Het volgende is een uittreksel uit mijn boek Becoming Whole: A Jungian Guide to Individuation.
Ik denk dat de meesten van ons meer zouden willen weten over wat een complex is, wat het doet, hoe we het herkennen, en wat dan de stappen zijn die we moeten nemen om het te integreren in onze persoonlijkheid. En dit is hoe ik te werk ga, beginnend met de vraag-wat is een complex. Onze complexen komen voort uit onze diepste menselijke ervaringen. Ze beginnen met hoe we onze moeder en vader ervaren. Ze worden gevormd door de emotionele ontmoetingen die ons vormen, meestal of vooral de negatieve en traumatische, want opgroeien is altijd moeilijk en een strijd, zelfs in de beste omstandigheden.
Als we gewoon kijken naar de ontwikkelingsfasen van de psychoanalyticus Erik Erickson, dan zien we dat elk van hen wordt gekenmerkt door een crisis. De namen die hij aan deze crises heeft gegeven, vertellen ons over hun intense en dramatische aard – bijvoorbeeld: basisvertrouwen tegenover basiswantrouwen; autonomie tegenover schaamte en twijfel; initiatief tegenover schuld; industrie tegenover minderwaardigheid; identiteit tegenover identiteitsverwarring; en intimiteit tegenover isolement. Elke stap in het opgroeien vormt een grote uitdaging en de mogelijkheid van een trauma dat een heel dorp van complexen kan doen ontstaan. Veel van deze complexen vormen zich om ons kwetsbare kind-zelf te beschermen tegen schaamte, schuld, trauma, angst, of een andere overweldigende emotie. Complexen kunnen ook het gevolg zijn van bevelen als “Doe niet zo dom. Doe het zelf. Doe je ouders een plezier. Doe je leraren een plezier.” En dan hebben we het nog niet eens over de grote dingen als geweld, misbruik, ziekte, verlies van een ouder, of het hebben van gestoorde ouders.
Complexen die ons leven zullen beïnvloeden hebben over het algemeen te maken met relaties. De manier waarop anderen op ons reageren, terwijl we opgroeien, vormt onze kijk op onszelf en de wereld. Zodra we ontwaken uit een complex, staan we voor een taak – een reis – maar deze reis is niet terug naar normaal, want in Jungiaanse termen is er ook een belofte. De belofte van de reis is een verruimd leven te hebben van toegenomen kracht en authenticiteit; en als dit complex een centraal of dominant complex is – een lotsbestemming. Als je mijn eerste boek leest, nu opnieuw getiteld The Resurrection of the Unicorn: Masculinity in the 21st Century, kun je achter de pagina’s mijn persoonlijke verhaal zien van het doorwerken van mijn moedercomplex en vervolgens naar de volledige betekenis van het man-zijn.
De belofte in een complex komt van zijn archetypische fundering. Archetypen zijn de psychologische blauwdrukken in onze make-up voor hoe onze ervaringen en emoties kunnen worden gekanaliseerd. Laat me u voorlezen wat Jung zegt over de archetypen in zijn essay, “De betekenis van de vader in het lot van het individu.” (C.W. 4)
De mens “bezit” vele dingen die hij nooit heeft verworven, maar heeft geërfd van zijn voorouders. Hij wordt niet geboren als een tabula rasa, hij wordt slechts onbewust geboren. Maar hij brengt systemen met zich mee die georganiseerd zijn en klaar om te functioneren op een specifiek menselijke manier, en deze heeft hij te danken aan miljoenen jaren van menselijke ontwikkeling. Zoals de trek- en nestbouwinstincten van vogels nooit individueel werden aangeleerd of verworven, zo brengt de mens bij zijn geboorte het grondplan van zijn natuur mee, en niet alleen van zijn individuele natuur maar ook van zijn collectieve natuur. Deze geërfde systemen komen overeen met de menselijke situaties die sinds de oertijd hebben bestaan: jeugd en ouderdom, geboorte en dood, zonen en dochters, vaders en moeders, paren, enzovoort. Alleen het individuele bewustzijn ervaart deze dingen voor het eerst, maar niet het lichamelijke systeem en het onbewuste…
Ik heb dit aangeboren en pre-existente instinctuele model, of gedragspatroon, het archetype genoemd.
Archetypen zijn als verborgen magneten in onze psyche die onze ervaringen en emoties aantrekken en patronen geven. Bijvoorbeeld, als mijn vader bombastisch en agressief is en mij beschaamt omdat ik timide en stil ben, zullen mijn emoties defensief een patroon vormen door angst om mij terug te trekken en mijzelf niet te uiten. Op een dieper niveau zal ik boosheid en wrok koesteren omdat hij mij niet waardeert en begrijpt. Ik zal een negatief vadercomplex hebben ontwikkeld. Dat complex zal me overspoelen met angst, verwarring, woede en wrok telkens wanneer ik een bombastisch of agressief autoriteitsfiguur tegenkom.
Maar elk archetypisch beeld heeft twee polen. De negatieve vader heeft zijn tegenpool, de positieve vader. Het ongerealiseerde potentieel van de tegenpool biedt de mogelijkheid tot groei en transformatie. Het complex zorgt voor de verbinding tussen het archetypische potentieel en ons ego (ons gevoel van wie we zijn). Met andere woorden, wanneer we het werk doen om een complex te integreren, wordt wie we denken te zijn radicaal getransformeerd. Ons ego, onze persoonlijkheid heeft nieuwe kracht en emotioneel evenwicht gevonden. We zullen beginnen te kijken naar hoe een complex te integreren in deel B van de lezing.
Samenvattend, een complex is een opslagplaats voor de intense persoonlijke emoties die we hebben ervaren rond een gebeurtenis of reeks van gebeurtenissen die verbonden zijn met een typisch patroon van ontwikkeling of activiteit in onze persoonlijkheid. Het complex zal ons ertoe brengen te handelen op manieren die ons beschermen tegen deze emoties. Het groeipotentieel ligt in de oproep aan ons om ons verleden te helen, de energie die het complex ons kost los te laten en de nieuwe groei te ervaren die nu mogelijk is.
Koop nu op Amazon
Koop Paperback bij Malaprop’s Bookstore
Bezoek ons op Facebook
Kunstcredit (schilderij hierboven): Dissonantie, Franz Stuck
Categorieën: Boekfragmenten en Bronnen
Tags: , authenticiteit, Carl Jung, Jungiaanse psychologie, Persoonlijke transformatie, psychologisch complex Commentaarbeleid:
