Paul Allen, oprichter van Microsoft, schijnt nu het wrak van HIJMS Musashi te hebben gevonden. Beweren dat Musashi het machtigste slagschip was dat ooit werd gebouwd, zou onnodige controverse veroorzaken, maar zij was in de meeste gevallen het grootste (slechts een fractie groter dan haar zuster, HIJMS Yamato). Het tot zinken brengen van de HIJMS Musashi in oktober 1944 maakte deprimerend duidelijk wat veel waarnemers al sinds 1941, en zelfs al in de jaren 1920, vermoedden: voldoende geëngageerde vliegdekschepen konden een slagschip tot zinken brengen, zelfs als dat slagschip een zware luchtafweer bewapening had en op snelheid kon manoeuvreren. Maar een meer zorgvuldige blik op het verhaal biedt enkele inzichten in hoe we de relatie tussen militaire innovatie en “veroudering” begrijpen.”
In één verhaal was het tot zinken brengen van Musashi het definitieve antwoord op de uitdaging die Billy Mitchell begin jaren twintig aan het nut van oorlogsschepen stelde. Amerikaanse bommenwerpers brachten in juli 1921 het hulk van het Duitse slagschip Ostfriesland tot zinken, waardoor voorstanders van luchtmacht beweerden dat het slagschip, en eigenlijk alle marineschepen, “verouderd” waren geworden. Taranto en Pearl Harbor, waar vliegdekschepen voor anker liggende slagschepen tot zinken brachten, maakten deel uit van dit verhaal, maar een nog belangrijkere mijlpaal was het tot zinken brengen van HMS Repulse en HMS Prince of Wales, onder stoom, door Japanse vliegtuigen op 10 december 1941.
Een andere vertelling biedt meer complexiteit. Musashi kreeg naar verluidt 19 torpedo’s en 17 bommen (ter vergelijking, de acht slagschepen die op 7 december 1941 bij Pearl Harbor werden aangevallen, kregen gezamenlijk 15 torpedo’s en 19 bommen) voordat ze in de Sibuyan Zee zonk. Geen enkele luchtmacht ter wereld was in staat om zo’n schade toe te brengen aan een bewegend, goed verdedigd doel vóór medio 1944, toen de Amerikaanse marine een vloot van piloten, aanvalsvliegtuigen en vliegdekschepen verzamelde van een omvang en dodelijkheid die niemand zich in 1942 had voorgesteld, laat staan in 1921.
Musashi kwam in augustus 1942 in dienst, en bleef iets meer dan twee jaar in dienst. Was ze verouderd voor de voltooiing (en misschien zelfs voor de indienststelling)? In zekere zin wel; alleen al in termen van maximale dodelijkheid zou de Keizerlijke Japanse Marine (IJN) er beter aan hebben gedaan zich te concentreren op onderzeeboten en marineluchtvaart. Achteraf gezien lijkt de bouw van Musashi en haar tegenhangers verspillend en dom. Maar toen waren vliegdekschepen aanzienlijk kwetsbaarder dan slagschepen, zelfs tegen het einde van de oorlog. Schade die een slagschip nog operationeel zou hebben gelaten, kon een vliegdekschip verlammen of vernietigen.
Dit verhaal van veroudering, dat vaak verteld wordt over het slagschip, dient om meer te verdoezelen dan het verlicht. Het is onmogelijk om te beweren dat Musashi een verstandige besteding van Japanse nationale middelen vertegenwoordigde. Tegelijkertijd leidt het bestempelen van Musashi als “verouderd” tot een misverstand over het militaire nut. De marines van de Tweede Wereldoorlog vonden vele toepassingen voor “verouderde” slagschepen, sommige bedoeld door hun ontwerpers, andere niet. De snelle eclips van het slagschip in het naoorlogse tijdperk was evenzeer te danken aan de structuur van de internationale politiek (en de vernietiging van de grote marines van de Tweede Wereldoorlog) als aan de veroudering van het platform.
Vindt U dit artikel leuk? Klik hier om u te abonneren voor volledige toegang. Slechts $5 per maand.
De strategische bommenwerper biedt een nuttig contrast/vergelijking. De B-52 Stratofortress is even verouderd voor zijn beoogde missie als de HIJMS Musashi zou zijn voor zijn, en nieuwe speciaal gebouwde vliegtuigen zullen vrijwel geen gelijkenis vertonen met de oude BUFF. Maar niemand kan vanaf nul beginnen, en het vermogen van een leger om toepassingen te vinden voor zijn oude platforms is vaak net zo belangrijk als zijn vermogen om nieuwe technologische innovaties te benutten.
De laatste erfenis van Musashi en de andere grote slagschepen die marines leidden is misschien wel de overtuiging dat de enige verdediging ligt in het niet geraakt worden; geen enkele mate van bepantsering of structurele veerkracht zou de vernietiging van een oppervlakteschip door een vliegtuig of onderzeeër kunnen voorkomen. Deze les is wellicht achterhaald; de ervaring van de Britse torpedojagers op de Falklands heeft aangetoond dat scheepsarchitecten enige aandacht moeten besteden aan veerkracht. De volgende oorlog zou wel eens kunnen aantonen dat “stealth”-jagers net zo “verouderd” zijn als gepantserde slagschepen.
