Engels

Mannelijk voortplantingssysteem

(Mannelijk voortplantingssysteem)

Alle levende wezens planten zich voort. Voortplanting – het proces waarbij organismen andere organismen verwekken die op zichzelf lijken – is een van de kenmerken die levende dingen van niet-levende dingen onderscheidt. Maar hoewel het voortplantingssysteem van fundamenteel belang is om een soort in leven te houden, is het, in tegenstelling tot andere lichaamssystemen, niet van fundamenteel belang om het individu in leven te houden.

In het menselijke voortplantingsproces zijn twee soorten geslachtscellen, of gameten, betrokken. De mannelijke gameet, of sperma, en de vrouwelijke gameet, of oöcyt, komen in contact in het vrouwelijke voortplantingssysteem en versmelten, waardoor een nieuw wezen ontstaat. Zowel het vrouwelijke als het mannelijke voortplantingssysteem zijn nodig voor de voortplanting.

Mensen geven, net als andere organismen, bepaalde kenmerken van zichzelf door aan de volgende generatie via hun genen, structuren die gespecialiseerd zijn in het doorgeven van menselijke eigenschappen. De genen die de ouders aan hun kinderen doorgeven, bepalen of de kinderen op de andere leden van hun familie lijken, maar zij maken elk mens ook uniek. Deze genen zijn afkomstig van het sperma van de vader en de eicel van de moeder, die respectievelijk door het mannelijke en het vrouwelijke voortplantingssysteem worden geproduceerd.

Inzicht in het mannelijke voortplantingssysteem: wat het is, wat het doet en welke problemen het kan veroorzaken, kan u helpen de reproductieve gezondheid van uw kind beter te begrijpen.

Wat is het mannelijke voortplantingssysteem?

De meeste diersoorten hebben twee geslachten: mannelijk en vrouwelijk. Elk geslacht heeft zijn eigen voortplantingssysteem. Zij verschillen in vorm en structuur, maar beide zijn specifiek ontworpen om eicellen of zaadcellen te produceren, te voeden en te transporteren.

In tegenstelling tot de vrouw, wier voortplantingssysteem zich volledig in het bekken bevindt, bevinden de mannelijke voortplantingsorganen, of genitaliën, zich zowel binnen als buiten het bekken. De mannelijke geslachtsorganen omvatten:

• de teelballen
• het leidingstelsel, bestaande uit de bijbal en de zaadleiders
• de bijkomende klieren, waartoe de zaadblaasjes en de prostaatklier behoren
• de penis.

In een geslachtsrijpe jongen produceren de twee testikels miljoenen kleine zaadcellen en slaan die op. De testikels zijn ovaal en worden ongeveer 5 cm lang en 3 cm in doorsnee. De testikels maken ook deel uit van het endocriene systeem en produceren hormonen, waaronder testosteron. Testosteron speelt een zeer belangrijke rol in de puberteit, en naarmate een jongen deze fase van zijn leven doormaakt, produceren zijn testikels steeds grotere hoeveelheden van dit hormoon. Testosteron is het hormoon dat ervoor zorgt dat jongens een andere stem krijgen, grotere en sterkere spieren ontwikkelen en baarden en lichaamsbeharing laten groeien, en dat de spermaproductie wordt gestimuleerd.

Nabij de testikels bevinden zich de bijbal en de zaadleider, die het buizensysteem van de mannelijke voortplantingsorganen vormen. De zaadleider is een gespierde buis die langs de testikels loopt en de vloeistof met sperma, sperma genaamd, naar boven voert. De bijbal is een stel spiraalvormige buizen (één voor elke zaadbal) die verbonden zijn met de zaadleiders.

De bijbal en de zaadballen hangen in een buidelachtige structuur buiten het bekken, die het scrotum wordt genoemd. Dit huidzakje helpt bij het reguleren van de temperatuur van de testikels, die lager moet zijn dan de lichaamstemperatuur, willen ze sperma kunnen produceren. Het scrotum verandert van grootte om de juiste temperatuur te behouden. Als het lichaam koud is, krimpt het scrotum en wordt het strakker om de lichaamswarmte binnen te houden. Als het lichaam warm is, wordt het scrotum groter en wordt het slap om overtollige warmte af te voeren. Dit gebeurt zonder dat de man erover hoeft na te denken. De hersenen en het zenuwstelsel instrueren de balzak van grootte te veranderen wanneer dat wenselijk is.

De hulpklieren, waartoe de zaadblaasjes en de prostaatklier behoren, leveren de vloeistoffen die het kanalensysteem smeren en het sperma voeden. De zaadblaasjes zijn zakachtige structuren die vastzitten aan de zaadleiders, naast de blaas. De prostaatklier, die een deel van de bestanddelen van sperma produceert, omgeeft de ejaculatiekanalen aan de basis van de urinebuis, net onder de blaas. De urinebuis is de buis die sperma via de penis uit het lichaam voert. De urinebuis maakt ook deel uit van het urinestelsel, aangezien het de buis is waardoor de urine passeert wanneer deze vanuit de blaas uit het lichaam wordt gedreven.

De penis bestaat uit twee delen: de schacht en de eikel. De schacht is het belangrijkste deel van de penis, terwijl de eikel het topje is (soms de “kop” genoemd). Aan het uiteinde van de eikel zit een klein spleetje of opening, waar sperma en urine de schacht verlaten via de plasbuis. De binnenkant van de schacht van de penis bestaat uit sponsachtig en caverneus weefsel dat kan uitzetten en inkrimpen.

Alle jongens worden geboren met een voorhuid, een huidplooi aan het uiteinde van de penis, die de eikel bedekt. Sommige jongens worden besneden, dat wil zeggen dat de voorhuid wordt verwijderd door een arts of priester. Besnijdenis wordt meestal in de eerste levensdagen uitgevoerd. Hoewel besnijdenis medisch niet noodzakelijk is, kiezen sommige ouders ervoor hun zonen te laten besnijden uit religieuze overtuiging, om hygiënische redenen, of om sociale of culturele redenen. De penissen van besneden jongens verschillen niet van de penissen van onbesneden jongens: alle penissen functioneren op dezelfde manier en hebben dezelfde gevoeligheid, of de voorhuid nu is verwijderd of niet.

Welke functies vervult het mannelijk voortplantingssysteem?

De mannelijke geslachtsorganen werken samen om sperma te produceren en af te geven aan het vrouwelijk voortplantingssysteem tijdens de geslachtsgemeenschap. Het mannelijk voortplantingssysteem produceert ook geslachtshormonen, die jongens helpen in de puberteit geslachtsrijp te worden.

Wanneer een baby wordt geboren, heeft hij alle onderdelen van het voortplantingssysteem, maar het is pas in de puberteit dat hij zich kan voortplanten. Wanneer de puberteit begint, gewoonlijk tussen de leeftijd van 9 en 15 jaar, scheidt de hypofyse, die zich in de hersenen bevindt, hormonen af die de teelballen stimuleren testosteron te produceren. De productie van testosteron veroorzaakt veel lichamelijke veranderingen. Hoewel de precieze timing van deze veranderingen van persoon tot persoon verschilt, volgen de stadia van de puberteit gewoonlijk een vaste volgorde.

• Tijdens het eerste stadium van de mannelijke puberteit nemen het scrotum en de teelballen in omvang toe.
• De penis wordt groter, en de zaadblaasjes en de prostaatklier groeien ook.
• Haar begint te groeien in de schaamstreek, gevolgd door gezichtsbaard en okselhaar. Tijdens deze fase verandert ook de stem en wordt hij dieper.
• Jongens hebben ook een groeispurt tijdens de puberteit en bereiken een volwassen lengte en gewicht.

Zodra een jongen de puberteit bereikt, begint hij miljoenen zaadcellen per dag te produceren. Elk sperma is uiterst klein: slechts 0,05 mm lang. Sperma ontwikkelt zich in de testikels, in een systeem van kleine buisjes, de zogeheten zaadbuisjes. Bij de geboorte bevatten deze tubuli alleen eenvoudige ronde cellen, maar in de puberteit zorgen testosteron en andere hormonen ervoor dat deze cellen veranderen in sperma. De cellen delen zich en veranderen in de vorm van een kikkervisje, met een kop en een korte staart. Het hoofd bevat het genetisch materiaal (genen). De zaadcellen gebruiken de staart om zich door de bijbal te bewegen, waar ze hun ontwikkeling voltooien. Het duurt 4-6 weken voor een spermacel om door de bijbal te reizen.

De spermacel reist dan naar de zaadleider, of ejaculatoire buis. De zaadblaasjes en de prostaatklier produceren een witachtige vloeistof die zaadvocht wordt genoemd en die zich met het sperma vermengt tot sperma wanneer de man seksueel opgewonden raakt. De penis, die normaal naar beneden hangt en slap is, wordt hard wanneer de man seksueel opgewonden raakt. Het sponsachtige weefsel binnenin de penis vult zich met bloed en de penis wordt hard en stijf (bekend als een erectie). De stijfheid van een stijve penis maakt het gemakkelijker om hem tijdens de geslachtsgemeenschap in de vagina van de vrouw te brengen. Door stimulatie van de penis in erectie trekken de spieren rond de voortplantingsorganen samen en wordt het sperma door het kanaalstelsel en de urinebuis geperst – dit proces wordt ejaculatie genoemd. Telkens wanneer een man ejaculeert, kan zijn sperma tot 500 miljoen zaadcellen bevatten.

Wanneer een man tijdens de geslachtsgemeenschap ejaculeert, deponeert hij sperma in de vagina van de vrouw. Vanuit de vagina reizen de zaadcellen omhoog door de baarmoederhals en door de baarmoeder met behulp van samentrekkingen van de baarmoeder. Als er zich een rijpe eicel in een van de eileiders van de vrouw bevindt, is een zaadcel voldoende om deze te penetreren, wat resulteert in bevruchting of conceptie.

De bevruchte eicel wordt een zygote genoemd en bevat 46 chromosomen – de helft van de eicel en de helft van het sperma. Het genetisch materiaal van de man en de vrouw worden gecombineerd om een nieuw individu te creëren. De zygote zal zich tijdens de groei in de baarmoeder van de vrouw steeds opnieuw delen en tijdens de zwangerschap uitgroeien tot eerst een embryo, dan een foetus en ten slotte een pasgeborene.

Problemen die zich kunnen voordoen in het mannelijk voortplantingsstelsel

Soms kunnen jongens problemen hebben met hun voortplantingsstelsel. Hieronder volgen enkele voorbeelden van aandoeningen van het mannelijk voortplantingssysteem.

Problemen in het scrotum, de testikels en de bijbal

Aandoeningen die de inhoud van het scrotum aantasten, kunnen de testikels, de bijbal of het scrotum zelf betreffen.

• Testiculair trauma. Zelfs een lichte verwonding van de testikels kan ernstige pijn, kneuzing of zwelling veroorzaken. De meeste verwondingen aan de testikels worden veroorzaakt door slagen, schoppen of pletten die vaak voorkomen bij sport of andere soorten trauma. Testiculaire torsie, waarbij een van de testikels in zichzelf draait, de zaadstreng die hem in het scrotum houdt, verdraait en de bloedtoevoer wordt onderbroken, is een ander probleem dat jongens kunnen hebben, hoewel het niet vaak voorkomt. In deze gevallen is een chirurgische ingreep nodig om de verdraaiing te corrigeren en de testikel te redden.
• Varicocele. Een varicocele is een spatader (een abnormaal uitgezette ader) in het veneuze netwerk dat de testikels van bloed voorziet. Varicocele ontwikkelt zich meestal in de loop van de puberteit. Varicoceles zijn meestal niet schadelijk, hoewel ze in sommige gevallen de testikel kunnen beschadigen of de productie van sperma verminderen. Daarom, als uw zoon zich zorgen maakt over veranderingen in zijn testikels, is het het beste om met hem naar een dokter te gaan.
• Testiculaire kanker. Dit is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen onder de 40 jaar. Het ontstaat wanneer cellen in de testikel zich abnormaal delen en een tumor vormen. Testikelkanker kan naar andere delen van het lichaam uitzaaien, maar als het in een vroeg stadium wordt ontdekt, zijn de genezingskansen uitstekend. Alle jonge mannen moeten worden aangemoedigd om hun testikels regelmatig te leren onderzoeken.
• Epidididymitis is een ontsteking van de epididymis, de opgerolde buisjes die de testikels met de zaadleiders verbinden. In de meeste gevallen wordt het veroorzaakt door een infectie, zoals chlamydia (een seksueel overdraagbare aandoening), en veroorzaakt het pijn en zwelling grenzend aan een van de testikels.
• Hydrocele. Hydroceles ontstaan door de ophoping van vocht in de vliezen rond de testikels. Hydroceles kunnen zwelling veroorzaken in de aangetaste testikel, maar zijn meestal pijnloos. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om het probleem te verhelpen.
• Inginale hernia. Wanneer een deel van de darmen zich door een abnormale opening of verzwakking van de buikwand “perst” en in de lies of het scrotum terechtkomt, wordt dit een liesbreuk genoemd. Het kan zich presenteren als een knobbel of zwelling in de liesstreek en kan worden gecorrigeerd met een operatie.

Penile problemen

Aandoeningen die de penis aantasten zijn onder andere de volgende:

• Zwellen van de penis. Symptomen van deze aandoening zijn roodheid, jeuk, zwelling en pijn. Balanitis is een ontsteking van de eikel (of eikel van de penis). Postitis is een ontsteking van de voorhuid, meestal als gevolg van een bacteriële of schimmelinfectie. Bij deze aandoening bevindt de opening van de plasbuis zich aan de onderzijde van de penis, in plaats van aan de punt.
• Phimosis. Dit is het spannen van de voorhuid voordat deze zich kan terugtrekken, en komt vrij vaak voor bij pasgeborenen en jonge jongens. Het verdwijnt meestal vanzelf, zonder dat behandeling nodig is. Als het plassen wordt belemmerd, kan besnijdenis (verwijdering van de voorhuid) worden aanbevolen.
• Paraphimosis. Komt voor wanneer de onbesneden penis van een jongen, nadat hij zich heeft teruggetrokken, niet terugkeert naar zijn oorspronkelijke positie. Als gevolg daarvan kan de bloedtoevoer naar de penis verstoord raken en kan de jongen pijn en zwelling krijgen. De kinderarts kan proberen om met een glijmiddel een klein sneetje te maken, zodat de voorhuid weer in zijn normale positie komt door hem naar voren te rekken. Als deze milde interventie niet werkt, kan besnijdenis worden aanbevolen.
• Ambiguous genitalia. Dit is het geval wanneer een kind wordt geboren met genitaliën die niet duidelijk mannelijk of vrouwelijk zijn. Bij de meeste kinderen die met deze aandoening worden geboren, kan de penis zeer klein of afwezig zijn, ook al is er testiculair weefsel aanwezig. In een klein aantal gevallen heeft de baby zowel testikelweefsel als eierstokweefsel.
• Micropenis. Dit is een aandoening waarbij de penis, hoewel normaal in morfologie, kleiner is dan gemiddeld in grootte, die wordt bepaald door statistische criteria.

Als u denkt dat uw zoon symptomen heeft van een probleem met het voortplantingssysteem of als u vragen heeft over zijn groei en ontwikkeling, praat dan met de arts van uw zoon; veel mannelijke problemen met het voortplantingssysteem kunnen effectief worden behandeld.

Gereserveerd door: Steven Dowshen, MD
Review Date: October 2012