Dlaczego wszystkie planety są okrągłe?

Nasz Wszechświat ma co najmniej jeden sekstylion planet. Sekstylion to liczba tak ogromna, że praktycznie niemożliwa do wyobrażenia, ale żeby umieścić ją w jakimś kontekście, Ziemia waży około sekstylion razy więcej niż niedźwiedź polarny. To duża liczba.

Ale każda z sekstylionów planet we Wszechświecie jest okrągła. Nie ma wśród nich ani jednego prostopadłościanu, dodekaedru czy Toblerona.

Dlaczego planety są okrągłe?

Planeta zaczyna się jako chmura skał i cząsteczek pyłu obracających się wokół gwiazdy. Cząsteczki przyciągają się wzajemnie dzięki grawitacji, aż tworzą pojedynczą plamkę. Ponieważ ta plamka przyciąga więcej materii, staje się coraz większa i większa, aż zbiera wszystko na swojej drodze.

Ponieważ grawitacja działa we wszystkich kierunkach jednakowo, plamka staje się okrągła. Wyobraźmy sobie tłum tysiąca ludzi, którzy próbują dostać się jak najbliżej okrągłego baru w pubie. Jeśli kolejka byłaby głęboka na sześć osób po jednej stronie baru i na dwie po drugiej, to nowi przybysze dołączaliby do krótszej kolejki i w końcu kolejki wyrównałyby się, pozostawiając okrągły tłum spragnionych gości. Tak właśnie działa grawitacja w tym przypadku.

Czy planety są idealną kulą?

Krągłość nie jest idealna. Ziemia, na przykład, jest „sferą obłą”: jest prawie kulista, ale ma wybrzuszenie w środku. Jest to spowodowane obrotem planety.

Za każdym razem, gdy Ziemia obraca się raz wokół własnej osi, środek przemieszcza się dalej niż góra. Oznacza to, że ląd na równiku porusza się szybciej niż ląd na biegunach, a im szybciej coś wiruje, tym bardziej jest wyrzucane na zewnątrz.

Tak jak reszta z nas, po osiągnięciu pewnego wieku, nowa planeta zawsze dostaje wybrzuszenie wokół swojego środka. Opona zapasowa Ziemi nie jest zbyt duża: dziura w planecie byłaby tylko o około 43 kilometry dłuższa, gdyby zaczynała się na równiku, niż gdyby była od bieguna do bieguna.

Efekt ten jest znacznie większy na innych planetach, które nie są tak solidne. Saturn, który jest w dużej mierze zbudowany z gazu, ma średnicę dłuższą o 11 000 kilometrów pomiędzy dwoma punktami na równiku niż pomiędzy biegunami. Ta dodatkowa grubość może przynieść dramatyczne rezultaty: jeśli planeta zgromadzi wystarczającą ilość dodatkowej masy wokół swojego środka, cała masa może zostać wyrzucona w przestrzeń kosmiczną, tworząc w końcu księżyc. Ale jeśli liczysz na księżyc w kształcie sześcianu, będziesz czekać dość długo.

Czy wszystkie księżyce są okrągłe?

Asteroidy i księżyce są mniejsze niż planety, więc mają mniejszą grawitację, a to oznacza, że są mniej okrągłe. Kometa 67P, na zdjęciu powyżej, jest bilionową częścią masy Ziemi (waży mniej więcej tyle, co miliard niedźwiedzi polarnych) i ma kształt bardzo dziwnej gumowej kaczuszki.

• Czy istnieje łatwy sposób na udowodnienie, że Ziemia jest okrągła?
• Dlaczego Ziemia się obraca?

Także od Elfów QI:

• Jaki dźwięk może być najgłośniejszy?
• Czy do zbudowania dźwigu potrzebny jest dźwig?

.