

^^terug naar boven

>>ga naar het volgende hoofdstuk

Tweet

Om meer over dit onderwerp te lezen, volg deze link naar een artikel op Media Helping Media.