In april 2001 bracht songwriter John Ondrasik (aka Five for Fighting) het nu in de VS met goud bekroonde nummer “Superman (It’s Not Easy)” uit. Het nummer, dat een hoogtepunt bereikte op nummer 14 in de U.S. Billboard Hot 100, werd regelmatig gerouleerd op zowel pop radio stations als MTV.
Maar het nummer kreeg een tweede leven na de tragische 9/11 aanvallen toen het een volkslied van genezing werd tijdens het herstel van de natie. “Superman” speelde om eerste responders, brandweerlieden, politie en nog veel meer te eren voor schijnbaar motten op eind. We spraken met de auteur van dat baanbrekende nummer om Ondrasik te vragen over zijn eerste stappen in de muziek en het schrijven van liedjes, hoe hij het nummer schreef (en hoe lang hij er schokkend lang over deed!), welke impact het nummer had op zijn carrière en nog veel meer.
Hoe ben je als jongere in de muziek terecht gekomen? Ik geloof dat u in Los Angeles in een muzikale familie bent geboren, maar hoe kwam muziek toen pas echt in uw wereld?
Mijn moeder was pianolerares, dus ik ben met de piano opgegroeid en ze begon al heel jong met me, toen ik een jaar of drie was, gewoon een beetje te spelen. Dat gaf me de basis en toen stuurde ze me naar iemand anders om les te nemen, want het is moeilijk om je kind les te geven. Maar ze was wijs. Toen ik 13 of 14 was, en andere dingen wilde doen, liet ze me stoppen. Maar tegen die tijd had ik de basis al gehad. Mijn zus kreeg een gitaar voor haar 15e verjaardag en dus pakte ik dat ding op. Ik had gewoon een liefde voor het schrijven van liedjes. Ik schreef waarschijnlijk mijn eerste liedje toen ik 15 jaar oud was en heb mijn vader overgehaald om een Tascam 38 half inch bandrecorder te kopen en begon kleine demo’s te maken in mijn kamer. Ik werd gewoon verliefd op het schrijven van liedjes. Het was mijn passie. Ik ben erg gezegend dat ik er mijn brood mee heb kunnen verdienen.
Schreef je in die tijd liedjes met de gedachte dat het een carrière kon worden of deed je het vooral omdat het leuk was? Misschien een balans van beide?
Ik wilde het echt doen. Vooral op de middelbare school. Ik had een leraar Engels die bassist was en we zouden de Steely Danlyrics ontleden. Dus, ik wilde het echt doen. Ik wist dat de kansen groot waren, dus ik zorgde ervoor dat ik plan-B’s had. Maar elk vrij moment dat ik had tijdens mijn late tienerjaren en twintiger jaren, was ik aan het opnemen of schrijven of zingen of iets aan het doen. Het was echt mijn passie. Mijn carrière is een soort van toevalstreffer. “Superman,” ik was, jeetje, eens kijken, ik was begin 30 toen dat liedje uitkwam, wat ongehoord is voor iemand die zo oud is om zijn eerste hit te hebben. Dus, het was een soort van wonder. Maar ik denk dat het een voorbeeld is van doorzettingsvermogen. Soms als je doorzet, gaan de sterren aan.
Wat was het eerste ontwerp voor “Superman,” en hoe heb je het lied verfijnd?
Weet je, het klinkt gek en het gebeurt niet vaak, maar ik schreef letterlijk “Superman,” met uitzondering van het verdubbelen van de tweede pre-hook, ik schreef het hele ding in minder dan een uur.
Wow!
Het was een toevalstreffer. Ik wou dat ik dat over andere liedjes kon zeggen, maar dat gebeurt niet. Ik zie het als een geschenk. Maar ja, ik ging zitten zoals ik al 1.000 keer ben gaan zitten en dat liedje kwam heel snel. Aanvankelijk dacht ik niet eens dat het iets voor mij was. Ik zie mezelf als een rocker en een rockman en hier was deze ballade. Ik vond het een mooi liedje, maar mijn producer toen we America Town aan het maken waren bleef maar zeggen, “We moeten ‘Superman’ opnemen.” Tot mijn eeuwige dankbaarheid, nam ik hem op! Dus, het lied kwam eruit na slechts een paar akkoorden, de teksten tuimelden er gewoon uit? Ja, het kwam er een beetje zo uit. Weet je, ik ben een voorstander van het schrijven van een heleboel liedjes. Ik ben geen wonderkind van een songwriter, dus voor mij geldt: hoe vaker je een liedje schrijft, hoe meer kans je hebt om aan te sluiten. Dus, tijdens mijn twintiger jaren, schreef ik 150-200 songs per jaar. Nu zou ik ze niet noodzakelijk allemaal op demo zetten. Maar ik begon er tenminste aan, ik kreeg een gevoel van wat ze waren en ik zette ze in de catalogus. Ik denk dat dat cruciaal was voor mijn ontwikkeling als songwriter. En ik schreef ook allerlei verschillende genres – pop, rock, zelfs een beetje R&4979>B, zelfs een beetje country. Dus, voor mij, klinkt het indrukwekkend. Ja, ik schreef “Superman” in een uur. Maar als je kijkt naar de duizenden liedjes daarvoor, waarvan de meeste echt slecht waren en dan tienduizenden uren om liedjes te schrijven, weet je, dat moet je ook meerekenen. Dat is niet gebeurd, laten we zeggen, met het liedje, “100 Years.” Zeker, dat lied kwam er niet in een uur. Het kwam er in vier maanden en 150 lijnen om de 30 te krijgen die je hoort. Dat is meer typisch voor mij.
Je kunt het zien als of “Superman” een uur duurde om te schrijven of je hele leven om te schrijven.
Ja, het is waar. Het kost je je hele leven om zover te komen, om het vertrouwen te hebben en je comfortabel te voelen met zoiets simpels. “Superman” is zo’n eenvoudig liedje en soms is het moeilijk – de beste liedjes klinken heel eenvoudig, maar ze zijn niet zo gemakkelijk te schrijven. Maar om het vertrouwen te hebben om iets eenvoudigs en liefs te doen en je hebt het concept, dat vergt een zekere rijpheid als liedjesschrijver. Je moet – althans, voor mij – veel liedjes schrijven om die ruimte te kunnen bereiken.
Totally. En om die ervaring te hebben om te weten wanneer je iets moet loslaten, ook. Als je dacht dat “Superman” eenvoudig was, moest je ook in staat zijn om het op zichzelf te laten leven en er niet mee te knoeien, als dat zin heeft.
Ja, dat is waar. Dat is, voor mij, een van de moeilijkste dingen van het opzetten van de redacteur of de criticus hoed, evenals de creatieve hoed. En wanneer stop je? We gaan het vandaag niet hebben over “The Riddle” maar dat was een van mijn andere nummers die populair was. Aan dat nummer heb ik eigenlijk een jaar gewerkt. En ik denk nog steeds niet dat ik het goed heb. Maar op een gegeven moment moet je de handdoek in de ring gooien. Maar ja, weten wanneer te stoppen of wanneer het niet goed is, wanneer terug te gaan naar de tekentafel, dat is een vaardigheid. Soms heb je mensen om je heen die je vertrouwt en die je inzicht kunnen geven. Maar aan het eind van de dag, is het jouw liedje. Weten wanneer je het moet laten en wanneer je moet blijven malen, dat is een deel van het maken van liedjes.
Hoe is het liedje van dat eerste ontwerp van een uur op MTV terechtgekomen en is het zo’n belangrijk liedje geworden na 9/11?
Wederom, veel hiervan is gewoon het lot en geluk. “Superman” was niet de eerste single van America Town. Het was een liedje genaamd, “Easy Tonight.” Het was een nummer één AAA liedje, maar het verkocht geen platen. Dus, ik denk dat we maar, ongeveer, 10.000 platen verkochten. “Easy Tonight” was net succesvol genoeg om nog een kans te krijgen, om nog een single te krijgen. En ik herinner me dat de platenmaatschappij zei, “Oké, we geven je er nog één. Maar dat is het eigenlijk. Als het geen hit is, ben je klaar!” Dus moest ik denken, “Als er één liedje is waar ik aan ten onder ga, wat zal dat dan zijn?” Ze waarschuwden me zo van, “Superman is een mooi liedje” maar dit was, weet je, de jaren 2000, eind jaren 90 en er was geen piano op de radio. Billie en Elton waren niet meer op de popradio. Het was grunge, Lilith Fair, boy bands. En ik zei: “Als ik ten onder ga, dan ga ik ten onder met ‘Superman’.” Aanvankelijk was de radio erg sceptisch en zei dat het te traag was, met piano, te sentimenteel en ze wilden het niet echt spelen. Ik had een paar kampioenen maar we kwamen op het punt dat het liedje voorbij was. Het was gewoon een van die dingen waar het begon te werken op een paar stations en dan omdat het anders was, werd het een hit lied. En na 9/11 nam het een andere, ik weet niet eens wat het woord is, 20 jaar later probeer ik daar nog steeds op te komen. Ja, een bepaalde status binnen het land. Maar het vreemdste was… Ik weet nog dat Superman worstelde met de radio. Ik kreeg een telefoontje en ze zeiden: Superman’ staat op nummer één in Singapore. En dan is het nummer één in de Filipijnen. Dus, we kregen het gevoel dat het nummer een groot nummer kon worden want in sommige van deze landen, was het nummer één! Dus, het gaf ons een beetje vertrouwen om er gewoon bij te blijven. Maar het was een lange weg. Ik denk dat één reden waarom het echt een standaard werd was, in die tijd, er was niets zoals het op de radio. Het was anders. Plotseling kwam de piano terug, niet noodzakelijkerwijs alleen vanwege mijn lied. Maar zeker 9/11 en het feit dat het een van de liedjes was die hulde brachten aan de brandweermannen en het concert voor New York en al dat soort dingen verankerde “Superman” op een manier die geen singer-songwriter zich ooit had kunnen voorstellen. En ik ben blij dat dat liedje er was, ik ben blij dat andere liedjes zoals dat er waren. Maar, ja, het is wild en gek.
Heeft het liedje zich in de loop der jaren in je eigen geest ontwikkeld of heb je onderweg van fans gehoord die uitten hoe het liedje op verschillende manieren iets voor hen betekende?
Oh, ja! Ik bedoel, dat is een van de mooie dingen aan het hebben van een liedje dat een verschil maakt in het leven van mensen. Het ding met muziek is ook dat mensen liedjes nemen en ze hun eigen maken en ze toepassen op hun leven en hoe ze het nodig hebben of willen – net zoals ik doe met mijn favoriete liedjes. “Superman” is gebruikt voor zoveel goede doelen voor autisme, liefdadigheidsinstellingen voor kinderen. Het interessante aan “Superman” – dit is een grappig verhaal – is dat toen het een populair liedje werd, de platenmaatschappij me belde en zei: “Er is iets heel vreemds aan de hand met de plaat.” En ik zo van, “Wat bedoel je?” Ze zeiden, “Oude mensen kopen je plaat.” En ik zo van, “Wat bedoel je oude mensen kopen de plaat?” En zij zeiden, “Ja, mensen van in de 30 en 40 kopen je plaat.” Wat nu grappig is omdat ik 55 ben. We zijn allemaal oud. Maar wat ze bedoelden was dat tieners platen kopen, dat zijn de mensen die platen maken. Maar waarom kochten volwassenen mijn plaat? Ik ben er de laatste 20 jaar achter gekomen dat veel volwassenen echt iets hebben met “Superman” omdat mensen die verantwoordelijk zijn voor gezinnen begrijpen dat het moeilijk is om altijd de rots te zijn. Je kunt niet alles voor iedereen zijn. Je kan niet superman zijn voor iedereen. Ik denk dat het een unieke weerklank had bij volwassenen – en kinderen vonden het ook leuk – dat andere popliedjes misschien niet hadden. Ik denk dat dat een van de redenen is waarom het een bepaalde plaats had en waarschijnlijk waarom het vandaag de dag nog steeds op een bepaalde manier relevant is.
Als je nu aan “Superman” denkt, is er dan iets dat je het meest aan het liedje bevalt?
Ik zie het gewoon als een geschenk. Ik heb niet eens meer het gevoel dat ik het liedje geschreven heb. Omdat het zo snel kwam en ik me niet maandenlang heb uitgesloofd om het goed te krijgen, zie ik het gewoon als een geschenk. Het feit dat het eigenlijk niet had mogen gebeuren en ik nauwelijks de kans kreeg om het naar buiten te brengen en toen het wel gebeurde – er moeten zoveel sterren op één lijn staan om dat liedje mensen te laten bereiken. Als liedjesschrijver wil je maar één ding: je wilt een kans om gehoord te worden. Als mensen je goed vinden, geweldig. Als ze je niet mogen, ook goed. Maar je wilt gewoon een kans om gehoord te worden. En ik ben zo dankbaar dat ik de kans kreeg om gehoord te worden met dat lied. Het zal altijd mijn eerstgeborene zijn. Ik zou het vandaag niet kunnen schrijven, om eerlijk te zijn. Het is geen liedje dat ik vandaag zou kunnen schrijven omdat het “het is niet gemakkelijk om mij te zijn,” wanneer je het moeilijk hebt in je late twintiger jaren en je voelt dat de wereld tegen je is en niemand naar je wil luisteren, dan kun je dat liedje schrijven. Maar door “Superman”, heb ik mensen ontmoet met echte uitdagingen – onze troepen, ALS-patiënten, autistische kinderen. Het heeft me echt nederig gemaakt. Ik zou “Superman” vandaag niet kunnen schrijven. Ik heb gemerkt dat het eigenlijk best makkelijk is om mezelf te zijn, maar ik ben blij dat het lied er is voor de wereld. Het is eigenlijk, voor mij, niet eens meer mijn liedje. Het is voor hen die het omarmd hebben.
