Doorheen de wetenschappelijke geschiedenis is de mannelijke anatomie beschouwd als de basislijn, zegt Sari van Anders, PhD, een professor in de psychologie, gender studies, en neurowetenschappen aan Queen’s University. “In bijna alle onderzoeksgebieden worden mannen gezien als mensen en vrouwen als geslacht of een speciaal geval,” zegt ze. “Dus kunnen dingen ‘gecompliceerd’ lijken als ze afwijken van een standaard.”
Vroeg onderzoek naar de seksualiteit van vrouwen, zoals het was, werd als onbelangrijk of taboe beschouwd. Decennialang werden vrouwen grotendeels uitgesloten van klinische proefstudies. Toen Alfred Kinsey in 1953 zijn boek Sexual Behavior in the Human Female publiceerde, dat bijna 6.000 persoonlijke interviews met vrouwen bevatte over hun seksuele activiteiten, zoals masturbatiepraktijken en voorhuwelijkse seksuele activiteit, was de reactie van het publiek zo heftig dat het leidde tot een onderzoek van het congres naar de financiering van Kinsey.
Omdat veel invloedrijke studies over seks alleen op mannen werden uitgevoerd, werd aangenomen dat de manier waarop het verlangen zich bij mannen manifesteerde, ook de manier was waarop het zich bij vrouwen presenteerde. In het begin van de jaren 2000 merkte Van Anders, die toen student was, tijdens een college neuroanatomie op dat alle anatomische zenuwdiagrammen van haar college van mannen waren. Voor het grootste deel van het lichaam maakte dit misschien niet veel uit, zegt ze, maar als het aankomt op zenuwuiteinden en lichamelijk gevoel, “verschillen genitaliën vaak heel duidelijk tussen vrouwen en mannen.” Toen Van Anders na de les de instructeur benaderde en vroeg of dezelfde zenuwreacties ook voor vrouwen golden, zei ze dat hij geen definitief antwoord had. “Hij zei een soort mix van: ‘Ja, denk ik? Wie weet het? Wie kan het wat schelen? Natuurlijk.””
Pas in de jaren 1990 en 2000 begonnen onderzoekers de seksualiteit van vrouwen serieus te bestuderen, zegt Samantha Dawson, PhD, een postdoctorale fellow bij het Couples and Sexual Health Research Lab aan de Dalhousie University. Zelfs toen gegevens een verschil begonnen aan te tonen tussen mannen en vrouwen als het op opwinding aankwam, werden de onverwachte bevindingen niet verder onderzocht, zegt Dawson. Vrouwen werden simpelweg bestempeld als “gecompliceerder of minder intuïtief.”
Toen ze het gebrek aan literatuur over vrouwelijke seksualiteit opmerkte, besloot Nan Wise, PhD, een psychotherapeut, neurowetenschapper en seksuoloog, om zelf iets aan deze onoplettendheid te doen. Om de reactie van de vrouwelijke hersenen op genitale stimuli te bestuderen, nam ze fMRI hersenscans van 11 vrouwen om te bepalen welke delen van de hersenen geactiveerd werden door clitorale, vaginale, cervicale en tepel zelfstimulatie. Tot het onderzoek van Wise was sensory mapping alleen uitgevoerd op mannen, en als gevolg daarvan wisten onderzoekers niet zeker of de delen van de hersenen die correleerden met vrouwelijke genitale stimulatie dezelfde waren als die geassocieerd met mannelijke genitale stimulatie.
In 2011 publiceerden Wise en haar team hun resultaten, die de specifieke gebieden van de hersenen identificeerden die werden geactiveerd (of “oplichtten”) door clitorale, vaginale, cervicale, en tepelstimulatie. Ze ontdekten bijvoorbeeld dat vaginale stimulatie een andere hersenrespons uitlokte dan stimulatie van de clitoris. Maar elk van de gebieden die correspondeerden met de verschillende soorten stimulatie bevonden zich binnen de “genitale sensorische cortex” van de hersenen, een deel van de hersenen dat lichamelijke sensaties ontvangt en verwerkt. Vóór deze studie waren alleen de zintuiglijke cortex van mannen bestudeerd. “Tot nu toe lijkt het erop dat de patronen die we hebben waargenomen bij de vrouwelijke genitaliën een correlaat hebben bij de mannen,” zegt Wise, wat betekent dat het deel van de hersenen dat wordt geactiveerd door genitale stimulatie zich op ongeveer dezelfde plaats bevindt in zowel de mannelijke als de vrouwelijke hersenen. Maar omdat stimulatie van de tepel een seksuele reactie teweegbracht bij vrouwen en niet bij mannen, impliceert dit dat de manier waarop de hersenen van mannen en vrouwen reageren op seksuele stimulatie wel degelijk verschilt.
In de afgelopen jaren hebben onderzoekers ook ontdekt dat geen enkel geslacht complexer is dan het andere als het gaat om seksuele driften. In feite is iedereen behoorlijk seksueel gecompliceerd. “We dachten oorspronkelijk aan verlangen als dit echt spontane ding dat de seksuele responscyclus initieerde,” zegt Dawson, die co-auteur was van een studie uit 2014 die ontdekte dat seksueel verlangen op dezelfde manier ontstaat bij vrouwen en mannen. “We denken nu aan verlangen als responsief.” Mannen en vrouwen, zegt ze, rapporteren meer vergelijkbare niveaus van verlangen dan eerder werd gedacht.
“Seksualiteit is inherent complex, maar ik denk niet dat het gepast is om te zeggen dat het ene geslacht complexer is dan het andere.”
Het blijkt dat zowel vrouwen als mannen warm kunnen lopen voor het idee van seks na bijvoorbeeld vieze praatjes, aanrakingen of fantaseren. Vaak ontstaat seksueel verlangen niet op een spontane, dierlijke manier, waardoor het lineaire model van seksuele respons van Masters en Johnson in gang wordt gezet: verlangen, opwinding, orgasme en oplossing. Oorspronkelijk geloofde men dat alleen vrouwen deze opeenvolging in omgekeerde volgorde ervaren. De gedachte was dat vrouwen van nature geen drang naar seks voelden en alleen in de stemming konden komen na vieze praatjes, fantaseren, of knuffelen. Maar het blijkt dat mannen ook verlangen kunnen voelen nadat de seks al is begonnen. “Dit idee van responsief verlangen is niet iets dat uniek is voor vrouwen,” zegt sekspsycholoog Justin Lehmiller, PhD.
“Wij denken dat het verlangen voortkomt uit opwinding,” en niet andersom, legt Dawson uit. “Die verandering heeft echt nieuwe lijnen van onderzoek aangewakkerd en geleid tot meer vragen over de vraag of opwinding al dan niet geslachtsgebonden is.”
Verlangen zelf blijkt zich ook op dezelfde manier te manifesteren tussen de seksen. Wanneer zowel heteroseksuele als homoseksuele mannen en vrouwen seksueel expliciete video’s te zien krijgen die relevant zijn voor hun voorkeuren, rapporteren mannen en vrouwen vergelijkbare gevoelens van verlangen, zegt Dawson. “Als we een geschikte stimulus geven, melden beiden dat ze op dezelfde manier opgewonden raken.” Mannen en vrouwen rapporteren ook vergelijkbare niveaus van verlangen om seks te hebben met een partner en te masturberen, zegt ze. “Experimenteel kunnen we zien dat onder exact dezelfde omstandigheden, mannen en vrouwen op dezelfde manier zullen presteren.”
Mannen en vrouwen ervaren ook vergelijkbare seksuele fantasieën. Lehmiller ondervroeg onlangs meer dan 4.000 Amerikanen en ontdekte dat terwijl vrouwen vaker fantaseren over het gevoel onweerstaanbaar en gerustgesteld te zijn tijdens seks, de meeste van de ondervraagde mannen meldden deze gevoelens ook prioriteit te geven.
“Als je kijkt naar de meest voorkomende redenen die mensen melden seks te hebben, zijn ze grotendeels hetzelfde voor mannen en vrouwen, en het gaat in de eerste plaats om plezier,” zegt Lehmiller.
Tientallen jaren lang werd aangenomen dat hogere niveaus van het mannelijke geslachtshormoon testosteron de geslachtsdrift verhoogden – omdat mannen van nature meer testosteron bezitten, werd aangenomen dat ze van nature meer zin hebben in seks. Maar nieuw bewijs suggereert dat het effect van testosteron minder rechtlijnig kan zijn. In een studie uit 2010 vonden onderzoekers geen verschil in testosteronniveaus bij vrouwen met seksuele begeerte stoornissen versus die zonder.
Onderzoek onthult ook extra overlap tussen mannen en vrouwen in seksuele motivaties. Mannen kunnen seks zoeken omdat ze zich dichter bij hun partner willen voelen, voor de intimiteit – een stereotiep vrouwelijk verlangen – zegt Lehmiller. “Wat ik ook bij mannen zie, is dat seks vaak een zeer emotionele ervaring is,” zegt hij. “Ze moeten een intieme band met hun partner hebben voordat ze zich opgewonden kunnen voelen en van seks kunnen genieten en ernaar kunnen verlangen.”
Het idee dat het verlangen van vrouwen gedurende het hele leven kan afnemen en toenemen, wordt vaak genoemd als onderdeel van wat de seksualiteit van vrouwen “ingewikkeld” maakt. Het is waar dat veel vrouwen een piek in verlangen ervaren tijdens de ovulatie en in het eerste en tweede trimester van de zwangerschap. En de zin in seks bij vrouwen kan afnemen tijdens de menopauze. Maar de geslachtsdrift van mannen kan ook fluctueren met de leeftijd. Stress, slaaptekort en depressie kunnen allemaal dalingen in het mannelijk libido veroorzaken.
“Seksualiteit is inherent complex,” zegt Dawson, “maar ik denk niet dat het juist is om te zeggen dat het ene geslacht complexer is dan het andere.”
