Dragen vleermuizen in het VK coronavirussen bij zich?
Er zijn geen zoönotische (voor mensen schadelijke) coronavirussen bekend bij vleermuizen in het VK.
Coronavirussen (of Coronoviridae) zijn een grote familie virussen en hoewel zij een klein aantal zeer ernstige ademhalingsvirussen omvatten waarover veel in de media is gesproken, omvatten zij ook een enorm aantal andere virussen die helemaal niet schadelijk zijn. Tot de mensenspecifieke coronavirussen behoort een van de veroorzakers van de gewone verkoudheid. In feite worden mensen net als veel dieren zoals vleermuizen in verband gebracht met een hele reeks virussen die helemaal niet schadelijk zijn.
COVID-19 is een zoönose, een menselijke ziekte van dierlijke oorsprong. De dierlijke bron van SARS-CoV-2, het virus achter de COVID-19-pandemie, is echter nog niet bevestigd. Het is waarschijnlijk afkomstig van een vleermuissoort, maar het kan via een tussensoort bij de mens terechtkomen, of binnen de mens gemuteerd zijn zodat het tussen mensen kan worden overgedragen en ziekte kan veroorzaken. Het is belangrijk op te merken dat de latere overdracht van COVID-19 van mens op mens gebeurt. Het is de overdracht tussen mensen die de ziekte wereldwijd heeft verspreid. Zie COVID-19 en vleermuizen voor een reeks vaak gestelde vragen specifiek over vleermuizen en de COVID-19 pandemie.
Severe Acute Respiratory Syndrome (of SARS) werd in 2002 in Azië vastgesteld, en men denkt dat het virus (SARS-CoV) afkomstig is van Chinese hoefijzervleermuizen, die ook via een tussengastheer op mensen zijn overgedragen. In de gevallen van Middle Eastern Respiratory Syndrome (of MERS) hadden de getroffenen (waaronder een paar mensen uit het VK) het Midden-Oosten bezocht of de ziekte opgelopen door nauw contact met een besmette patiënt of kameel.
In het VK is een klein aantal coronavirussen aangetroffen in een paar van onze vleermuissoorten. Zoals de meeste van de Coronoviridae-familie zijn deze echter NIET schadelijk voor de mens.
Is er in het VK een risico om ebola op te lopen van vleermuizen?
Er is geen risico om ebola op te lopen van een van de inheemse vleermuissoorten in het VK.
Hoewel er is gespeculeerd en indirect bewijs is dat vleermuissoorten in Afrika reservoirs kunnen zijn voor ebolavirussen, is dit niet bewezen. De aanwezigheid van antilichamen tegen ebola heeft in het verleden gewezen op verschillende soorten vleermuizen uit West- en Centraal-Afrika als bron van het virus. Recenter onderzoek heeft echter geen ebolavirus of circulerend ebolarNA, dat wijst op een actieve ebolabesmetting, bij een vleermuis kunnen aantonen. Ondanks uitgebreide inspanningen van onderzoekers is het ebolavirus niet geïsoleerd uit vleermuizen.
De consumptie van primaten en ander bushmeat kan een waarschijnlijke route zijn waarlangs ebola in eerste instantie mensen kan besmetten, waarna de ziekte wordt verspreid via contact tussen mensen.
Er is een standpunt op de EUROBATS-website. Bat Conservation International heeft meer informatie over vleermuizen en Ebola. Er is informatie over Ebola op de website van Public Health England en het Centre for Disease Control in de VS heeft ook veel informatie over de ziekte.
Dragen vleermuizen in het VK ziekten bij zich?
Een klein aantal vleermuizen in het VK blijkt drager te zijn van hondsdolheidsvirussen, de zogenaamde European Bat Lyssavirussen. Er zijn twee typen bekend: EBLV-1 en EBLV-2, die beide in het VK zijn aangetroffen. EBLV zijn niet de klassieke rabiës die gewoonlijk in verband wordt gebracht met honden; klassieke rabiës is nog nooit vastgesteld bij een inheemse Europese vleermuissoort.
EBLV worden overgedragen door een beet of een kras of doordat het speeksel van een vleermuis in contact komt met uw slijmvliezen (uw ogen, mond of neus). Daarom is er geen risico voor het publiek als u niet met vleermuizen omgaat. Als u een vleermuis moet hanteren (d.w.z. als hij aan de grond zit of gewond is) draag dan handschoenen om u tegen elk potentieel risico te beschermen.
Het Animal & Plant Health Agency (APHA) heeft sinds 1986 meer dan 13.000 Britse vleermuizen getest op EBLV via zijn passieve surveillance programma en minder dan 40 vleermuizen zijn met EBLV aangetroffen. Deze vleermuizen zijn ingezonden door burgers en vleermuiswerkers.
Bij vleermuizen in het VK zijn geen andere zoönotische ziekten aangetroffen.
Kan ik rabiës of andere ziekten oplopen van vleermuizen die in mijn huis roesten?
De enige bij vleermuizen in het VK bekende ziekte die van vleermuizen op mensen kan worden overgedragen is rabiës, veroorzaakt door European Bat Lyssaviruses (EBLV) die bij een klein aantal vleermuizen zijn aangetroffen. Het risico om EBLV op te lopen van een vleermuis in het VK is om verschillende redenen zeer klein:
- Passieve surveillance van vleermuizen op rabiës in het VK sinds 1986 heeft slechts een klein aantal vleermuizen positief bevonden voor EBLV uit meer dan 13.000 geteste exemplaren.
- Menselijk contact met vleermuizen is zeer zeldzaam, zelfs wanneer zij dezelfde gebouwen delen.
- EBLV worden overgedragen door de beet of schram van een besmettelijke vleermuis of door zijn speeksel dat in een wond of slijmvlies terechtkomt. Er is dus geen risico voor u als u een vleermuis niet benadert of aanraakt. Dit betekent dat u zich geen zorgen hoeft te maken als er vleermuizen in uw huis of in uw tuin rondvliegen.
- Vleermuizen zijn niet agressief, hoewel ze, zoals elk wild dier, kunnen bijten om zich te verdedigen als ze worden vastgepakt. Een vleermuis die zijn tanden lijkt te ontbinden, ‘scant’ u eigenlijk met zijn unieke methode van echolocatie – het opbouwen van een beeld van zijn omgeving met behulp van een soort sonar, die meestal onhoorbaar is voor mensen.
- Er is een effectieve behandeling na blootstelling beschikbaar bij huisartsen voor mensen die zijn blootgesteld aan EBLV; deze moet zo snel mogelijk na de blootstelling worden toegediend.
- Helaas is in 2002 een vleermuiswerker uit Schotland overleden aan hondsdolheid veroorzaakt door infectie met EBLV-2. Daarom neemt BCT het zekere voor het onzekere en adviseert iedereen die door een vleermuis is gebeten zo snel mogelijk advies in te winnen bij zijn/haar huisarts.
Ik zie vleermuizen vliegen in mijn tuin/park/bij mijn rivier – moet ik mij zorgen maken?
Niet doen, het zien van vleermuizen in de omgeving waar u woont is juist een goed teken omdat vleermuizen indicatoren zijn van een gezonde omgeving. Vleermuizen hebben een slaapplaats nodig, schoon water om te drinken en veel insecten om te eten, dus het zien van vleermuizen suggereert dat uw omgeving veel goede habitat heeft die een hele reeks van wilde dieren ondersteunt.
De enige ziekte die in verband wordt gebracht met vleermuizen in het Verenigd Koninkrijk is hondsdolheid veroorzaakt door Europese Vleermuis Lyssavirussen (EBLV) (die slechts in een klein aantal vleermuizen zijn aangetroffen) en dit kan alleen worden overgedragen via direct contact (bijv. een beet of een kras). Er is dus geen risico als u een vleermuis niet aanraakt. Als u om wat voor reden dan ook toch een vleermuis moet aanraken, draag dan handschoenen.
Ik heb op internet veel verhalen gelezen over vleermuizen die ’s nachts slaapkamers binnenvliegen en mensen bijten. Moet ik me zorgen maken?
Veel informatie op internet over dit onderwerp heeft betrekking op vleermuizen in andere delen van de wereld waar de zaken heel anders liggen, hetzij wat betreft de aanwezige soorten vleermuizen (bijv. vampiervleermuizen die alleen in Midden- en Zuid-Amerika voorkomen), hetzij wat betreft de ziekten die vleermuizen in heel andere delen van de wereld bij zich kunnen dragen.
In het Verenigd Koninkrijk voeden al onze vleermuizen zich alleen met insecten, het zijn ook zeer schuwe wezens en hebben daarom geen belangstelling voor mensen, in feite waar mogelijk zullen ze contact vermijden, zoals roosteren in delen van een gebouw die ongestoord en uit de buurt van mensen zijn. Af en toe vliegen vleermuizen door open ramen naar binnen, maar alleen per ongeluk en als dit gebeurt zullen ze proberen hun weg naar buiten weer te vinden. Dit betekent dat ze de kamer rondvliegen op zoek naar dat open raam. Als ze na een tijdje de weg naar buiten niet meer kunnen vinden, zullen ze moe worden en ergens tijdelijk gaan rusten. Dit zal ergens verborgen zijn zoals achter een gordijn of een fotolijst, zodat ze zich veilig voelen.
De enige ziekte die in verband wordt gebracht met vleermuizen in het Verenigd Koninkrijk is hondsdolheid, veroorzaakt door Europese Vleermuis Lyssavirussen (EBLV) (die slechts bij een klein aantal vleermuizen zijn aangetroffen). EBLV worden alleen overgedragen via direct contact (b.v. een beet of een kras). Er is dus geen risico als u een vleermuis niet aanraakt (d.w.z. als u de vleermuis door een kamer ziet vliegen en weer naar buiten). Meer informatie over wat u moet doen als u een gewonde vleermuis vindt, vindt u op onze hulplijn pagina’s.
Als ik een gewonde vleermuis vind, is dat dan een bedreiging voor mijn gezondheid?
Er zijn vele redenen waarom een vleermuis op de grond wordt gevonden, hij kan bijvoorbeeld uitgedroogd zijn of aangevallen zijn door een kat. Vleermuizen zijn normaal gesproken niet agressief, maar het zijn wilde dieren en daarom raden wij u altijd aan om handschoenen te dragen als u het dier moet hanteren om het in bedwang te houden.
Een klein aantal vleermuizen in het Verenigd Koninkrijk draagt het Europese vleermuislyssavirus (EBLV) bij zich. Het dragen van dikke handschoenen als u een vleermuis moet hanteren, verkleint het risico voor de begeleider, aangezien het virus alleen via direct contact (bijv. een beet of een kras) kan worden overgedragen. Er zijn geen andere ziekten bekend die vleermuizen in het VK bij zich dragen en die mensen kunnen treffen.
Krijgen mijn huisdieren ziekten van vleermuizen?
Er zijn geen gevallen bekend van huisdieren die in het VK een ziekte van een vleermuis hebben opgelopen. Vleermuizen zijn erg schuwe dieren, die liever niet in de buurt van mensen of hun huisdieren nestelen. Het enige moment waarop een huisdier in contact kan komen met een vleermuis is in de schemering of bij zonsopgang, wanneer vleermuizen hun slaapplaats verlaten of ernaar terugkeren en lager bij de grond vliegen (en dus gemakkelijker gevangen kunnen worden). Aangezien vleermuizen wilde dieren zijn, is het altijd raadzaam het contact met huisdieren zo veel mogelijk te beperken, bijvoorbeeld door katten rond het schemeruur binnen te houden.
Er is een klein aantal gevallen bekend waarbij EBLV is aangetroffen bij andere dieren dan vleermuizen, maar er zijn in het Verenigd Koninkrijk geen gevallen geregistreerd bij huisdieren zoals honden of katten. Als voorzorgsmaatregel adviseren wij echter om huisdieren uit de buurt van vleermuizen te houden. Als u een huisdier hebt en bezorgd bent over het mogelijke risico voor uw huisdier, raden wij u aan dit met uw dierenarts te bespreken.
Hoe zit het met vleermuizen in het buitenland, dragen zij veel ziektes bij zich?
Uit onderzoek is gebleken dat een aantal vleermuissoorten, vooral in de tropen, reservoirs zijn voor virussen en andere ziekteverwekkers die opkomende infectieziekten bij mensen kunnen veroorzaken. Dit kan gebeuren waar mensen steeds meer habitat van vleermuizen binnendringen, bijvoorbeeld door ontbossing of waar vleermuizen worden bejaagd en opgegeten. Vleermuizen zijn echter geen gastheer voor meer ziekteverwekkende (zoönotische) virussen dan andere diergroepen (zoogdieren en vogels) met een vergelijkbare soortendiversiteit. Er zijn meer dan 1.400 verschillende vleermuissoorten, de op één na grootste groep zoogdieren naar soort. Als groep worden vleermuizen beschouwd als “reservoirs” (gastheren op lange termijn) van een aantal virussen, maar de meeste daarvan zijn niet schadelijk en kunnen niet op de mens worden overgedragen.
Meer informatie over vleermuizen en ziekten in andere delen van de wereld is beschikbaar op de website van EcoHealth Alliance en de website van Bat Conservation International heeft ook informatie over vleermuizen en ziekten. De website van de Wereldgezondheidsorganisatie en het Centre for Disease Control in de Verenigde Staten zijn ook goede bronnen van feitelijke informatie over een reeks ziekten, niet alleen die in verband met vleermuizen.
Kan ik histoplasmose oplopen van Britse vleermuizen of hun uitwerpselen?
Nee, histoplasmose wordt niet in verband gebracht met Britse vleermuizen of hun uitwerpselen. Alle gemelde gevallen in het Verenigd Koninkrijk zijn in verband gebracht met reizen naar andere delen van de wereld waar histoplasmose endemisch is. De ziekte komt het meest voor in Noord- en Midden-Amerika en ook in equatoriaal Afrika en delen van Azië en Australië. Histoplasmose wordt in verband gebracht met vleermuisuitwerpselen (of guano) in sommige van deze gebieden, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten. Dit is echter niet het geval in het VK, onze vleermuizen worden niet in verband gebracht met histoplasmose.
