Bij veel relaties zijn de redenen waarom ze eindigen duidelijk.
Twee mensen die verkering hebben, realiseren zich dat ze op de een of andere manier niet compatibel zijn en samen geen toekomst hebben.
Een getrouwd stel besluit dat ze het niet meer kunnen opbrengen om met elkaar te leven.
Zakelijke partners gaan uit elkaar om uiteenlopende doelen na te streven.
Een baas ontslaat een werknemer omdat hij van het bedrijf heeft gestolen; of een werknemer neemt ontslag wanneer zijn baas hem de gewenste promotie niet geeft.
Waarom een vriendschap eindigt is echter niet altijd zo duidelijk, evenmin als hoe er een eindigt; terwijl er bij de bovenstaande relaties een expliciet moment is, een concrete gebeurtenis die de band beëindigt – een DTR, een echtscheiding, de herziening van een contract, enzovoort – bestaat er bij vriendschap niet zo’n gesanctioneerd ritueel.
Waarom een vriendschap is ontbonden, en of zij al dan niet nog bestaat, kan dus iets van een mysterie blijven.
Om dit mysterie te ontrafelen, en ons allen te helpen de dynamiek achter de unieke, te weinig beschouwde relatie van vriendschap beter te begrijpen, sprak ik met Bill Rawlins, een professor in de communicatie aan de Ohio University die zijn carrière heeft besteed aan het bestuderen van het onderwerp. (Als je dat nog niet gedaan hebt, raad ik je ten zeerste aan te luisteren naar de podcast die ik met hem over vriendschap heb gedaan. Het is een van mijn favorieten.)
The Ambiguity of Friendship
Om te begrijpen waarom vriendschappen zelden een duidelijk, expliciet einde hebben, moet je eerst de onderscheidende aard van vriendschap begrijpen.
“Vriendschap is niet gesanctioneerd op dezelfde manier als andere relaties dat zijn. Vriendschappen berusten op een soort wederzijds verbond, maar dat is vaak niet expliciet vastgelegd,” zei Bill tegen me.
Huwelijken en zakelijke partnerschappen hebben expliciete convenanten. Alle partijen weten wanneer de relatie officieel is begonnen en wat de voorwaarden van de relatie zijn. Omdat ze een expliciet begin hebben, hebben ze ook een expliciet einde.
Dat is niet zo met vriendschappen.
Je zegt meestal niet tegen mensen: “Hé, we zijn nu officieel vrienden, en dit is wat ik van jou verwacht, en dit is wat jij van mij kunt verwachten.” In plaats daarvan ontstaan vriendschappen langzaam door regelmatig contact tussen twee mensen die wederzijds respect voor elkaar hebben. Op een gegeven moment is er een gezamenlijk (maar onuitgesproken) begrip dat je vrienden bent.
Zonder een duidelijk idee van wat de verplichtingen van een vriendschap zijn, en dus of ze wel of niet worden nagekomen, is het moeilijk te weten of een vriendschap moet worden beëindigd, of is beëindigd. Zo ontstaan vriendschappen en verdwijnen ze vaak weer uit het bestaan.
Als je echter verder graaft in deze dubbelzinnigheid, zul je merken dat er typisch drie redenen zijn waarom – zelfs als je niet 100% zeker weet dat jij en iemand anders geen vrienden meer zijn – jullie relatie definitief is uitgehold.
De 3 Redenen waarom vriendschappen eindigen
Wat vriendschap zo uniek maakt als relatie, is dat vrienden uit vrije wil voor elkaar kiezen, op basis van niets anders dan wederzijdse interesses, bewondering, en genegenheid. De relatie wordt niet aangegaan voor financieel gewin, zoals in zakelijke partnerschappen; is niet gebonden door bloed, zoals in familiebanden; en wordt niet voortgestuwd door seksuele aantrekkingskracht, zoals in romantische relaties. Zoals Rawlins in de podcast uitlegde, worden mensen geen vrienden met iemand om “categorische redenen,” maar gewoon “vanwege de persoon die zij zijn.”
Zoals Rawlins ook belangrijk opmerkt, “vriendschappen gaan altijd ergens over.” Vrienden delen interesses, ervaringen, en/of sets van waarden die een gevoel van gemeenschappelijkheid en gelijkheid creëren dat fundamenteel is voor vriendschap.
Met betrekking tot het bovenstaande kunnen vriendschappen worden onderverdeeld in twee categorieën op basis van hoe diep datgene gaat waar een vriendschap over gaat.
De eerste categorie van vriendschap zou kunnen worden bestempeld als “indirect.” Dit zijn geen vriendschappen die je waarschijnlijk onafhankelijk en spontaan zou hebben opgestart op basis van een “aantrekkingskracht” tot iemand; in plaats daarvan brengen externe krachten – kamergenoten worden, samen lessen volgen, omgaan met de man van de vriend van je vrouw – je bij elkaar, en omdat je de persoon vaak ziet, ontwikkel je een gemakkelijke, comfortabele vertrouwdheid met hem of haar.
Collega’s zijn goede voorbeelden van indirecte vrienden. Je kunt op kantoor een leuke tijd met iemand hebben, het gevoel hebben dat je hem vrij goed kent, en soms zelfs buiten het werk met hem optrekken. Maar als je van baan verandert, zie je deze vriend uiteindelijk veel minder vaak, en als je dat doet, omdat je de context van het werk niet meer deelt, en niet langer kunt praten over projecten en watercooler roddels zoals je vroeger deed, kun je het gevoel hebben dat je niet veel meer gemeen hebt en de vriendschap zal uitdoven. De relatie ging in de eerste plaats over werk, en wanneer je dit werk niet langer deelt, eindigt de vriendschap.
De tweede categorie van vriendschap is wat je, bij gebrek aan een betere naam en om bij het “c”-thema te blijven, kosmisch zou kunnen noemen. Dit is een vriendschap die niet in de eerste plaats gebaseerd is op invloeden van buitenaf die u bij elkaar brengen, maar in plaats daarvan op een sterk gevoelde verbondenheid. Jullie denken op dezelfde golflengte, voelen je toegewijd aan dezelfde principes, hebben een passie voor dezelfde bezigheden. We zouden kunnen zeggen dat dit soort vriendschap gebaseerd is op een gedeelde visie op wat het filosofische “Goede” is.”
Zelfs als sommige omstandigheden tussen u en een vriend waarmee u kosmisch verbonden bent veranderen – b.v. een van u verhuist of trouwt – en zelfs als u elkaar niet al te vaak ziet, als uw principes en passies hetzelfde blijven, zult u waarschijnlijk vrienden blijven, en in staat zijn om verder te gaan waar u was gebleven wanneer u elkaar wel ziet. Dit soort vriendschap kan echter nog steeds eroderen, als een van de partijen de waarden waarop de vriendschap voorheen was gebaseerd, loslaat; dit kan een eenvoudige verschuiving in perspectief zijn die de relatie kan doorstaan, of regelrecht verraad van gedeelde waarden, waardoor de relatie waarschijnlijk meer beslist zal eindigen – een situatie die hieronder meer in detail zal worden besproken.
Of de vriendschap nu indirect of kosmisch is, hoe meer overeenkomsten twee vrienden delen, des te waarschijnlijker is het dat zij vrienden blijven, en hoe meer overeenkomsten zij verliezen, des te waarschijnlijker is het dat zij dat niet zullen doen. Bijvoorbeeld, twee vrienden die een aantal persoonlijkheidsverschillen hebben, maar in dezelfde levensfase verkeren en in dezelfde kringen verkeren, kunnen merken dat de laatste factor de eerste compenseert; aan de andere kant kunnen twee vrienden dezelfde waarden blijven delen, maar als de ene getrouwd is met kinderen en aan de oostkust woont, en de andere alleenstaand en kinderloos is en aan de westkust woont, kunnen ze een verzwakking in hun band ervaren.
Zoals Bill me in ons recente gesprek vertelde: “We worden gescheiden door tijd en ruimte, of we worden gescheiden door hoe onze levens zijn georganiseerd, en het kan niet meer voelen alsof we vrienden zijn.”
Waarschijnlijk het beste voorbeeld van de manier waarop een vriendschap kan eindigen op basis van het verlies van overeenkomsten is de manier waarop sommige van de relaties die je had op de middelbare school en college uiteindelijk vervliegen.
Tijdens je schooltijd gaf de intensiteit van je band met een beste vriend je waarschijnlijk allebei het gevoel dat jullie altijd bij elkaar zouden blijven. Maar toen studeerde je af. Jullie gingen beiden jullie eigen weg om een eigen leven te beginnen. Misschien bleef jij in je eigen staat om naar school te gaan, en ging je vriend naar een andere staat. Jullie trouwden allebei. Volgden verschillende carrières. Veranderden van geloof. Kregen kinderen. Nieuwe vrienden gemaakt.
Zeker, je houdt af en toe contact met je beste vriend van de middelbare school, maar jullie zijn waarschijnlijk niet echt “beste vrienden” meer. Jullie beschouwen elkaar nog wel als vrienden, maar de aard van de relatie is veranderd. Jullie hebben niet het regelmatige, persoonlijke contact gehad dat nodig is om een sterke vriendschap te onderhouden. Jullie delen niet de dagelijkse omstandigheden. Jullie delen geen sociaal netwerk of dezelfde interesses. Jullie delen een verleden, maar niet veel anders. Geen van jullie beiden hoefde expliciet te erkennen dat de vriendschap veranderde. Tijd en omstandigheden hebben er gewoon langzaam voor gezorgd dat het vervaagde.
En dat is hoe de meeste vriendschappen eindigen, volgens Bill. Niet met een knal, maar met gejammer. “De meeste vriendschappen vervallen totdat er geen verwachting meer is om die vriend te zien of dat die vriend zich als een vriend gedraagt.”
Mismatched Expectations
Een van de stukjes uit mijn interview met Bill dat me het meest opviel, was zijn observatie dat “mensen vrienden blijven in de mate dat ze aan elkaars verwachtingen van de relatie voldoen.”
Dit is een lastige zaak, want zoals eerder gezegd, worden de “voorwaarden” van een vriendschap nooit expliciet vastgelegd of verklaard, en twee vrienden kunnen dus verschillende verwachtingen in een vriendschap brengen en verschillende ideeën hebben over hoe een vriendschap eruit zou moeten zien.
De ene vriend kan meer op zichzelf zijn, een lage prioriteit geven aan het regelmatig fysiek samenkomen, en inconsequent zijn in het beantwoorden van sms’jes.
De andere vriend kan verlangen naar een diepere relatie en meer contact en communicatie; omdat hij altijd degene is die de laatste twee dingen initieert, raakt hij geleidelijk gedesillusioneerd over dit verschil in inspanning en investering.
Vrienden kunnen ook verschillende verwachtingen hebben van wat het betekent voor iemand om er voor hen te zijn in een moeilijke tijd. De ene vriend kan verwachten dat de ander in een crisis ruimschoots emotionele en tastbare steun biedt, terwijl de ander dat soort behandeling niet zou verwachten, en het ook niet aan anderen biedt.
Deze niet op elkaar afgestemde verwachtingen kunnen frustraties in een vriendschap veroorzaken, vooral omdat het onwaarschijnlijk is dat vrienden deze kwesties aan de oppervlakte brengen en bespreken. Mensen zijn, nogmaals, onzeker over wat ze precies moeten verwachten van een vriend, en zijn dus niet helemaal zeker of hun verwachtingen redelijk zijn of niet. En er is geen echt sjabloon of culturele sanctie voor het hebben van een vriendschap “DTR.” De vriend die meer van de relatie verlangt, wil niet raar en behoeftig overkomen; de vriend die onafhankelijker is, is zich er waarschijnlijk helemaal niet van bewust dat de ander zich verwaarloosd voelt. Dus terwijl Bill aanmoedigt om verwachtingen te bespreken met je vrienden om dergelijke verschillen op te lossen, wanneer deze gesprekken begrijpelijkerwijs niet plaatsvinden, zal de vriendschap waarschijnlijk eindigen. De vriend die meer verlangt zal waarschijnlijk gefrustreerd en zelfs verontwaardigd zijn over wat hij beschouwt als de inherente zwakheid van zijn maatje, en begint te denken, “Nou, als hij er niet om geeft, kan het mij ook niet schelen,” en stopt met hem te bereiken. De vriend die al minder van de relatie verwachtte, en in de eerste plaats geen initiatief nam, laat het natuurlijk afweten om zijn hand uit te steken. En de vriendschap lost op.
Verraad
Terwijl de meeste vriendschappen langzaam uitdoven, gaan ze af en toe met een knal uit elkaar, en zeggen mensen expliciet: “Deze vriendschap is voorbij.”
Volgens Bill is verraad de meest voorkomende oorzaak van de harde breuk in een vriendschap. Dit verraad komt in twee vormen.
De eerste is een verraad van een gedeeld begrip van wat het betekent om een goed leven te leiden.
“We zijn bevriend met mensen omdat we denken dat we een gemeenschappelijk begrip van de wereld hebben en een gemeenschappelijk begrip van wat het betekent om goed te leven,” zegt Bill. “Een vriendschap helpt twee mensen met die gedeelde opvatting om zich aan die opvatting te houden. Wanneer er een directe schending is van dat gemeenschappelijke begrip, eindigt de vriendschap vaak. Abrupt en met wrok.”
Bill gaf een voorbeeld van twee mannen die bevriend waren en een begrip en geloof deelden van de heiligheid van het huwelijk. Maar dan, op een dag, geeft een van de vrienden toe dat hij zijn vrouw bedriegt. De andere vriend spreekt hem daarop aan. Er ontstaat een ruzie.
Vreuzelachtige vriend: “Man, het is geen big deal. Je weet dat Lacy en ik een moeilijke tijd hebben gehad in ons huwelijk. Ik dacht dat je het zou begrijpen. “
Niet overspelige vriend: “Je weet dat dat verkeerd is. Je moet stoppen, man. En als je dat niet kunt, kan ik je niet meer respecteren en wil ik geen vrienden meer met je zijn.”
Overspelige vriend: “Wat een vriend ben jij! Hoe zit het met loyaliteit? Betekent dat niets voor je?”
Als je goed leest, merk je dat er bij beide partijen een gevoel van verraad is over wat zij dachten dat gedeelde perspectieven waren op waarden en de aard van vriendschap.
De niet-adulterende vriend dacht dat een essentiële basis van hun vriendschap het gedeelde geloof in het belang van het huwelijk was. Toen zijn vriend zijn vrouw bedroog, vond hij dat er sprake was van verraad aan dat gedeelde ideaal.
De overspelige vriend voelde zich verraden door zijn niet-adulterende vriend, omdat hij vond dat zijn niet-adulterende vriend het ideaal van loyaliteit in vriendschap schond.
Een onoverbrugbaar verschil in wat ieder beschouwde als een gedeeld begrip van het goede leven resulteert in een harde breuk in de vriendschap.
Tijdens de meest recente Amerikaanse verkiezingen hebben we gezien hoe het verraad van een gedeelde opvatting over het goede leven een vriendschap kan verscheuren. En dankzij de sociale media, hebben we soms gezien dat die harde breuken publiekelijk gebeuren.
Bill zegt dat er gradaties zijn. Sommige kwesties zijn zo belangrijk dat elk meningsverschil met een vriend een onmiddellijk einde van de vriendschap betekent. Maar sommige kwesties zijn niet zo belangrijk, dus je laat ze glijden. Als jij een democraat bent, maar je vriend is een republikein, dan kun je elkaar daar wel over uitschelden, maar omdat je een ideaal deelt van de liefde voor goede boeken en de wijsheid daarin, laat je de verschillen in politiek voor wat ze zijn. Of, zegt Bill, je gaat niet diep in op bepaalde kwesties met een bepaalde vriend omdat je de vriendschap te waardevol vindt om mogelijk te worden gehavend door de ruzie die daaruit zou voortvloeien. In het algemeen lijkt het zo te zijn dat als je beiden een vergelijkbaar idee hebt van het Goede, maar alleen verschillende ideeën hebt over hoe dat Goede het beste bereikt kan worden, beleidsmatig, dat een vriendschap dan een betere kans heeft om in stand gehouden te worden. Maar als je fundamenteel verschilt in je ideeën over het Goede zelf, dan zal de vriendschap moeilijker in stand te houden zijn.
De tweede vorm van verraad die een harde breuk in een vriendschap veroorzaakt, is waar we gewoonlijk aan denken als we aan verraad denken: Je werkmaatje onder de bus gooien, zodat je niet in de problemen komt of promotie kunt maken. Achter de rug van je maatje om onzin uitkramen. Vreemdgaan met de vrouw van je maat. Eigenlijk de dingen doen die je zouden veroordelen tot het opgekauwd worden door de kaken van Satan in Dante’s zevende laag van de hel.
Want verraad leidt vaak tot een harde breuk in een vriendschap, maar het kan er ook gewoon toe leiden dat de vriendschap langzaam vervaagt. Als u ontdekt dat uw vriend u achter uw rug om heeft beledigd, kunt u, in plaats van hem daarmee te confronteren, gewoon het contact met hem verbreken en de relatie op natuurlijke wijze laten verdampen. Dankzij de dubbelzinnige aard van vriendschap, is een dubbelzinnig einde altijd een mogelijkheid.
Verzoend
Of een vriendschap nu subtiel vervaagt of met geweld uiteenvalt, vanwege de unieke kneedbare aard van dit type relatie, verzoening is altijd een mogelijkheid. Zoals Bill opmerkt: “Vriendschappen zijn kwetsbaar voor omstandigheden, maar die kwetsbaarheid is ook wat ze flexibel maakt.” Misschien heb je je beste vriend van de middelbare school al jaren niet meer gezien, en beschouw je elkaar niet langer als beste vrienden. Maar als hij terug verhuist naar jouw stad, kan de vriendschap misschien weer aangewakkerd worden door regelmatig contact. Of als je een harde breuk met een vriend hebt gehad vanwege een meningsverschil, is er altijd een kans op vergeving en het maken van goed. De ambiguïteit en flexibiliteit van vriendschap maken dit soort verzoening gemakkelijker dan het opnieuw opstarten van een mislukt huwelijk of een gebroken zakelijk partnerschap. Zoals Bill opmerkt, kan de vrijheid en de geheel vrijwillige aard van vriendschappen ze zowel frustrerend als fascinerend maken:
Dit is wat mij al decennialang fascineert aan vriendschap. Het is een relatie met zoveel potentiële integriteit en een robuust karakter. Het enige wat het bij elkaar houdt, is jouw en mijn respect voor elkaar en de mate waarin we aan elkaars verwachtingen voldoen.
