Inside Las Pozas, Edward James' Surrealistische tuin in de Mexicaanse jungle

• Geschreven door Victor Delaqua | Vertaald door Matthew Valletta
• Juni 29, 2016

Edward James, een van de meest excentrieke en interessante twintigste-eeuwse verzamelaars van surrealistische kunst, kwam eind jaren veertig aan in Xilitla, Mexico. De Britse schrijver werd gegrepen door de pracht van het landschap van “Las Pozas” (De Putten), waar hij een fantastisch huis bouwde, met onder meer een unieke sculpturale ruimte die uniek is in de wereld.

Surrealisme, waarvan de scheppingsbronnen in dromen en het onderbewustzijn liggen, zou in theorie nooit gebruikt kunnen worden om dingen in het echt te bouwen. Edward James – door Salvador Dalí omschreven als “gekker dan alle surrealisten bij elkaar” – ontwierp een beeldentuin die elk architectonisch etiket tart en een glimp opwerpt van iets nieuws, zich bewegend tussen fantasie en werkelijkheid.

Zuilen met kapitelen die eruit zien als reusachtige bloemen, gotische bogen, dramatische poorten, paviljoens met onbepaalde niveaus en wenteltrappen die abrupt eindigen in de lucht, alsof ze een uitnodiging zijn naar de horizon. Kortom, Edward James liet beton bloeien langs de weelderige flora en fauna van Xilitla en maakte surrealistische architectuur mogelijk.

Lees hieronder meer.

+ 22

De beeldentuin

“Las Pozas” (De Bronnen) is een verzameling betonnen architectonische structuren en fantastische routes die samen een beeldentuin vormen. Door de tuin loopt een rivier met watervallen en hij is omgeven door oerwoud op een uitgestrekt terrein. Het ontwerp is van Edward James en Plutarco Gastélum in Xilitla, Mexico.

Het verhaal gaat dat, toen zij de Huasteca Potosina aan het verkennen waren, een wolk vlinders James en Gastélum omringde terwijl zij in de rivier baden. De Britse schrijver interpreteerde deze gebeurtenis als een magisch teken. Zo begon hij tussen 1947 en 1949 met de aanleg van zijn versie van de “Tuin van Eden”.

Tijdens de eerste decennia richtte James zijn aandacht op de tuinbouw. In 1962 verwoestte een sneeuwstorm echter zijn verzameling orchideeën. Hij besloot daarop een eeuwigdurende tuin aan te leggen en begon betonnen structuren te bouwen die op bloemelementen leken.

Sindsdien is de beeldentuin veranderd in een bron van creatie en werk voor de plaatselijke bevolking. Voor de gehele aanleg van Las Pozas waren ongeveer 150 mensen nodig, waaronder timmerlieden, metselaars en hoveniers.

In 1984 overleed Edward James tijdens een reis naar Noord-Italië en in 1991 werden de deuren van “Las Pozas” geopend voor toeristen.

“Las Pozas” en zijn lessen voor architecten

In de loop der jaren zijn de beeldhouwwerken geleidelijk samengesmolten tot een soort willekeurige stad, waarvan de harmonie wordt gevormd door de structuren en de dialoog met de natuurlijke omgeving. Langs de paden staan handen en hoofden van beton, stenen slangen, een badkuip in de vorm van een oog – waar James vroeger in de pupil baadde, omringd door karpers in “het wit van het oog” – alles met een toon van ruïnes, van iets onvoltooids, meegenomen door de jungle die wat mysterie toevoegt.

Wandelen door de Beeldentuin is als het verkennen van een onontdekte stad. Het is bijna alsof de labyrintische paden het verlangen aanwakkeren om verschillende hoeken en details te ontdekken. Bij binnenkomst verschijnen de architecturale sculpturen op verschillende niveaus en aanzichten; het is de plek waar je naartoe gaat om te zien en gezien te worden.

In “Las Pozas” creëert de toeschouwer een nieuw soort contact met het geconstrueerde werk, het landschap en alle andere bezoekers. In een fantastische ruimte als deze lijkt iedereen dezelfde sfeer te voelen en blijven al hun gedachten binnen deze omgeving. Ze zijn niet langer toeschouwers die zich zorgen maken over de problemen van alledag, iedereen begint in het moment te leven en na te denken over elke stap die gezet wordt.

In het eerste manifest van de surrealistische beweging, definieerde André Breton het als: “… een gedicteerd denken zonder enige controle door de rede, vrij van elke esthetische of morele zorg.” Dit idee is aanwezig in de architectuur en in alle creatie achter “Las Pozas,” de gebouwen zijn gebouwd in tegenstelling tot wat we hebben geleerd in de architectuurschool – ze bieden geen leerervaring, maar stellen eerder een ontdekkingservaring voor.

Het is duidelijk dat deze fantastische werken niet kunnen worden gerepliceerd in onze gewone steden, maar ze presenteren zeker een nieuwe manier om te kijken naar de realiteit van de architectuur die we elke dag produceren. Het is door nieuwe perspectieven dat we ons nieuwe manieren van leven kunnen voorstellen.