Istnieje pytające (1) lub wykrzyknikowe (2) co, które pisze się z tyldą:
(1) Jaka ukryta ręka uknuła ten straszny spisek? .
(2) Co tu dużo myśleć, Tula! .
Możemy też znaleźć to poprzedzone przyimkiem:
(3) Kochanie, dlaczego zostawiłaś psychoanalityka? .
(4) A dlaczego chciałaś tlen, skoro jesteśmy w kraju? .
(5) Jakże trudną drogę przeszliśmy, by przeżyć razem dwadzieścia pięć lat!
Ten akcent pojawia się także w pośrednich zdaniach pytających (6, 7) i wykrzyknikowych (8):
(6) A my nie wiemy, czego oni chcą.
(7) Zastanawiała się, co mógłby przehandlować, aby uzyskać w zamian odrobinę wolności, której nikt jej nie oferował…
(8) Musisz zobaczyć, jaki dobry gust ma ta dziewczyna…
Podobnie jak w przypadku innych słów z wartością pytającą, to, co może być nounifikowane przez umieszczenie przed nim determinatora (9). Zachowuje wtedy swój akcent ortograficzny. Jak pokazuje przykład (10), niektóre sekwencje z przyimkiem również dopuszczają taką zmianę kategorii:
(10) jeśli przez duszę rozumiemy to, co zawsze tam było bez naszej wiedzy dlaczego lub po co.
Tylda w powyższych przykładach służy do rozróżnienia między użyciem pytającym i wykrzyknikowym przed dwoma atonicznymi homografami: względnym że (11) i spójnikiem że (12):
(11) Nigdy nie mówiłem ci o tych atakach, których doświadczałem od dziecka.
(12) Postanowił, że pożegna się z nimi, jak tylko okoliczności będą dla niego bardziej sprzyjające.
Jest jedno użycie nieakcentowanego „que”, w którym wielu ludzi potyka się podczas pisania: często pojawia się ono na czele zdania pytającego lub wykrzyknikowego, samo nie będąc ani jednym, ani drugim. Tak się dzieje w (13) i (14):
(13) Zostawiłeś klucze w domu?
(14) Moje jedzenie się przypala!
Bardzo często zdarza się, że tylda jest tu wsuwana w nieodpowiedni sposób. Przynajmniej w przypadku zdań pytających możemy skorzystać z pewnej sztuczki, która może nas wyciągnąć z kłopotów. Jeśli na pytanie można odpowiedzieć „tak” lub „nie”, to pytany element nie posiada tyldy:
(15) -Co zrobiłeś zostawiając klucze w domu?
Niekiedy natkniemy się na pary zdań, które, choć składniowo bardzo różne, są pozornie takie same i w których obecność lub brak tyldy może prowadzić do kontrastów znaczeniowych:
(16) I don’t have to eat.
(17) I don’t have to eat.
Zdanie (16) oznacza 'nie mam jedzenia’, podczas gdy (17) jest interpretowane jako 'nie wolno mi jeść’ lub 'nie jest to dla mnie wygodne’.
Podstawowy problem z tą diakrytyczną tyldą polega na tym, że aby przebić się przez gąszcz konkretnych przypadków, konieczna jest znajomość gramatyki, aby dopracować funkcje i kategorie co do milimetra. Ponadto, mamy do czynienia z funkcjami i kategoriami, gdzie abstrakcyjne i złożone idą w parze. Każdy może zapuszczać się w analizę gramatyczną tak daleko, jak czuje się bezpiecznie, ale kiedy tracimy grunt pod nogami, nie pozostaje nam nic innego, jak trzymać się ucha jako koła ratunkowego. Formy akcentowane odpowiadają słowom akcentowanym, podczas gdy odpowiedniki nieakcentowane są nieakcentowane. Tak więc, przykłady takie jak (13) i (14) powinny być łatwe do rozwiązania, jeśli uświadomimy sobie, że wymawia się je następująco:
(18) ¿keteás dejádo lasllábes enkása?
(19) kesemekéma lakomída!
Porównaj powyższe z (20) i (21):
(20) ké teás dejádo? lasllábes?
(21) ké rríka está lakomída!
Analogicznie, kontrast znaczeniowy w (16) i (17) jest rozwiązany w wymowie w następujący sposób:
(22) nó téngo ké komér (’brakuje mi jedzenia’)
(23) nó téngo kekomér (’nie wolno mi jeść’)
W sumie, nie zrobiłam nic więcej niż tylko dotknęłam mimochodem głównych punktów użycia qué i que. Przekona się o tym każdy, kto ma cierpliwość przestudiować obszerne omówienie zawarte w Ortografía de la lengua española z 2010 roku. I nadal musimy mówić o quién, cómo, cuál, (a)dónde, cuándo, cuanto i cuán.
Teoria jest bardzo dobra, ale nie zastąpi praktyki. Wykonaj kilka ćwiczeń.
Wszystko to i więcej jest wyjaśnione w moim przewodniku używania tyldy, który możesz pobrać za darmo.
Jestem pewien, że znajdziesz to wszystko w moim darmowym przewodniku używania tyldy do pobrania.
