Pachacuti Inca Yupanqui (vaak kortweg Pachacuti of Pachacutec) was de 9e Inca heerser (r. 1438 – 1471 CE) die hun rijk stichtte met veroveringen in de Cuzco Vallei en daarbuiten. Aan Pachacuti wordt ook toegeschreven dat hij de plaats Machu Picchu heeft gesticht. Zijn titel Pachacuti, die hij zichzelf bij zijn aantreden gaf, betekent ‘Omkeerder van de Wereld’ of ‘Aardverschuiver’, en hetzelfde woord werd door de Inca’s gebruikt om te verwijzen naar de tijdperkveranderende gebeurtenis of ‘het omkeren van tijd en ruimte’, waarvan zij geloofden dat dit regelmatig in de geschiedenis voorkwam. Een passende titel dus voor een heerser die zijn volk op weg zette naar welvaart en de oprichting van een rijk dat uiteindelijk het grootste zou worden dat ooit in Amerika is gezien.
Opkomst aan de macht
Volgens de semi-legendarische vroege geschiedenis van de Inca’s, werd Pachacuti bekend toen hun oorlogszuchtige buren, de Chanca, Cuzco aanvielen in het begin van de 15e eeuw n.Chr. De toenmalige Inca-heerser, Viracocha Inca, en zijn zoon Inca Urco bleken niet doeltreffend tegen deze dreiging op te kunnen en ontvluchtten de stad. De jonge prins Pachacuti (toen bekend als Cusi Yupanki) en een kleine groep trouwe krijgers, geïnspireerd door een visioen van een glimmend tablet, gezonden door de zonnegod Inti, besloten te blijven en stand te houden. Toch zag het er wanhopig uit en Pachacuti riep de goden op om hem meer te helpen dan het zenden van steunbetuigingen. Dit deden zij door rotsen die rond de plek lagen te veranderen in Inca-krijgers. Met dit leger schopte Pachacuti de Chanca uit Cuzco. Als dank voor deze goddelijke hulp richtte de leider de stenen krijgers (Pururaucas) op in heiligdommen rond de stad.
Advertentie
Building An Empire
Pachacuti was de eerste Inca-heerser die ambities had die verder reikten dan Cuzco, en hij veroverde gebieden in de Cuzco (Huantanay) Vallei en daarbuiten, en begon zo het Inca-rijk dat zou groeien en standhouden tot de Spaanse verovering in 1532 CE. Eerst kregen alle sprekers van de Inca-taal, het Quechua, het burgerschap, een bevoorrechte status die zij boven alle veroverde volkeren zouden genieten en die hen het recht gaf alle belangrijke regerings- en bestuursfuncties te bekleden.
Toen Pachacuti naar het zuidoosten trok, veroverde hij het stroomgebied van het Titicacameer, met inbegrip van de culturen van de Colla en de Lupaqa. Pachacuti trok zich vervolgens terug in Cuzco terwijl zijn broers en zoon, Tupac Inca Yupanqui (met wie hij mogelijk samen regeerde), de taak kregen om de verovering van de Andes voort te zetten, misschien met hun eerste invallen in het zuiden naar Ecuador en de Chimu beschaving. Aan Pachacuti wordt toegeschreven dat hij de verschillende staatsapparaten introduceerde die ervoor zouden zorgen dat de Inca’s hun regionale overheersing op lange termijn zouden kunnen voortzetten.
Advertisement
Government & Cuzco
De Inca heerser (Sapa) voerde systemen van tribuut en belasting in die door veroverde volken werden betaald in de vorm van goederen of arbeid. Dit maakte de Inca’s impopulair, maar het werd productief gebruikt om een uitgebreid wegennet aan te leggen dat steden en heilige plaatsen met elkaar verbond. Er werd ook een systeem van voorraadhuizen (qollqa) gebouwd, die over het hele rijk verspreid lagen, om zelfs in tijden van lage landbouwopbrengsten een overvloedige voedselvoorziening te garanderen. In een poging om de koninklijke opvolging te vereenvoudigen, voerde Pachacuti het systeem in waarbij de heerser zijn voornaamste echtgenote benoemde uit wie de troonopvolgers zouden worden gekozen. Pachacuti liet historici de belangrijke episodes van de Inca-geschiedenis optekenen op beschilderde tabletten, die dan voor het nageslacht werden bewaard in een gebouw in de hoofdstad waar niemand zonder toestemming mocht binnengaan. Tenslotte stelde hij de kalender van marktdagen en feestdagen vast.
Met zijn veroveringen en inkomsten veiliggesteld, begon Pachacuti, misschien na een inspirerend bezoek aan het monumentale Tiwanaku, vervolgens zijn hoofdstad te vergroten en de vele aarden bouwwerken te vervangen door indrukwekkend steenwerk. Hij liet het noordelijke gebied van Cuzco droogleggen en bouwde daar een nieuw ceremonieel centrum en voor zichzelf een paleis dat bekend stond als Kunturkancha. Hij herbouwde ook de tempel van Inti in het Coricancha-complex en begon met de bouw van het vestingachtige Sacsayhuaman, dat de noordelijke toegang tot Cuzco zou beschermen. Pachacuti bouwde stad-tempel-forten op andere strategisch belangrijke plaatsen zoals Pisac en Ollantaytambo aan beide uiteinden van de Urubamba-vallei en vele tussenstations in de buitenposten van het rijk zoals Tambo Colorado aan de kust.
Teken in voor onze wekelijkse e-mailnieuwsbrief!
Machu Picchu
Pachacuti Inca Yupanqui stichtte Machu Picchu (wat ‘oude heuvel’ betekent) waarschijnlijk rond 1450 n.C.. Over het doel van de plaats zijn de geleerden het niet eens. Het kan een fort zijn geweest, een keizerlijk toevluchtsoord, een symbool van de macht van de Inca’s ten behoeve van de veroverde plaatselijke bevolking, of een ceremonieel terrein. De meest waarschijnlijke rol was misschien wel de laatste, aangezien het grootste deel van de architectuur voor religieuze doeleinden was ontworpen, en de vestingwerken van de plaats zouden wel eens kunnen zijn aangelegd om ervoor te zorgen dat slechts een selecte groep deze heilige plaats kon betreden. Ter ondersteuning van deze interpretatie werd een weg ontdekt die de plaats verbond met verschillende woonkernen in de vallei. De stad had op haar hoogtepunt een capaciteit van ongeveer 1.000 inwoners en behoorde tot de heiligste van alle plaatsen voor de Inca’s. Na de dood van de heerser ging het eigendom van de plaats over op de opvolgers van de familie van Pachacuti. De plaats werd door de Inca’s verlaten kort voordat Pizarro en de Spaanse conquistadores in Zuid-Amerika aankwamen, die er nooit op stuitten.
Dood &Begrafenis
De Inca heerser stierf in 1471 CE en volgens zijn wensen rouwden de Inca’s een heel jaar. Daarna vierden zij een maand lang de dood van hun grote leider, waarbij zijn persoonlijke bezittingen in alle hoeken van het rijk werden tentoongesteld, een schijngevecht in Cuzco werd opgevoerd en 2000 lama’s werden geofferd. Nog eens duizend lama’s werden geofferd in het hele rijk en ook kinderen werden geofferd in alle plaatsen die de heerser tijdens zijn leven had bezocht.
Pachacuti werd gemummificeerd en is wellicht begraven in een heiligdom dat bekend staat als Patallacta te Kenko (Q’enqo’) op de hoogten boven Cuzco. Zelfs na zijn dood bleef de heerser vereerd worden en zijn mummie (mallki) werd, samen met die van andere vroegere heersers, regelmatig naar buiten gebracht, waar hij ritueel werd gevoed en soms zelfs werd “geraadpleegd” in tijden van politieke onenigheid. Bovendien werden het haar en de vingernagels van de Inca verwerkt in een heilig standbeeld van hem, en werd Pachacuti’s grote stenen jachthuis in Tambo Machay, net boven Cuzco, tot een heilige plaats of huaca gemaakt. In de officiële archieven van de Inca-staat waren zijn aanzien en prestaties zo groot, dat bijna alle belangrijke ontwikkelingen op het gebied van de staat en het rijk aan Pachacuti werden toegeschreven.
Advertisement
Tupac Inca Yupanqui nam de macht over als Sapa Inca en zette de keizerlijke plannen van zijn vader voort, waardoor de omvang van het rijk uiteindelijk verdubbelde. In 1559 CE ontdekten de Spanjaarden de mummie van Pachacuti, die door de Inca’s na de verovering heimelijk was verborgen. De mummie werd door Juan Polo de Ondegardo naar Lima gestuurd, maar ging verloren tijdens het transport of werd misschien gewoon vernietigd, zoals zoveel andere symbolen van de Inca-cultuur.
