Vraag een haai niet of je zwempak de kleur van je ogen doet uitkomen.
Een dolfijn of een walvis zal je een soortgelijk blanco antwoord geven.
Dat komt omdat al deze dieren in feite kleurenblind zijn, zegt zintuigneurobioloog dr. Nathan Hart van de Universiteit van Queensland, die de evolutie van het gezichtsvermogen bij haaien en andere dieren heeft bestudeerd.
Het komt allemaal neer op de fotoreceptoren die ze in de retina’s van hun ogen hebben.
“We zien kleur uiteraard door een verscheidenheid aan neurale processen, maar in de eerste plaats omdat we drie verschillende kegeltypen in het netvlies hebben – rood, groen en blauw,” zegt Hart.
Het is door de vergelijking van de hoeveelheid licht die door deze verschillende visuele pigmenten wordt gesignaleerd dat we ons kleurenzicht krijgen, zegt hij.
“Dus als het blauw bijvoorbeeld meer krijgt dan het rood, wordt dat berekend als een kleurensensatie.”
Eerst onderzoek naar haaiensoorten zoals kathaaien, die in dieper water leven en kleine ogen hebben met voornamelijk staafjes in hun netvlies, suggereerde dat haaien overwegend nachtzicht hebben en waarschijnlijk geen kleurenzicht, zegt Hart.
Maar zelfs haaiensoorten die vrij hoge aantallen kegels hebben, zoals de gewone zwartpunthaai en de stierhaai, kunnen geen kleur zien.
“Ondanks hun hoge kegelaantal lijken ze niet meer dan één kegeltype in het netvlies te hebben,” zegt Hart.
Dit betekent dat ze bij daglicht goed kunnen zien, maar het onderzoek van Hart suggereert dat ze geen kleuren kunnen onderscheiden – alles is zwart-wit.
De enige manier waarop dieren als haaien, dolfijnen en walvissen een vorm van kleurenvisie zouden kunnen hebben, zegt Hart, zou zijn als het visuele pigment in hun staafjes anders was dan dat in hun kegeltjes, en ze de verschillen in signalen tussen de twee zouden kunnen vergelijken.
^ to top
Tips voor zwemmers
Hoewel ze je niet in kleur kunnen zien, heeft Hart wel wat tips om je minder aantrekkelijk te maken voor haaien als je gaat zwemmen.
Haaien komen alleen in de buurt als ze nieuwsgierig zijn, of als iets een beetje op voedsel lijkt.
“Als je je contrast tegen het wateroppervlak, van onderaf gezien, zou kunnen verminderen, kan dat helpen,” zegt hij.
“Stel je voor dat je een grote vis of een zeehond bent die aan de oppervlakte zwemt en een haai zit onder je, hij gaat gewoon dit zwarte silhouet zien.”
Dus hoewel het eigenlijk niet uitmaakt welke kleur je draagt, zegt Hart, zou het hebben van een zeer reflecterende onderkant, of op een of andere manier passend bij de achtergrond, je minder zichtbaar maken voor de haai.
Sommige vissen hebben bijvoorbeeld fluorescerende fotoforen, of lichtgevende organen aan hun onderkant, die passen bij het licht dat het water binnendringt, waardoor hun silhouet verdwijnt en ze minder zichtbaar worden.
Haaiafschrikkende bikini’s met lichtgevende diodes? Ik zie ze al voor me op de Parijse catwalks.
Dr Nathan Hart werd geïnterviewd door Suzannah Lyons.
