De Engelse taal is zwaar met synoniemen, en we hebben een schijnbaar overtollig aantal woorden voor vele specifieke dingen of kwaliteiten. Sommige van deze excessen, zoals de duplicaten goatish en hircine, zijn het resultaat van twee afzonderlijke moedertalen; anderen, zoals de honderden woorden die we hebben voor dronken, zijn het best te verklaren met een hoofdschudden en een schouderophalen.
Hoewel veel mensen “laster” en “smaad” door elkaar gebruiken, hebben de woorden verschillende betekenissen – smaad wordt geschreven, terwijl laster wordt uitgesproken.
In veel gevallen maakt het niet veel uit of men een woord of zijn synoniem kiest, behalve dat sommige keuzes eleganter kunnen zijn of passen bij het taalkundige register dat men gebruikt (u zou bijvoorbeeld kunnen schrijven “sorry dat ik zo dronken was,” in plaats van “sorry dat ik zo dronken was,” wanneer u een brief aan uw grootmoeder schrijft). In andere gevallen kan de verkeerde keuze tussen twee bijna-synonieme woorden echter belangrijk zijn. Dat brengt ons bij smaad en laster.
Veel mensen, vooral wanneer zij geen proces-verbaal schrijven of voor een rechtbank pleiten, maken geen onderscheid tussen deze twee woorden en plaatsen ze beide in de algemene semantische categorie van “iets onwaars over iemand zeggen of schrijven, om hem in een kwaad daglicht te stellen”. Er is echter een zeer duidelijk verschil tussen beide woorden.
Sabotage en laster zijn beide vormen van smaad, maar smaad komt voor in gedrukte vorm en laster in gesproken vorm. Smaad is een schriftelijke of mondelinge lasterlijke verklaring of voorstelling die ten onrechte een ongunstige indruk wekt, terwijl laster betrekking heeft op een onjuiste mondelinge verklaring die is afgelegd om mensen een slechte mening over iemand te laten hebben. Deze uitleg is verfrissend eenvoudig, maar misschien omdat zij zo eenvoudig is, ontgaat velen de nuance. We kunnen het dus iets ingewikkelder maken, en misschien is het dan gemakkelijker te onthouden.
Het kan helpen te onthouden dat smaad een schriftelijke vorm van laster is als men begrijpt dat het woord afkomstig is van het Latijnse libellus, dat het verkleinwoord is van liber, dat “boek” betekent. Het oudste gebruik van smaad, in de 14e eeuw, had de betekenis van “een schriftelijke verklaring, rekening, certificaat, verzoek of smeekbede.”
Smaad heeft helaas niet zo’n informatieve oorsprong; het komt van het Latijnse scandalum (“struikelblok, belediging”). Als deze etymologische gids niet ingewikkeld genoeg is om u te helpen het verschil tussen deze twee woorden te onthouden, kunnen we altijd nog terugvallen op de oude gewoonte om de dingen nog nodeloos ingewikkelder te maken, en een extra leidraad geven in de vorm van rijmelarij:
Hoewel deze beide woorden kunnen betekenen
Dat het vasthouden aan de waarheid is verbroken,
Houd dit gezegde in gedachten,
In het geval dat u slachtoffer wordt,
Libel wordt geschreven, terwijl laster wordt gesproken.
