Privacy & Cookies
Deze site maakt gebruik van cookies. Door verder te gaan, gaat u akkoord met het gebruik ervan. Meer informatie, inclusief hoe u cookies kunt beheren.
In de begintijd ging het in het onderzoek om het vaststellen van typologieën. Zo ook in het onderzoek naar nomadische veehouderij, waarbij het ging om het vaststellen van typologieën van “zuivere veehouders of nomaden” waarbij de analyse-eenheden “ideale types” waren.
Pastorale en nomadische samenlevingen werden geclassificeerd op grond van de mate waarin zij “ideale types” bevatten.
Niet verrassend is het concept van “zuivere herders of nomaden” fictief; in plaats daarvan wordt nomadisch pastoralisme als een aanpassing gekenmerkt door variaties.
De Noorse antropoloog Fredrik Barth stelde dat we moeten zoeken naar processen die sociale vormen voortbrengen door een samenleving te zien als patronen van menselijk gedrag.
In het verlengde van deze gedachtegang conceptualiseren Dyson-Hudson en Dyson-Hudson nomadisch pastoralisme als het naast elkaar bestaan van afhankelijkheid van vee en ruimtelijke mobiliteit.
Meer bepaald presenteert Chazanov vijf kenmerken van nomadisch pastoralisme:
- Pastoralisme is de voornaamste economische activiteit.
- Extensief – het hele jaar door kuddes vee houden op een systeem van vrij grazende weiden.
- Periodieke mobiliteit binnen de grenzen van specifieke graasgebieden (in tegenstelling tot migraties).
- De deelname aan pastorale mobiliteit van de gehele of de meerderheid van de bevolking
- Productie voor levensonderhoud.
Volgens deze definitie is nomadisch pastoralisme een aparte vorm van voedselproducerende economie, waarin mobiel pastoralisme de dominante activiteit is, en waarin de meerderheid van de bevolking seizoensgebonden bewegingen onderneemt.
Er zijn veel voorbeelden van samenlevingen die nomadisch zijn, maar niet pastoraal, en van pastorale samenlevingen die niet nomadisch zijn.
Daarnaast onderscheidt het nomadisch pastoralisme zich van de herders in West-Europa of de Amerikaanse cowboys die ook in hun levensonderhoud voorzien door het hoeden van dieren.
Zoals Barfield stelt: “Heidi is niet het verhaal van een Zwitsers nomadenmeisje, ook al hoedde ze elke zomer koeien en geiten”.
Hoewel de term ‘nomadisme’ is toegepast op elke samenleving die niet in permanente woningen is gevestigd, impliceert het etymologisch gezien een pastorale bestaansbasis.
Het woord ‘nomade’ is afgeleid van het Griekse woord nemo, wat ruwweg ‘weiden’ betekent. Hoewel het woord “nomade” zowel naar mobiliteit als naar een pastorale bestaansbasis verwijst, is het gebruikelijk een onderscheid te maken tussen nomadisme als verwijzing naar mobiliteit, en pastoralisme als bestaanswijze.
De term mobiliteit moet zowel seizoensgebonden als dagelijkse verplaatsingen omvatten, samen met wie aan de eigenlijke verplaatsing deelneemt, waardoor het mogelijk wordt nomadisch pastoralisme conceptueel te onderscheiden van transhumance.
Zoals gezegd is het bespreken van verplaatsingspatronen van nomadische veehouders onder verwijzing naar typologieën als transhumance en semi-sedentary een intellectueel steriele onderneming.
Verplaatsingspatronen zijn empirisch bepaald, en een van de belangrijkste redenen waarom veehouders in Afrika zich verplaatsen is het seizoensgebonden karakter van weidegronden, d.w.z. dat verschillende weidegronden verschillende groeiseizoenen hebben en de nomaden zich dienovereenkomstig verplaatsen.
Dit is echter niet noodzakelijk de enige verklaring voor de verplaatsing van de nomaden; zo zijn politieke en sociale factoren belangrijke factoren die tot de verplaatsing bijdragen.
Pastoralisten behoren tot de categorie van de voedselproducerende economieën, aangezien zij afhankelijk zijn van gedomesticeerde dieren die door de pastoralist worden gecontroleerd en bijgevolg
“is de geslachts- en leeftijdssamenstelling van een kudde in het ideale geval een kunstgreep van de pastoralist, die tegelijkertijd verschillende ’taken’ aan zijn dieren toebedeelt”.
Pastoralisten oefenen controle uit over hun dieren op basis van hun voorkeuren voor de producten van de veestapel waarvan zij hetzij direct, hetzij indirect, door het gebruik van producten van gedomesticeerde dieren, in hun levensonderhoud voorzien.
Direct in de vorm van vlees, bloed, melk, haar, wol en huiden, gewoonlijk aangeduid als primaire pastorale producten. Secundaire (maar niettemin directe) pastorale producten zijn boter, kaas, stof en tapijten.
Indirect gebruik van pastorale producten heeft betrekking op het levensonderhoud via handel en ruilhandel, formele en informele markten.
Meer recentelijk zijn er vraagtekens geplaatst bij het overheersende bestaansaspect van het nomadisch herdersbestaan (d.w.z. hoofdzakelijk gebaseerd op dierlijke producten zoals vlees, melk, wol en huiden).
Werd vroeger elke betrokkenheid bij de commercialisering van vee en veeteeltproducten beschouwd als een moderne uitvinding en niet als deel van de “traditionele” levenswijze, Marx stelt dat een nieuw model/definitie van nomadisch pastoralisme in het reine is gekomen met het feit dat:
- Pastoralisten produceren, althans tot op zekere hoogte, voor markten en zijn daarom afhankelijk van de stad en de staat.
- Pastoralisme kan niet worden behandeld als een op zichzelf staande of als slechts een subsistentie-economie.
- Pastoralisten houden zich bezig met een verscheidenheid van beroepen, waarvan het relatieve belang verandert naar gelang de economische veranderingen.
Noten
Dyson-Hudson, N. (1972). De studie van Nomaden. In W. Irons and N. Dyson-Hudson (eds.), Perspectives on Nomadism, E. J. Brill, Leiden Nederland, pp. 2-29.
Ibid.
Barth, F. (1966). Modellen van Sociale Organisatie. Vol. No. 23, Royal Anthropological Institute Occasional Paper London.
Dyson-Hudson, R., and Dyson-Hudson, N. (1980). Nomadische veehouderij. Annual Review of Anthropology 9:15-61.
Khazanov, A. M. (1994). Nomaden en de buitenwereld, 2e druk, University of Wisconsin Press, Madison.
Barfield, T. J. (1993). The Nomadic Alternative, N.J., Prentice Hall, Engelwood Cliffs.
Spooner, B. (1973). De culturele ecologie van pastorale nomaden. An Addison-Wesley module in anthropology; no. 45, Addison-Wesley Publishing, .
Seymour-Smith, C. (1986). Macmillan dictionary of anthropology, Macmillan, Londen.
Echter, Humphrey & Sneath Humphrey, C., and Sneath, D. (1999). Het einde van het nomadisme? Society, state, and the environment in Inner Asia, Duke University Press, Durham, NC. stelt dat de categorie nomadisme analytisch gezien nutteloos is, en geeft de voorkeur aan de term ‘mobiel pastoralisme’, omdat “mobiliteit hier wordt gezien als een techniek die toepasbaar is in een reeks instellingen, in plaats van als een holistische levensstijl die door het woord ‘nomade’ wordt gesuggereerd.” Mijn gebruik van de term ‘nomade’ hier verwijst echter precies naar het aspect mobiliteit, als manieren om zich ruimtelijk te verplaatsen, d.w.z. als een strategie die wordt gebruikt bij een manier om in het levensonderhoud te voorzien, en niet naar een waardeoriëntatie Salzman, P. C., and Galaty, J. G. (1990). Nomaden in een veranderende wereld: Issues and Problems. In S. P.C en G. J.G (eds.), Nomads in a Changing World, Institute Universitario Orientale, Napels..
Volgens Jones Jones, S. (1996). Tibetaanse nomaden: milieu, pastorale economie, en materiële cultuur. The Carlsberg Foundations Nomad Research Project, Rhodos, Kopenhagen. transhumance verwijst naar een economisch systeem dat gebaseerd is op zowel landbouw als het hoeden van vee, met een permanente “thuisbasis” die gedurende het grootste deel van het jaar door alle leden wordt bewoond. Het hoeden van vee en andere landbouwactiviteiten zijn verdeeld onder de leden van een huishouden, de kleinste groep mensen die zelfstandig beslissingen kan nemen over de verdeling van de huishoudelijke arbeid en het hoeden van vee, en over het gebruik, de verdeling en de locatie van hun veekapitaal” Dahl, G. (1979). Suffering grass: subsistence and society of Waso Borana. Stockholm studies in social anthropology, Department of social anthropology University of Stockholm, Stockholm.] zodat niet alle leden betrokken zijn bij de pastorale productie.
Dyson-Hudson, R., and Dyson-Hudson, N. (1980). Nomadische veehouderij. Annual Review of Anthropology 9:15-61.
Ibid.
- McCabe, J. T. (1994). Mobiliteit en landgebruik onder Afrikaanse veehouders: Old Conceptual Problems and New Interpretations. In E. Fratkin, K. A. Galvin, and E. A. Roth (eds.), African Pastoralist Systems: An Integrated Approach, Lynne Rienner Publishers, Boulder, Colo.
- Gulliver, P. H. (1975). Nomadische Bewegingen: Oorzaken en Implicaties. In T. Monod (eds.), Pastoralism in Tropical Africa, Oxford University Press, Oxford.
- Woodburn, J. C. (1972). Ecology, Nomadic Movement and the Composition of the Local Group among Hunters and Gatherers: An East African Example and Its Implications. In P. J. Ucko, R. Tringham, and G. W. Dimbleby (eds.), Man Settlement and Urbanism, Gerald Duckworth, London.
- Chatty, D. (2006). Introduction: Nomaden van het Midden-Oosten en Noord-Afrika in de 21e eeuw. In D. Chatty (eds.), Nomadic societies in the Middle East and North Africa entering the 21st century, Brill, Leiden, pp. 1-29.
- Dyson-Hudson, R., and Dyson-Hudson, N. (1980). Nomadic Pastoralism. Annual Review of Anthropology 9:15-61.
Paine, R. (1994). Herds of the Tundra: a portrait of Saami reindeer pastoralism. Smithsonian series in ethnographic inquiry, Smithsonian Institution Press, Washington London.
Spooner, B. (1973). De culturele ecologie van pastorale nomaden. An Addison-Wesley module in anthropology ; no. 45, Addison-Wesley Publishing, .
Marx, E. (2006). De Politieke Economie van Pastorale Nomaden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. In D. Chatty (eds.), Nomadic societies in the Middle East and North Africa entering the 21st century, Brill, Leiden, pp. 78-97.
Ibid.
