Nieuwjaar in Japan: Een Niigata familiebijeenkomst om het nieuwe jaar te vieren

Het is weer die tijd van het jaar. Het nieuwe jaar staat voor de deur, en daarmee ook een van de meest traditionele seizoenen in Japan. Want wat Kerstmis voor ons in Europa en de VS is, wanneer de hele familie bijeenkomt, dat zijn de Nieuwjaarsvieringen in Japan. Maar wat voor tradities en gebruiken bestaan er in Japan tijdens Nieuwjaar (お正月, oshōgatsu) en hoe verschillen ze van familie tot familie?

Ik had het geluk om de Nieuwjaarsvakantie door te brengen bij de familie van mijn vriend in de prefectuur Niigata en om de tradities en gebruiken van de feestdag persoonlijk te ervaren. En natuurlijk wil ik deze ervaringen met u allen delen:

• Nieuwjaarstradities en versieringen
• Nieuwjaarsdiner: Osechi Ryori
• Midnight Tradition: Toshikoshi Soba
• Eerste schrijnbezoek: Hatsumode
• Nieuwjaarsontbijt: Ozoni en Mochi
• Fukubukuro en Otoshidama

• 

• 

Een grote schoonmaak om het nieuwe jaar in Japan te beginnen

Omdat we gepland hadden om op 30 december naar Niigata te gaan, om precies te zijn naar Nagaoka, begonnen onze voorbereidingen voor het nieuwe jaar al een paar dagen van tevoren.

Een typisch onderdeel van de nieuwjaarstradities is de zogenaamde osōji (大掃除), de grote schoonmaak vóór de jaarwisseling. Oude, vergeten spullen worden uitgezocht en elke hoek van het huis wordt schoongeboend.

Een huis of appartement kan tijdens deze schoonmaakbeurt meer op een slagveld lijken om een kamer te zuiveren van vuil en stof dat in het oude jaar is verzameld.

Reizen tijdens de nieuwjaarsspits in Japan

Als u van plan bent het nieuwe jaar in Japan door te brengen, moet u er rekening mee houden dat Nieuwjaar, als de Gouden Week-vakantie in het voorjaar, een van de populairste reisseizoenen is, en dat de treinen overvol zullen zijn.

Omdat de Shinkansen voor ons te duur was, begonnen we de reis van Tokio naar Nagaoka met de lokale treinlijnen op Seishun 18 Kippu. Zo werd een normale Shinkansen-rit van 2 uur een rit van 5 ½ uur, waarvan we het grootste deel moesten staan omdat we niet de enigen waren die hun familie wilden bezoeken.

Natuurlijk zijn er ook goedkopere opties voor treinreizen in Japan. Meer informatie over de Japan Rail Pass vindt u bijvoorbeeld in ons artikel over vervoer in Japan.

• 

Je zult in deze tijd moeten wennen aan een volgeboekte Shinkansen en overvolle lokale treinen. Buurtwinkels en geldautomaten in meer landelijke gebieden kunnen ook gesloten zijn.

Nieuwjaarstraditie van kaarten en versiering in Japan

Een ander integraal onderdeel van het Japanse Nieuwjaar zijn de nengajō (年賀状) nieuwjaarskaarten, waarop doorgaans het dierenriemteken van het komende jaar staat afgebeeld. Het dierenriemteken voor 2020 is de rat, en 2021 zal het jaar van de os zijn. De meeste afbeeldingen en versieringen leken op schattige muizen, en wij kozen voor kleine hamsterachtige knaagdieren voor onze nieuwjaarskaarten.

• 

• 

Terwijl we voor de nengajō zorgden, bereidde de vader van mijn vriend de kagami-mochi (鏡 餅, “spiegelende rijstcake”), die wordt geplaatst voor de kamidana (神棚), een miniatuur Shinto-huishoudaltaar. De kagami-mochi bestaat uit twee op elkaar gestapelde rijstwafels, die worden afgerond met een mandarijn (みかん, mikan) op de bovenkant. Het is een typisch symbool van Nieuwjaar in Japan.

• 

• 

• 

Deze mochi-rijstwafels mogen pas op 11 januari worden gegeten, omdat ze de god Toshigama-sama belichamen en het pas gepast is om te eten als de god het huishouden heeft verlaten.

• 

• 

Osechi Ryori: Nieuwjaarsdiner in Japan

Gelukkig was het wachten op het eten van de mochi niet erg, want het hoogtepunt van die 31 decemberavond was de osechi-ryōri (お節料理). Dit traditionele Japanse nieuwjaarsgerecht is een waar feest voor zowel ogen als maag. De bestanddelen van de osechi, zoals het wordt afgekort, worden vaak bereid met veel suiker, mirin en sojasaus om ze langer houdbaar te maken. Meestal bevat een osechi-maaltijd zo veel voedsel dat u de restjes na Nieuwjaar nog een paar dagen kunt opeten.

• 

• 

• 

• 

Naast de traditionele osechi serveerde de moeder van mijn vriend ons ook sushi, krab en diverse salades. Zoals ze me uitlegde, verschilt het eten van osechi van familie tot familie. Lokale specialiteiten domineren de meeste gerechten. Door de nabijheid van de kust heeft Nagaoka een verscheidenheid aan heerlijke zeevruchten te bieden, dus het was niet verwonderlijk dat deze die avond rijkelijk voorhanden waren.

• 

Nieuwjaarsspelen en speciale TV-programma’s voor de familie

Terwijl wij in Duitsland of andere westerse landen uitgaan voor een nieuwjaarsfeest, is oudejaarsavond in Japan een gezellige gebeurtenis die thuis met de familie wordt doorgebracht. Een integraal onderdeel van de avond is ook het kijken naar de talrijke nieuwjaarsspecials op de televisie.

Voor de familie van mijn vriend is hanafuda (花札) een onderdeel van een typische nieuwjaarstraditie. De “bloemenkaarten” symboliseren de 12 maanden van het jaar en elke kaart heeft een andere waarde. We gingen zo op in ons spel dat we bijna het aftellen misten dat verscheen op de TV die op de achtergrond speelde.

• 

• 

Middernachtelijke traditie in het nieuwe jaar met Toshikoshi Soba Noodles

In Duitsland zouden we inmiddels de champagneflessen hebben geopend en elkaar hebben omhelsd, maar de overgang naar het nieuwe jaar verloopt in Japan wat rustiger.

Met een “Akemashite omedetō!” (明けましておめでとう) wensten we elkaar een gelukkig nieuwjaar voordat het culinaire festijn werd voortgezet met toshikoshi soba (年 蕎麦し蕎麦) kort na middernacht.

Soba, of boekweitnoedels, die een integraal onderdeel van de Japanse keuken vormen. Op Nieuwjaar symboliseert toshikoshi soba de overgang van het oude jaar naar het nieuwe jaar, net zoals het afbijten van de boekweitnoedels gelijk staat aan het loslaten van het oude jaar.

We aten ze in een koude dashi-bouillon met lente-uitjes en wat kruiden en sesam, maar er kunnen ook verschillende variaties zijn, afhankelijk van de smaak van de persoon of familie.

• 

• 

Hatsumode: Het nieuwe jaar inluiden met een gebed

Na het eten van toshikoshi soba, gingen de nieuwjaarsfestiviteiten verder. We trokken onze dikke winterkleren aan en gingen naar een klein heiligdom in de buurt, genaamd de Hachimangu Shrine, voor ons eerste heiligdombezoek van het jaar, genaamd hatsumode (初詣).

• 

• 

• 

Daarna gingen we naar het volgende heiligdom, Hōtokusan Inari Taisha Shrine. Er wordt gezegd dat het werd gebouwd ter ere van de zonnegodin Amaterasu in opdracht van de Japanse koningin-priester, Himiko, die leefde van ongeveer 170 tot 248.

Bij de Hōtokusan Inari Taisha Shrine, schreven we onze namen op kleine papieren figuurtjes die hitogata worden genoemd. De witte papieren figuurtjes symboliseren een man, en de rode een vrouw. Naast onze namen schreven we ook ons geboortejaar en onze huidige leeftijd op.

• 

• 

We overhandigden ze aan het personeel van het heiligdom, en zoals de vader van mijn vriend me uitlegde, zouden deze papieren figuurtjes later worden verbrand terwijl de priesters baden voor onze gezondheid en ons geluk. Alle ongeluk zou van ons worden weggenomen door de hitogata te verbranden.

Het Nieuwjaarsontbijt met Ozoni en Mochi

Op 1 januari begint de verplichte Nieuwjaarsmarkt. Voordat we ons in de drukte stortten, was het traditionele Nieuwjaarsontbijt aan de beurt. En tot mijn grote vreugde bestond dat uit heel veel mochi!

• 

• 

Op 1 januari worden de kleverige rijstwafels meestal op hartige of zoete wijze gegeten, hoewel het niet zo eenvoudig is om te beslissen welke variant je het lekkerst vindt. Ook wilde ik graag de traditionele nieuwjaarssoep ozoni (お雑煮) proberen. Deze groentesoep, die met dashi wordt bereid, bevat mochi als speciaal bijgerecht.

• 

• 

• 

Naast de ozoni hadden we ook mochi met ankō (餡子), zoete rodebonenpasta, en met kinako (きな粉), een poeder gemaakt van geroosterde sojabonen. Deze nieuwjaarstraditie moet met voorzichtigheid worden gegeten, want elk jaar komen er meer meldingen van sterfgevallen waarbij mensen zijn gestikt tijdens het eten van de mochi. Eet ze daarom niet te haastig en zorg dat u altijd thee of water bij de hand heeft!

Nieuwjaarsinkopen en Fukubukuro in Japan

Na het ontbijt begaven we ons meteen in de drukte van een winkelcentrum, waar winkels klanten lokten met de uitverkoop die rond Nieuwjaar plaatsvindt. De zogenaamde fukubukuro (福袋, “gelukstassen”) zijn bijzonder populair en bevatten goederen van een specifieke winkel, hoewel je niet weet wat er in je tas zit totdat je er een koopt. Als u een fukubukuro van een populaire winkel zoals Pokemon Center of Ghibli wilt krijgen, moet u naar de winkel gaan voordat de winkel opengaat, omdat er snel mensenmassa’s kunnen ontstaan.

Onze belangrijkste bestemming waren de kruidenierswinkels om inkopen te doen voor de komst van meer familieleden die die avond op bezoek zouden komen. Dit weerhield me er echter niet van om een paar extra artikelen zoals kleding in mijn boodschappentas te stoppen.

• 

• 

De unieke nieuwjaarstradities van elke familie

De tradities verschillen van familie tot familie, en daarom kan ik alleen over mijn persoonlijke ervaringen spreken. Een traditie in de familie van mijn vriend is om je persoonlijke nieuwjaarswens op te schrijven om je het hele jaar door te vergezellen. Tijdens mijn nieuwjaarservaring in Japan heb ik voor het eerst geprobeerd te kalligraferen.

• 

Otoshidama: Een nieuwjaarsgeschenk van geld

Een andere veel voorkomende traditie is het uitdelen van otoshidama (年玉). Deze nieuwjaarstraditie is vooral vreugdevol voor de kinderen, omdat zij geld krijgen van de volwassenen van de familie. Het is gebruikelijk dat de jongsten bij de familie van mijn vriend hun zakgeld krijgen voordat het aan de oudere kinderen wordt uitgedeeld. Als oudste mocht ik als laatste mijn otoshidama in ontvangst nemen.

Daarna speelden we bingo om wat van onze kleine bedragen aan nieuwjaarsgeld in te zetten, wat erg vermakelijk was voor 13 personen.

Toegang tot Nakaoka

Ervaar een ander soort Nieuwjaar in Japan

In het geval dat je ooit de kans krijgt om de nieuwjaarsvieringen met een Japanse familie mee te maken, maak dan van deze gelegenheid gebruik! Het was voor mij een heel bijzondere ervaring om alle tradities en gebruiken uit de eerste hand mee te maken. Daarom wil ik van deze gelegenheid gebruik maken om de familie van mijn vriend nogmaals te bedanken – voor de gastvrijheid, het geduld om me alles uit te leggen en het warme welkom in hun familie.