Mexico Inhoudsopgave
De Nationale Actiepartij (Partido de Acción Nacional–PAN), in 1939 opgericht door Manuel Gómez Morán, was de eerste echte oppositiepartij die zich in Mexico ontwikkelde. De PAN ontstond als een conservatieve reactie op de nationalisaties en landconfiscaties van de regering-Cárdenas in de jaren dertig. De PAN leek op een standaard christen-democratische partij en haar eerste steun kwam voornamelijk van de Rooms-Katholieke Kerk, het bedrijfsleven en andere groepen die zich vervreemd voelden van de links-populistische hervormingen van de regering-Cárdenas. Hoewel de PAN op sociaal gebied veel conservatiever is dan de PRI, is het economische programma van de PAN sinds het midden van de jaren tachtig nauwelijks meer te onderscheiden van dat van de PRI-regeringen die de partij probeerde te verdringen.
De PAN is van oudsher een voorstander van een beperkte rol van de overheid in de economie, een oriëntatie die de PRI de afgelopen vijftien jaar onder presidenten de la Madrid, Salinas en Zedillo heeft overgenomen. Historisch gezien heeft de PAN ook campagne gevoerd voor de opsplitsing van de gemeentelijke ejidos in individuele stukken land. In 1992 voerde de regering Salinas radicale hervormingen door van de wet op het grondbezit waardoor ejidatarios hun percelen konden verkopen en hun bedrijven konden consolideren (zie Plattelands Samenleving, hfdst. 2). Deze convergentie van de economische programma’s van PRI en PAN moedigde de delegatie van PAN in het Congres aan nauw samen te werken met de regering Salinas om de ingrijpende economische hervormingen van de regering door te voeren. In een poging om zich van de PRI te distantiëren legde de PAN in het midden van de jaren negentig de nadruk op zaken als de noodzaak van democratisering, het uitroeien van corruptie bij de overheid en aanvullende electorale hervormingen.
Van oudsher heeft de PAN veel steun gekregen in de rijkste en meest verstedelijkte regio’s van het land in het noorden en midden, met name in het Federale District, Jalisco, Nuevo León, Puebla, en Sonora. De gevolgen van de PAN-overwinningen in het noorden van het land sinds de jaren ’80 zijn zeer aanzienlijk, vooral in de staten Baja California Norte, Chihuahua, Durango, Nuevo León, Sinaloa, en Sonora. De PAN heeft ook politieke kracht getoond in de staten Guanajuato, Jalisco en Yucatán. Tijdens de regering-Salinas won de PAN het gouverneurschap en de meerderheid in het Congres in Baja California Norte en Chihuahua, en het plaatselijke congres in de staat Guanajuato gaf een derde gouverneurschap aan de PAN nadat de verkiezingen in de staat door onregelmatigheden waren geteisterd. De grootste handicap van de PAN is het gebrek aan aantrekkingskracht op stedelijke arbeiders- en boerengroepen.
De PAN heeft sinds 1946 in elke presidentsverkiezing een kandidaat voorgedragen, behalve in 1976, toen de leiding geen consensus over een kandidaat kon bereiken. De PAN is altijd de belangrijkste oppositie geweest tegen de PRI, hoewel haar presidentskandidaat, Manuel Clouthier, bij de presidentsverkiezingen van 1988 derde werd na Salinas en Cárdenas. In 1992 had de PAN, naast de drie gouverneurschappen, meer dan 100 gemeentebesturen in handen. Met Diego Fernández de Cevallos als kandidaat en “por un México sin mentiras” (“voor een Mexico zonder leugens”) als campagneslogan, behaalde de PAN een comfortabele tweede plaats in de presidentsverkiezingen van 1994. De tweede plaats consolideerde de rol van de PAN als de belangrijkste politieke oppositiemacht in het land.
Meer over de regering van Mexico.
