In plaats van een samenvatting volgt hier een kort uittreksel van de inhoud:
THE THOMIST A SPECULATIVE QUARTERLY REVIEW OF THEOLOGY AND PHILOSOPHY EDITORS: DE DoMINICAANSE VADERS VAN DE PROVINCIE VAN ST. JosEPH Uitgevers: The Thomist Press, Washington 17, D. C. VoL. XXIII OKTOBER, 1960 Nr. 4 GODS ETERNAL WET Nadat St. Thomas zijn definitie van wet in het algemeen heeft gegeven, gaat hij verder met het bespreken van de verschillende soorten wet in het bijzonder. De voornaamste daarvan, als hun bron en oorsprong, is de eeuwige wet van God. Eerst toont hij aan dat de eeuwige wet bestaat en vervolgens onderzoekt hij de aard ervan. Zijn bewijs dat er van alle eeuwigheid af een wet heeft bestaan in de geest van God is nogal verschillend van wat we zouden verwachten. Als zij bestaat, is het duidelijk dat wij geen intuïtieve kennis van haar bestaan kunnen hebben, want niemand kan zien wat in het verstand van God is dan God zelf en de gezegenden in de hemel, die van aangezicht tot aangezicht de goddelijke natuur aanschouwen.1 In dit leven kunnen wij het bestaan ervan alleen afleiden uit de dingen die wij om ons heen zien, net zoals wij het bestaan van God afleiden uit de zichtbare dingen om ons heen. In feite is het laatste bewijs dat de heilige Thomas geeft voor het bestaan van God, ex gubernatione rerum,2 zoals we later zullen zien, ook een bewijs voor het bestaan van de eeuwige wet. 1 I-II, q. 98, a. ~- – Ibid., I, q. !t, a. 2. 497 498 JOSEPH COLLINS Dit is niet de benadering van de eeuwige wet die we hadden kunnen verwachten. We hadden bijvoorbeeld kunnen denken dat hij zou redeneren vanuit het bestaan van de menselijke wet naar de goddelijke wet of dat hij zou redeneren vanuit het bestaan van de natuurwet naar het bestaan in de geest van God van een transcendente wet die de oorsprong en verklaring is van alle andere wetten. Wij hadden kunnen verwachten dat hij die redenering zou volgen, omdat hij leert dat de natuurwet een deelname is aan de eeuwige wet en dat positieve wetten, burgerlijke en kerkelijke, alleen geldig zijn als wetten voor zover zij zijn afgeleid van de eeuwige wet. Wanneer we het standpunt wat nader bekijken, zien we waarom hij deze redenering niet heeft gevolgd. Het zou neerkomen op een veronderstelling van wat hij wilde bewijzen. Dat zou zeker zo zijn als hij had geredeneerd vanuit de natuurwet. Want de natuurwet is als wet niet echt verschillend van de eeuwige wet. Het is de eeuwige wet zoals die in ons is ontvangen. Hij benadert het probleem totaal vanuit een andere hoek. Hij gaat uit van iets dat vanzelfsprekend is en dat zelf een uitwerking is van de eeuwige wet, namelijk Gods bestuur van de wereld. Dat het universum door God bestuurd wordt, kunnen we afleiden uit de wonderbaarlijke orde en harmonie die heersen, niet alleen onder de dingen, maar ook onder de veelvuldige en enorm ingewikkelde activiteit van de dingen. De lagere wezensorden dienen de hogere, en allen spannen op hun juiste plaats en op hun verschillende manieren samen om het welzijn van het gehele heelal te bevorderen. Om de scheppingswerken naar dit doel te leiden is, zoals de H. Thomas elders opmerkt, een superviserende intelligentie en regerende hand nodig, die de geest en de hand van God is. Dit is in het bijzonder het geval, wanneer men bedenkt dat een groot deel van het totale universum zonder verstand is en uit zichzelf het doel niet kan zien waarheen het zich onbewust beweegt. Het alternatief is te zeggen dat de eenheid en harmonie van het universum geheel te wijten zijn aan toeval, en een dergelijke verklaring is uitgesloten door zijn eigen intrinsieke onmogelijkheid. – Vanzelfsprekend in de veronderstelling dat God bestaat. – Op. cit., I, q. lOS, a. 1. Gods eeuwige wet 499 Gods bestuur van het heelal is echter slechts de uitvoering in de tijd van wat zijn voorzienigheid van alle eeuwigheid heeft verordend. Zijn argument is dus dit: als er van alle eeuwigheid in de geest van God een gedetailleerd plan bestond om elk afzonderlijk schepsel tot het doel te brengen waarvoor het geschapen was, dan veronderstelt dat een nog veelomvattender plan in de geest van God om de hele schepping tot het doel te brengen…
