Description
High-density lipoprotein cholesterol (HDL-C), dat voor het grootste deel bestaat uit cholesterol, fosfolipide en eiwit, wordt geproduceerd en uitgescheiden door de lever en de darm.
HDL-C transporteert cholesterol van weefsels naar de lever. Bij dit omgekeerde cholesteroltransport vervult het een “opruimfunctie”. Dit proces wordt omgekeerd cholesteroltransport genoemd, omdat cholesterol die in perifere weefsels wordt gesynthetiseerd, uiteindelijk naar de lever wordt teruggevoerd om uit het lichaam te worden verwijderd.
HDL-C’s hebben veel oppervlakte-eiwitten. Apo-A1 en apo-A2 eiwitten op HDL-C worden verkregen door directe secretie vanuit de lever. De synthese van apoA-I is noodzakelijk om HDL-C te produceren. Mutaties in het apoA-I-gen die een tekort aan HDL-C veroorzaken, worden in verband gebracht met versnelde atherogenese. Overexpressie van apoA-I in het muizenmodel beschermt tegen experimenteel geïnduceerde atherogenese. Bovendien kan HDL-C bescherming bieden tegen atherogenese door mechanismen die niet direct verband houden met omgekeerd cholesteroltransport. Deze functies omvatten vermoedelijke anti-inflammatoire, anticoagulerende, antioxidatieve, bloedplaatjes anti-aggregerende en profibrinolytische activiteiten.
Hoge niveaus van HDL-C zijn wenselijk vanwege hun inverse relatie met coronair risico. HDL-C wordt goed cholesterol genoemd omdat het omgekeerd evenredig is met de incidentie van atherosclerose.
Indicaties/toepassingen
HDL-C wordt gebruikt bij de beoordeling van het risico op coronaire of andere vasculaire pathologie.
overwegingen
HDL-C-spiegels zijn verlaagd in verband met recente ziekte; verhongering en stress; roken; zwaarlijvigheid en gebrek aan lichaamsbeweging; geneesmiddelen zoals thiazidediuretica, steroïden en bètablokkers; hypertriglyceridemie; en bij verhoogde immunoglobinespiegels.
HDL-C-spiegels zijn verhoogd in verband met matige ethanolconsumptie, insuline, en oestrogeen. Bovendien verhogen regelmatige aërobe lichaamsbeweging, stoppen met roken, daling van de body mass index, en statinetherapie (mild) de HDL-C-spiegels. Statines of HMG-CoA-reductaseremmers verhogen het HDL-C-gehalte in bescheiden mate. De lichte stijging van het HDL-C-niveau door deze geneesmiddelen kan verband houden met remming van rho-signaalroutes met activering van de peroxisome proliferator-activated receptor (PPAR)-alfa. Verhogingen van het HDL-C-niveau kunnen ook worden toegeschreven aan de verlaging van de activiteit van het plasma cholesteryl ester transfer protein (CETP) door statines.
Een gepoolde analyse door de NCD Risk Factor Collaboration van 458 bevolkingsonderzoeken die 23 Aziatische en westerse landen bestrijken, stelde vast dat in een aantal westerse naties, evenals in Japan en Zuid-Korea, de gemiddelde verhouding van totaal-tot-HDL-cholesterol sinds 1980 is gedaald, waarbij de daling bij Zwitserse mannen tussen 1980 en 2015 ongeveer 0,7 per decennium bedroeg. (In China daarentegen steeg de verhouding.) Ook van ongeveer 1980 tot 2015 steeg het HDL-C-niveau in Japan en Zuid-Korea per decennium tussen 0,04 mmol/L (Zuid-Koreaanse mannen) en 0,17 mmol/L (Japanse vrouwen).
