Waarom Tsaar Nicolaas II en de Romanovs werden vermoord

Toen Nicolaas Romanov in 1894 tot tsaar van Rusland werd gekroond, leek hij verbijsterd. “Wat gaat er met mij gebeuren… met heel Rusland?” vroeg hij een adviseur toen hij de troon besteeg. “Ik ben niet voorbereid om tsaar te zijn. Ik heb het zelfs nooit willen worden.”

Vierenentwintig jaar later leek hij net zo verbijsterd toen een groep gewapende schurken, leden van de Bolsjewistische geheime politie, hem wilden vermoorden. Hoewel hij maanden eerder was afgezet, zijn kroon en naam van hem waren gestolen en zijn familie gevangen was gezet, had hij niet verwacht vermoord te worden.

Maar in tegenstelling tot tsaar Nicolaas hebben historici de precieze redenen voor de brute moord op de familie Romanov en de context die tot hun ondergang heeft geleid, in kaart gebracht.

Russen keren zich tegen Nicolaas II na een reeks impopulaire beslissingen

De wortels van de moord op de familie Romanov kunnen worden gevonden in de vroegste dagen van Nicolaas’ bewind. Als oudste zoon van keizer Alexander III, was Nicolaas de aangewezen erfgenaam van zijn vader. Maar Alexander bereidde zijn zoon niet goed voor op het regeren van een Rusland dat werd geteisterd door politieke onrust. Alexander was een strenge autocraat en geloofde dat een tsaar met ijzeren vuist moest regeren. Hij verbood iedereen in het Russische Rijk om niet-Russische talen te spreken (zelfs die in plaatsen als Polen), hij beperkte de persvrijheid en verzwakte de politieke instellingen van zijn volk.

Als gevolg daarvan erfde Nicolaas een onrustig Rusland. Een paar dagen na zijn kroning in 1894, stierven bijna 1400 van zijn onderdanen tijdens een enorme stormloop. Zij hadden zich verzameld op een groot veld in Moskou om kroningsgeschenken en souvenirs in ontvangst te nemen, maar de dag eindigde in een tragedie. Het was een verontrustend begin van Nicolaas’ bewind, en zijn verknoeide reactie leverde hem de bijnaam “Nicolaas de Bloedige” op.

Tijdens zijn bewind kreeg Nicolaas te maken met groeiende ontevredenheid van zijn onderdanen. Hij voerde een oorlog waar het volk niet achter stond. Zijn regering slachtte bijna 100 ongewapende demonstranten af tijdens een vreedzame bijeenkomst in 1905. En hij had moeite om een civiele relatie te onderhouden met de Doema, de vertegenwoordigingstak van de Russische regering.

Rampspoed in de Eerste Wereldoorlog en Raspoetin’s reputatie ondermijnen Nicolaas’ publieke steun

Nicolaas’ zoon, de kroonprins Alexei, werd geboren met hemofilie. Maar de familie hield zijn ziekte, waardoor hij bij een kleine snijwond kon doodbloeden, geheim. Keizerin Alexandra, zijn vrouw, raakte steeds meer in de ban van Grigori Raspoetin, een mysticus van wie zij geloofde dat hij Alexei’s leven had gered. Raspoetin’s groeiende invloed binnen de familie wekte argwaan bij het publiek, dat zijn macht kwalijk nam.

Toen, in 1914, werd Rusland bij de Eerste Wereldoorlog betrokken, maar was niet voorbereid op de omvang van de gevechten. Nicolaas’ onderdanen waren ontzet door het aantal slachtoffers dat het land maakte. Rusland had het grootste aantal doden in de oorlog – meer dan 1,8 miljoen militairen en ongeveer 1,5 miljoen burgerslachtoffers.

De oorlog holde de schijn van controle uit die Nicholas nog over het land had. Zonder mannen thuis om te boeren, stortte het voedselsysteem in, het transportsysteem viel uit elkaar, en het volk begon opstandig te worden. Aanvankelijk weigerde Nicolaas afstand te doen van de troon, maar in maart 1917 trad hij af.

Tijdens de Oktoberrevolutie zetten de bolsjewieken de keizerlijke familie gevangen in een afgelegen huis

In november 1917 namen de bolsjewistische revolutionairen onder leiding van Vladimir Lenin de regering over. Nicholas probeerde de Britten en vervolgens de Fransen ervan te overtuigen hem asiel te verlenen – zijn vrouw was immers de kleindochter van koningin Victoria. Maar beide landen weigerden, en de Romanovs kwamen in handen van de nieuw gevormde revolutionaire regering.

Het nieuwe leven van de Romanovs verschilde dramatisch van het vorstelijke, weelderige leven dat zij in het Winterpaleis in Sint-Petersburg hadden geleid. Zowel Nicholas als Keizerin Alexandra ontkenden en weigerden de hoop op te geven dat ze gered zouden worden. In plaats daarvan werden ze van huis naar huis gesleept. Uiteindelijk werden ze opgesloten in een huis dat de Bolsjewieken “het huis met een speciaal doel” noemden.

De familie die ooit in een vorstelijk huis had gewoond, bivakkeerde nu in het Ipatiev-huis in Jekaterinenburg, een huis zonder beddengoed, met veel stof en met te weinig borden en zilverwerk. Soldaten vielen hen lastig, tekenden onzedelijke afbeeldingen op de muren van de badkamer en bedekten die met obscene gedichten over Alexandra.

Na een maandenlang complot wordt de familie Romanov vermoord door hun bolsjewistische gijzelnemers

Ten slotte werd de familie Romanov op 17 juli 1918 ’s avonds laat gewekt en kreeg ze te horen dat ze zich klaar moesten maken voor een nieuwe verhuizing. Nog steeds in de hoop te kunnen ontsnappen, pakten de vrouwen hun spullen en trokken kleding aan waarin ze kostbare sieraden, religieuze iconen en een grote som geld hadden genaaid. Toen, onverwacht, keerden hun gijzelnemers zich tegen hen en vielen hen eerst aan met kogels, toen met de kolf van geweren, bajonetten en zelfs met hun eigen hielen en vuisten. Alle zeven Romanovs, en het laatste zuchtje Russische monarchie, waren dood.

Wat op een spontane moord leek, was in feite een zorgvuldig geplande daad van geweld. Dagenlang hadden de bolsjewistische gijzelnemers van de Romanovs het huis voorbereid op de moord, onder meer door een voorraad benzeen aan te leggen om de lijken te verbranden en zwavelzuur om ze onherkenbaar te verminken.

Jakov Joerovski, die de moorden had gecoördineerd en geleid, werd door Lenin, het hoofd van de Bolsjewieken, persoonlijk erkend voor de moorden. Maar terwijl het land op de hoogte werd gebracht van de moord op de tsaar, bleef het publiek in het ongewisse over het gruwelijke lot van de rest van de familie – en de locatie van hun lichamen – tot de val van de Sovjet-Unie.

Even vandaag de dag is er een deel van de Russische samenleving dat de monarchie wil herstellen, waaronder een oligarch die een school financiert die is ontworpen om rijke Russen voor te bereiden op een toekomstige monarchie. Nicolaas wist misschien niet hoe hij Rusland moest besturen, maar de monarchie waar hij zo ambivalent tegenover stond heeft zelfs 100 jaar na zijn moord nog iets van zijn aantrekkingskracht behouden.