April 1861 Tara Plantation, uitgestrekt in vijfentwintig mijl van Atlanta, Georgia, Gemini Tarleton Stewart en Brent, die verliefd zijn op de charmante dochter van Tara gastheer, de zestienjarige Scarlett, vertellen haar twee nieuwtjes. In de eerste plaats staat er een oorlog op het punt te beginnen tussen het Noorden en het Zuiden. In de tweede plaats gaat Ashley Wilkes trouwen met Melanie Hamilton, hetgeen morgen zal worden aangekondigd, wanneer in het huis Wilkes een grote receptie wordt gehouden.
Nieuws over de op handen zijnde oorlog is voor Scarlett niets vergeleken met het bericht van Ashley’s huwelijk. Het onderwerp van het zuchten van bijna alle jongeren van de parochie, houdt Scarlett zelf alleen van Ashley, die ook niet onverschillig schijnt te zijn voor haar. Zij kon niet begrijpen wat hij in Melanie vond.
Scarlett deelt haar ervaringen met vader, maar Gerald O’Hara is ervan overtuigd dat zijn dochter en Ashley geen perfecte match is. Hij geeft toe dat hij de jonge Wilkes mag, hoewel hij hem niet volledig kan begrijpen. Ja, Ashley kan beter drinken en pokeren dan andere jongeren, maar hij doet dat zonder ziel, alsof hij gehoorzaamt aan de conventies van de gangbare opvattingen. Ashley voelt zich aangetrokken tot boeken, muziek, schilderijen, en het is eenvoudig raadselachtig voor een directe Ier. Hij zegt eerlijk tegen zijn dochter dat hij haar graag zou verlaten Tara als zij met iemand anders in de buurt trouwt, er zijn veel fatsoenlijke jonge mensen. Scarlett gooit hem in het hart dat ze niets om Tara geeft en dat al dat land helemaal niets betekent. Vader eindigt abrupt dat er niets belangrijkers is dan het land, want het blijft voor altijd.
Scarlett verschijnt op de receptie van Wilkes. Ze hoopt met Ashley te spreken en hem zover te krijgen de beslissing te veranderen. Onder de gasten daar is Rhett Butler. Hij werd van de Militaire Academie in West Point gestuurd, en vervolgens door zijn vader het huis uitgeschopt nadat hij weigerde te trouwen met het meisje, dat zogenaamd in opspraak kwam. Maar Scarlett heeft nu niets meer met Butler te maken. Ze moest met Ashley praten. Ze greep het moment aan, en legde het hem uit in de bibliotheek. Helaas, haar plannen vallen in duigen. Ashley is vastberaden in zijn voornemen om met Melanie te trouwen. Hij houdt van Scarlett, maar het verstand gaat boven de gevoelens en zegt dat Melanie hetzelfde is als hij. Ze denken en zien de wereld op dezelfde manier en daarom is er hoop dat hun huwelijk gelukkig zal zijn.
Ashley verlaat de bibliotheek, Scarlett blijft een en lanceert woedend een vaas in de muur boven de bank. Tot haar ontsteltenis blijkt dat op de bank Rhett Butler lag te dommelen, die wakker was geworden door hun uitleg met Ashley. Hij spreekt zijn bewondering uit voor de kracht van de geest en het doel van Scarlett en vraagt zich af waarom Ashley Wilkes onverschillig is gebleven voor haar verdiensten. Scarlett slaat woedend de deur dicht en vertrekt.
De geruchten over oorlog worden bevestigd. Jonge mensen gaan met de wapens om de rechten van hun geboorteland Zuid te verdedigen. Eerste mei huwelijk van Ashley en Melanie zal worden gehouden. Om hem te ergeren, maakt Scarlett de verlegen en zachte Melanies broer Charles het hof en stemt ermee in om zijn vrouw te worden. Hun huwelijk vindt plaats op de dag vóór het huwelijk van Ashley en Melanie.
Twee maanden later wordt Scarlett weduwe. Charles stierf aan longontsteking, zonder dat hij in een gevecht verwikkeld was geweest. Scarlett beviel van een zoon Wade. In mei 1862, verhuisde ze naar Atlanta. Ze wordt gedwongen rouw te dragen en een treurig bestaan te leiden van een treurende weduwe, hoewel haar hele aard zich daartegen verzet.
Maar eens verschijnt ze op een liefdadigheidsbazaar ten bate van het ziekenhuis, waar hij Rhett Butler opnieuw ontmoet. Een cynicus en grappenmaker, hij doorziet haar, begrijpt wat haar ertoe heeft aangezet om te trouwen. Wanneer er een juweleninzameling is voor de aankoop van medicijnen, rukt ze haar trouwring af. Melanie bewondert haar act en geeft haar eigen ring. Dan koopt kapitein Butler het recht om met Scarlett te dansen. Het brengt de plaatselijke bewakers van de openbare zedelijkheid in verwarring, maar wat te doen – Butler dringt aan op zijn eigen, en het ziekenhuis heeft geld nodig. Ze zijn geduldig met Butler alleen omdat hij talrijke producten aan het Zuiden levert, ondanks het feit dat de noorderlingen een zeeblokkade van de zuidelijke havens hebben opgeworpen. Butler, die het vuur van de ijdele roddels nog verder aanwakkert, beweert dat hij dit niet doet uit patriottisme, maar om er zelf beter van te worden. Hij betwijfelt of de zuiderlingen in staat zullen zijn te winnen.
Geruchten over “schandalig” gedrag van Scarlett bereiken Tara, en haar vader komt naar Atlanta om de dochter weg te halen. Maar de ontmoeting met kapitein Butler leidt tot onverwachte gevolgen. Gerald wordt dronken en verspilt al het geld in de pook dat bedoeld was voor de aankoop van eerste levensbehoeften. Deze verwarring doet hem zijn morele verontwaardiging temperen, en Scarlett blijft in Atlanta. Ze ontmoet af en toe Rhett Butler, maar ze blijft houden van Ashley Wilkes.
Gaandeweg wordt de situatie in het theater van de operaties gecompliceerd, en het vertrouwen van de Zuidelijken maakt plaats voor het besef dat de oorlog lang en zwaar zal zijn. Daar verschenen de eerste lijsten van de doden. Er staan veel bekenden van Scarlett op. Zijn broeders Tarleton zijn gedood, maar Ashley blijft ongedeerd. Hij komt op een kort verlof.
Scarlett hoopt met hem alleen uit te leggen, maar Melanie is voortdurend bij haar man. Voor zijn vertrek uit Atlanta vraagt Ashley aan Scarlett om voor zijn vrouw te zorgen, omdat zij, naar zijn mening, niet de vitaliteit heeft zoals Scarlett. Ashley is bereid zijn plicht eerlijk te vervullen, maar hij kan, net als Rhett Butler, niet geloven dat het Zuiden in staat is een zeer sterke tegenstander te overwinnen.
1864, na de nederlagen bij Gettysburg en Vicksburg is de positie van de Confederatie kritiek. Er komt een bericht dat Ashley vermist is. Melanie is in rouw, en alleen de gedachte dat ze Ashley’s kind draagt, helpt haar te leven. Butler blijft Scarlett ontmoeten, maar het blijft beperkt tot een lichte flirt, wandelen en praten. Hij zegt dat hij wil wachten tot Scarlett de smaak van een kus vergeet, waarmee de onvergelijkelijke Ashley Wilkes haar bij het afscheid bekroonde. Dit brengt Scarlett in razernij, en in deze toestand lijkt zij voor Rhett volstrekt onweerstaanbaar.
Butler doet navraag bij haar vrienden in het Noorden. Het blijkt dat Ashley nog leeft. Hij zit in het gevangenenkamp in Illinois. Hem wordt aangeboden te beginnen bij de militaire eenheden die het Amerikaanse grondgebied beschermen tegen de Indianen, maar Ashley weigert. Voor hem kan er geen militaire dienst aan de kant van de noorderlingen zijn, en hij verkiest deze gevangenschap boven zo’n vrijheid.
Atlanta wordt belegerd. Bijna de gehele mannelijke bevolking zit in de militie. Scarlett wil terugkeren naar Tara, maar Melanie pleit om haar niet te verlaten. Daar is Rhett Butler weer. Hij vertelt Scarlett dat hij naar haar hunkert sinds die eerste ontmoeting in Wilkes. Als Scarlett vraagt of hij haar een aanzoek heeft gedaan, antwoordt Butler dat hij niet tot degenen behoort die trouwen, en nodigt haar openlijk uit zijn minnares te worden. Zoals wel vaker eindigt het gesprek in een ruzie, en op verzoek van Scarlett verlaat Butler haar huis.
Midden in de Slag om Atlanta begint Melanie weeën te krijgen. Alle pogingen van Scarlett om een dokter bij haar te brengen lopen op niets uit – alle dokters zijn bij de gewonden, waarvan het aantal met het uur toeneemt.
Met de hulp van neger Prissy, bevalt Scarlett van Ashley en Melanie’s zoon. Dan besluit Scarlett om wat dan ook Atlanta te verlaten. Ze wil terug naar Tara. Rhett Butler helpt haar en Melanie om Atlanta te verlaten, dat op het punt staat te worden binnengevallen door de noorderlingen, maar weigert hen naar Tara te brengen. Hij meldt dat hij besloten heeft met de restanten van de verdedigers van Atlanta mee te gaan en met hen het verzet voort te zetten.
Dit nieuws verrast Scarlett. Zij kan niet begrijpen waarom de cynische Rhett die altijd zo sceptisch stond tegenover de heilige zaak van het Zuiden, plotseling besloot de wapens op te nemen. Het verbaast haar ook dat hij haar verliet toen ze zo hulpeloos was. Hierop zegt Rhett dat zij niet hulpeloos is, en wat de redenen betreft die hem ertoe hebben aangezet zich bij het leger aan te sluiten, hijzelf kan ze moeilijk noemen – hetzij uit sentimentaliteit, hetzij uit een gevoel van schaamte omdat hij zich afzijdig hield van de strijd en liever geld verdiende met het leveren van goederen. Scarlett gelooft niet in de oprechtheid van die woorden. Het lijkt erop dat hij, zoals altijd, een beetje spottend is. Maar niets aan te doen, ze moet zich een weg banen naar Tara met haar zoon, een bediende en hulpeloze Melanie en een baby. De weg is zwaar en gevaarlijk, maar ze komen ongedeerd in Tara aan.
Terugkeer belooft echter geen vreugde. Rondom heerst chaos en vernietiging. Het landhuis van Wilkes is verbrand, Tara had meer geluk. Het huis is intact – het was het hoofdkwartier van de noorderlingen, maar het landgoed is geplunderd. Bovendien wachtte de moeder van Scarlett niet op haar dochter. Ze stierf aan tyfus. De dood van zijn vrouw wordt een vreselijke slag voor Gerald, en hij heeft een beschadigde geest.
Scarlett geeft niet op. Ze besluit alles te doen om Tara te redden van een volledige ineenstorting. Plotseling, in het huis is er een indringer. De noordelijke soldaat besloot om alles te grijpen wat hij kon. Maar hij onderschat Scarlett – zij schiet en doodt hem.
Het leven op de plantages komt moeizaam op gang. Opnieuw zijn er noorderlingen en nemen het weinige weg dat er nog is. Bovendien steken ze het huis in brand, en alleen wanhopige pogingen van huishoudens slagen erin het vuur te doven.
Het leger van het Zuiden capituleert. Ashley stuurt een bericht: hij komt terug. Melanie en Scarlett kunnen niet wachten, als hij bij Tara verschijnt, maar toch niet. Voorbij het huis strekken soldaten zich uit die terugkeren uit de krijgsgevangenkampen. Een van hen, Will Benthin blijft bij Tara en zorgt voor het basisbeheer van het landgoed. Eindelijk verschijnt daar Ashley, maar Melanie is de eerste die hem ontmoet.
1866 oorlog achter de rug, maar het leven is er niet gemakkelijker op geworden. Degenen die de zogenaamde Reconstructie van het slaven Zuiden leiden, doen er alles aan om de voormalige plantage-eigenaren hun land niet meer te laten gebruiken. Tara wordt zwaar belast, en als het geld niet wordt opgebracht, gaat het landgoed onder de hamer en zal de vroegere voorman Wilkerson het waarschijnlijk krijgen. Scarlett hoopte dat Ashley met een uitweg zou komen, maar hij geeft eerlijk toe dat hij niet weet wat hij moet ondernemen. Scarlett nodigt hem uit alles te laten vallen en ergens in Mexico heen te gaan, maar Ashley kan zijn vrouw en zoon niet voor zichzelf achterlaten.
Scarlett beseft dat alleen Rhett Butler haar kan helpen. Echter, hij is nu in een moeilijke positie. De nieuwe autoriteiten hebben hem in de gevangenis gegooid, en hij riskeert de galg, als hij zijn tijdens de jaren van blokkade verworven kapitaal niet deelt.
Scarlett komt naar hem toe in de gevangenis. Ze doet alsof het goed met haar gaat, maar Rhett laat zich niet misleiden. Hij begrijpt dat ze naar hem toe is gekomen voor geld. Scarlett wordt gedwongen toe te geven dat ze echt driehonderd dollar nodig had, en ter wille van Tara is ze bereid de maîtresse van de Butler te worden. Maar hij is niet in staat zijn financiën te beheren. Het afscheid wordt ontsierd door een schandaal. Butler, gewond dat Scarlett alleen in zijn geld is geïnteresseerd, raadt haar ironisch aan meer warmte te tonen als ze de man de volgende keer om een lening vraagt.
Dat doet ze echter gewoon. Wanneer hij verneemt dat Frank Kennedy, die verliefd is op haar jongere zuster, wat geld heeft, waarmee hij een zagerij gaat kopen, zet Scarlett al haar vrouwelijke charme in werking en wordt weldra Mrs Kennedy. Tara wordt gered, en dat daarvoor de weg van haar zuster moest worden overgestoken, deert Scarlett niet.
Scarlett begint voluit in de zaak. Zij beheert de winkel van Frank, en leent dan geld van de vrijgelaten Butler om juist die zagerij te kopen, waar Frank een oogje op had. Al snel krijgt ze nog een zagerij en laat ze het goed lopen. Er komt geld, maar de publieke opinie in Atlanta is tegen haar – het is niet aan een dame om zaken te doen. Rhett Butler verzekert haar echter dat het een onvermijdelijk gevolg is van de keuzes die ze heeft gemaakt – het geld en het succes leiden tot eenzaamheid.
Gerald sterft. Als ze naar Tara komt voor zijn begrafenis, verneemt Scarlett dat Ashley van plan is naar New York te vertrekken – hem was een plaats in de bank beloofd. Scarlett haalt hem over te blijven, biedt werk aan in een houtzagerij en de helft van de opbrengst daarvan. Hij weigert, maar dan schiet Melanie te hulp. Onder haar druk accepteert Ashley Scarlett’s aanbod.
Liberale negers werken echter steeds slechter, en om inkomsten van de houtzagerij te genereren, begint Scarlett goedkope arbeid van gevangenen te gebruiken waarvoor de wrede Johnny Gallagher toezicht houdt. Eerlijke Frank is in afschuw, maar Scarlett staat haar bij: het is de enige manier om winst te maken. De zagerij, die Ashley herbergt, brengt geen winst: hij weigert categorisch veroordeeldenarbeid te gebruiken.
Tussendien wordt als reactie op de voortdurende pesterijen van de “carpetbaggers” en de promiscuïteit van sommige ex-slaven de Ku Klux Klan opgericht, waarvan de actieve leden Frank Kennedy en Ashley worden. De autoriteiten hebben kosten noch moeite gespaard om een einde te maken aan de activiteiten van deze geheime organisatie, en zij slagen erin de activisten in de val te lokken. Alleen de tijdige tussenkomst van Butler helpt Ashley zijn leven en vrijheid te redden, maar minder fortuinlijk was Frank Kennedy, en Scarlett wordt opnieuw weduwe.
Maar dan doet Rhett haar een aanzoek, en zij stemt toe. Ze gaan naar New Orleans, en keren dan terug naar Atlanta, waar ze al snel een nieuw huis betrekken. Onder hun vrienden zijn te veel zakenmensen, “carpetbaggers” – en nergens verschenen dealers van die Zuidelijken die vroeger in fatsoenlijke huizen niet over de drempel mochten komen. Scarlett bevalt van een meisje, en Rhett houdt waanzinnig veel van haar. Dan laat Scarlett duidelijk blijken niet meer kinderen te willen, en dit is het begin van een crisis in de relatie met haar man. Rhett brengt meer tijd van huis door en komt vaak dronken terug.
De dag van Ashley’s verjaardag nadert. Melanie gaat een feestelijke receptie organiseren. Op de vooravond ontmoet Scarlett Ashley in zijn kantoor, en het komt op de oude tijden aan. Dit is een zeer triest gesprek, Scarlett is veel te weten gekomen over de persoon van wie ze hield, en wat nu tot haar innerlijk oog wordt geroepen, dompelt haar onder in verdriet. Ashley was in het verleden, hij kan het niet opbrengen in de toekomst te kijken, kan dit niet aanpassen. De herinneringen aan vooroorlogse dagen en hoop veroorzaken haar tranen. Ashley probeert haar te troosten, omhelst haar, en dan, in haar nood, verschijnen er vreemden. Al snel bereikt het nieuws Melanie en Rhett. Scarlett weigert naar de receptie te gaan, maar Rhett dwingt haar bijna met geweld. Melanie, de enige van heel Atlanta, gelooft de kwaadaardige laster echter niet en accepteert Scarlett met dezelfde hartelijkheid. Bij thuiskomst laat Rhett zijn jaloezie blijken, waarna ze voor het eerst na een lange pauze in bed liggen. Scarlett wordt wakker met een blij gevoel dat Rhett van haar houdt, maar ontdekt dat hij niet in bed is, en zelfs niet in het huis. Hij komt pas de volgende dag terug en maakt zijn vrouw duidelijk dat hij een goede tijd heeft gehad.
Dan vertrekt Rhett voor drie maanden, en als hij terugkomt, vertelt Scarlett hem dat ze zwanger is. Rhett’s weerhaken beledigen haar, er breekt een ruzie uit, die eindigt met een ramp: Scarlett valt van de trap, en ze krijgt een miskraam. Het leven komt weer in het gareel. Rhett gaat met zijn hoofd in de politiek, en niet zonder zijn deelname slagen de Democraten-Zuidelijken erin de verkiezingen te winnen van de Republikeinen, gesteund door het Noorden. Maar dan dumpt de familie nog een tegenslag: Rett’s favoriete dochtertje Bonnie valt van haar paard en sterft. De relatie tussen de echtgenoten wordt formeler. Scarlett heeft het geld heeft de bezittingen, maar er is geen enkel geluk.
Scarlett verlaat Atlanta, maar een telegram van Rhett dringt er bij haar op aan onmiddellijk terug te keren. Melanie sterft. De artsen verboden haar te baren, maar ze negeerde hun verbod – ze wilde Ashley te graag nog een kind geven. Op haar sterfbed vraagt ze Scarlett om voor haar zoon en Ashley te zorgen, omdat “hij zo onpraktisch is.” En ze vraagt Scarlett aardig te zijn voor Rhett, want hij houdt van haar.
Nu er geen Melanie was, realiseert Scarlett zich hoe eenzaam ze was en hoeveel zijn vrouw voor haar betekende, die ze als een belemmering voor hun geluk beschouwde. Scarlett doet een andere ontdekking: het lijkt erop dat ze niet van Ashley Wilkes hield, maar van haar droom van een sterke, onbuigzame man. Nu, kijkend naar Ashley – moe, onzeker, al zijn mentale kracht van het besteden aan, om te verdragen met waardigheid nederlaag in dit leven – Scarlett fluistert tegen zichzelf dat een geliefde verloren, maar in plaats daarvan kreeg een ander kind.
Scarlett beseft hoeveel Rhett voor haar betekent. Ze staat te popelen om het hem snel te vertellen, maar ze zal nog een teleurstelling krijgen.
Rhett luisterde rustig naar haar herkenning en zei dat hij nu alles bij het oude heeft gelaten. Zijn liefde voor haar is vervaagd net zoals Scarlett’s liefde voor Ashley is vervaagd. Rhett Butler geeft toe dat hij op het eerste gezicht van haar hield, en hoe hard hij ook probeerde haar uit zijn dromen te bannen, hij kon het niet. Hij verloor nooit de hoop dat zij vroeg of laat zijn gevoelens zou waarderen, zou begrijpen hoe goed zij bij elkaar pasten, maar al zijn pogingen om zijn liefde op Scarlett over te brengen gingen ten onder. Hij zegt dat hij na die nacht vroeg van huis is gegaan omdat hij vreesde dat zij hem tot hoongelach zou opwekken, en dat als hij terug zou komen zij zou begrijpen dat hij niet onverschillig tegenover haar staat, alles anders zou zijn. Maar dit is niet gebeurd, en nu voelt hij slechts medelijden met haar.
Rhett kondigt zijn voornemen aan voor een lange tijd weg te gaan, misschien naar Engeland, en belooft van tijd tot tijd terug te komen om niet veel aanleiding te geven tot geruchten en roddels. Voor een wanhopige Scarlett’s vraag: “En wat met mij?” Rhett antwoordt met een zucht, dat het hem niet meer deert.
Scarlett denkt na over zojuist gehoord. Het is heel moeilijk, maar haar egoïstische daadkrachtige aard weigert haar nederlaag toe te geven. Scarlett is ervan overtuigd dat alles nog niet verloren is, en als ze nu niets kan bedenken om de situatie te verhelpen, zal ze morgen zeker een uitweg vinden.
