Lázaro Cárdenas, w pełni Lázaro Cárdenas del Río, (ur. 21 maja 1895, Jiquilpan, Meksyk – zm. 19 października 1970, Miasto Meksyk), prezydent Meksyku (1934-40), znany ze swoich wysiłków na rzecz realizacji społecznych i gospodarczych celów Rewolucji Meksykańskiej. Rozdzielał ziemię, udostępnił chłopom pożyczki, organizował konfederacje robotnicze i chłopskie, wywłaszczał i nacjonalizował zagraniczne gałęzie przemysłu.
Cárdenas był w dużej mierze pochodzenia indiańskiego. Po rudymentarnej edukacji, otrzymał swoją pierwszą pracę w lokalnym oddziale Urzędu Skarbowego.
W lutym 1913 roku prezydent Francisco Madero, który prowadził walkę o obalenie długiej dyktatury Porfirio Díaza, został wzięty do niewoli i zamordowany na rozkaz zbuntowanego generała Victoriano Huerty, który teraz przejął kontrolę nad rządem. Represyjna dyktatura wojskowa Huerty niemal natychmiast wywołała wojnę domową, a Venustiano Carranza stanął na czele nowych sił rewolucyjnych. W wieku 18 lat Cárdenas wstąpił do oddziału armii rewolucyjnej dowodzonego przez generała Guillermo Garcíę Aragóna i w ciągu roku awansował do stopnia kapitana. Kiedy siły rewolucyjne podzieliły się na przeciwne frakcje, pozostał lojalny wobec Carranzy, którego armia zatriumfowała w 1920 roku. W tym samym roku Cárdenas został mianowany generałem, najwyższym stopniem w armii meksykańskiej, i nadal brał udział w kampaniach wojskowych aż do 1929 roku.
Jak większość rewolucyjnych przywódców wojskowych, generał Lázaro Cárdenas był również aktywny politycznie, i w 1928 roku, w wieku 33 lat, został wybrany gubernatorem swojego rodzinnego stanu Michoacán. Funkcję tę pełnił przez całą kadencję, do 1932 roku. Cárdenas odegrał również ważną rolę w tworzeniu ogólnokrajowej partii, która miała wzmocnić rewolucyjny reżim. Pod przewodnictwem byłego prezydenta Plutarco Elíasa Callesa, urzędującego w latach 1924-1928, w 1929 roku powstała Partido Nacional Revolucionario (PNR), a w następnym roku gubernator Cárdenas został wybrany na jej przewodniczącego. Cárdenas ciężko pracował, aby przekształcić PNR z luźnej federacji partii stanowych, z których każda była kierowana przez wojskowo-politycznego caudillo (szefa), w prawdziwie narodową partię i główny element stabilności w reżimie rewolucyjnym. Cárdenas był ministrem spraw wewnętrznych przez sześć tygodni w 1931 roku i ministrem wojny i marynarki przez pięć miesięcy w 1933 roku. To właśnie z tego ostatniego stanowiska przeszedł na emeryturę, aby zostać kandydatem PNR na prezydenta w wyborach w 1934 roku.
Cárdenas okazał się być niezwykłym kandydatem na prezydenta. Chociaż jego wybór był zapewniony, spędził rok pomiędzy nominacją a dniem wyborów prowadząc intensywną kampanię. Odwiedził praktycznie każde miasto, miasteczko i wioskę w kraju, spotykając się z lokalnymi przywódcami i zwykłymi obywatelami oraz budując rozległą osobistą bazę we wszystkich częściach kraju. Podczas tej kampanii jasno wyraził swój zamiar przeprowadzenia sześcioletniego planu reform społecznych i gospodarczych PNR.
Po wybraniu na prezydenta, Cárdenas na początku poruszał się ostrożnie. Armia, administracja cywilna i duża część struktury politycznej reżimu pozostawały pod kontrolą byłego prezydenta Callesa, który posiadał ogromne wpływy, gdy był u władzy. W pierwszym roku swojego urzędowania prezydent Cárdenas poświęcił wiele czasu na umocnienie swoich wpływów w tych gałęziach administracji. W końcu poczuł się na tyle silny, że w 1936 roku Calles został wysłany na wygnanie do Stanów Zjednoczonych.
Jako prezydent, Cárdenas przeprowadził szeroki zakres reform. W ramach programu reformy rolnej, rozdał chłopom prawie dwa razy więcej ziemi niż wszyscy jego poprzednicy razem wzięci, tak że pod koniec jego administracji około połowa ziemi uprawnej w kraju była w posiadaniu wcześniej bezrolnych rolników. Rozszerzył również usługi banków rządowych, aby chłopi, którzy otrzymali ziemię w ramach reformy, mogli pożyczać pieniądze. W celu zapewnienia politycznej podstawy dla programu redystrybucji ziemi, zorganizował wszystkich jego beneficjentów w nową Narodową Konfederację Chłopską (Confederación Nacional Campesina, lub CNC). Był to jeszcze jeden krok w kierunku wzmocnienia ogólnej struktury politycznej jego nowego reżimu. Kolejny ważny krok w tym kierunku został podjęty na początku 1936 roku, kiedy większość rozproszonych centralnych grup robotniczych kraju została zorganizowana w Confederación de Trabajadores de Mexico, która przez następne pokolenie nadal reprezentowała co najmniej połowę zorganizowanych robotników kraju.
Cárdenas zreorganizował również partię rządową. W 1938 roku konwencja krajowa zrestrukturyzowała partię i zmieniła jej nazwę na Partido de la Revolución Mexicana (PRM). Podczas gdy w przeszłości członkami partii byli tylko pracownicy rządowi i aspirujący politycy, nowy schemat organizacyjny umożliwiał grupom masowym bezpośrednie wstąpienie do PRM. Powstały cztery „sektory” partii: robotniczy, chłopski, „ludowy” i „wojskowy”. Większość krajowych grup robotniczych była powiązana z pierwszym, CNC tworzyło drugi, różne grupy klasy średniej tworzyły trzeci, a siły zbrojne zostały włączone do ostatniego. W następnej administracji sektor wojskowy został stłumiony, i od tego czasu rola wojska w polityce meksykańskiej została znacznie zredukowana.
Administracja Cárdenasa była najbardziej znana poza Meksykiem ze swoich wysiłków wywłaszczenia przemysłu będącego własnością zagraniczną. W 1937 roku rząd wywłaszczył główne linie kolejowe kraju, a w marcu 1938 roku prezydent Cárdenas podpisał dekret nacjonalizujący krajowy przemysł naftowy. Po krótkotrwałych eksperymentach z oddaniem obu tych gałęzi przemysłu pod kontrolę związków zawodowych, zostały one podporządkowane autonomicznym korporacjom publicznym, które miały funkcjonować mniej więcej tak, jak każdy inny duży przemysł prywatny.
Kiedy jego kadencja dobiegła końca, prezydent Cárdenas przewodniczył wyborom swojego następcy, generała Manuela Ávili Camacho. On zamierzał wycofać się z aktywnego życia politycznego. Jednak wraz z wybuchem II wojny światowej, w której Meksyk aktywnie uczestniczył na początku 1942 roku, Cárdenas powrócił do pełnienia funkcji publicznych. W latach 1943-1945 pełnił funkcję ministra obrony narodowej, a w ostatnim roku swojej kadencji został mianowany naczelnym dowódcą armii meksykańskiej. Ponownie przeszedł na emeryturę pod koniec 1945 roku.
Przez następne 16 lat nie pełnił żadnej funkcji publicznej. W 1961 r. Cárdenas został jednak członkiem wykonawczym Komisji Doliny Rzeki Balsas, która prowadziła jedną z głównych regionalnych agencji elektryfikacji i rozwoju kraju, w stanie Guerrero. Mimo znacznie ograniczonych obowiązków, pozostał ważną postacią w polityce krajowej. Stał się symbolem lewicy w partii rządowej, która w 1946 roku została przemianowana na Partię Rewolucji Instytucjonalnej. Pozostał głównym zwolennikiem reformy rolnej typu spółdzielczego i głównym przeciwnikiem wpływów gospodarczych i politycznych USA w Meksyku. Cárdenas nigdy nie wycofał się z partii rządowej, choć nadal wspierał alternatywne organizacje polityczne. We wczesnych latach 60-tych sponsorował grupę rywalizującą z CNC, Niezależną Narodową Konfederację Chłopską (Confederación Nacional Campesina Independiente), i patronował, ale nigdy nie dołączył do lewicowej koalicji politycznej, Narodowego Ruchu Wyzwolenia. Po zwycięstwie rewolucji Fidela Castro na Kubie w 1959 roku, Cárdenas stał się najbardziej zdecydowanym sojusznikiem kubańskich rewolucjonistów w Meksyku. Zasadniczo jednak, wpływy polityczne Cárdenasa znacznie zmniejszyły się w ostatnich latach jego życia. Pozostał on jednak postacią bardzo kontrowersyjną i punktem zbornym dla tych, którzy krytycznie odnosili się do polityki kolejnych administracji.
