WarnerMedia heeft “Gone With the Wind” verwijderd van zijn nieuwe streaming platform, HBO Max. AFI rangschikte de film nummer 6 onder de 100 beste films aller tijden. De in 1939 door David O. Selznick geproduceerde film won niet alleen een heleboel Oscars, het leidde ook tot de eerste Academy Award voor een Afro-Amerikaanse acteur, Hattie McDaniel. Zij speelde Mammy, een stereotype dienstmeisjesrol die gebruikelijk was in haar tijd.
Het in de ijskast zetten van “GWTW” op aandringen van een andere Academy Award-winnaar, regisseur en scenarioschrijver John Ridley (“12 Years a Slave”), gebeurt niet voor niets: “Het schiet niet alleen ’tekort’ met betrekking tot representatie,” wees hij erop in een opiniestuk in deze krant. “Wanneer het niet de verschrikkingen van de slavernij negeert, pauzeert het alleen om enkele van de meest pijnlijke stereotypen van mensen van kleur te bestendigen.”
Ik heb precies één keer door “GWTW” gezeten als onderzoek voor een historische roman waarin McDaniel een personage is. Ik vind de film ook niet goed. Tegelijkertijd is het triest om te zien dat de actrice samen met de film wordt geannuleerd. Ze heeft zoveel beproevingen doorstaan om kortstondig in de schijnwerpers te staan.
Kort na het winnen van haar Academy Award in 1940, lag McDaniel onder vuur: Het hoofd van de NAACP, Walter Francis White, kwam achter haar en de rollen aan die zij en haar tijdgenoten speelden. Hij vocht al tegen segregatie in het onderwijs, de woningbouw en het leger, en gebruikte zijn connecties als vooraanstaand burgerrechtenleider om Hollywood onder druk te zetten om zwarten in allerlei rollen te portretteren, niet alleen in onbeduidende rollen.
White hielp bij de onderhandelingen over Lena Horne’s zeven-film deal met MGM in 1942. Zijn voorkeur ging uit naar acteurs zoals de nieuwkomer, die hij aantrekkelijker en gesofisticeerder vond dan McDaniel. En toch negeerden de studio’s Horne’s acteerkwaliteiten en concentreerden zich op haar zang. Zwarten voornamelijk afschilderen als het vermaak in een verhaal is op zichzelf al stereotypering. Als Horne niet meespeelde in musicals als “Stormy Weather” of “Cabin in the Sky”, werd ze meestal zingend naast de actie gefilmd, zodat het gemakkelijker was om haar scènes in het Zuiden te knippen.
White, die in New York was gevestigd, bleef Los Angeles bezoeken om de ellebogen te wrijven met producenten, en hen te ontmoedigen om meer films te maken met de onderdanige rollen die McDaniel speelde. De actrice wist dat het gebeurde. Een van haar biografen zei dat ze reageerde alsof White probeerde “het brood uit haar mond te pakken.”
McDaniel koos dapper voor haar passie in een tijd waarin de standaard voor zwarte vrouwen huishoudelijk werk was. Ze groeide op als jongste van 13 in een getalenteerd gezin. Haar vader reisde met haar broers in een act genaamd Henry McDaniel and Sons. Zij en haar broers en zussen produceerden shows voor de zwarte gemeenschap van Denver. Maar haar familie was arm en had moeite om rond te komen.
Hattie ging aan de slag als hoofdact in het Pantages Circuit, en om bluesmuziek te schrijven en op te nemen in Chicago, maar verloor vervolgens twee grote optredens door de Depressie. Ze zag Hollywood als haar laatste redmiddel. Ze voegde zich bij drie broers en zussen in L.A. en vond werk in een van de weinige industrieën die nog welvarend waren: de filmindustrie. Ze boekte kleine rollen in het begin van de jaren 1930, won de rol van Queenie in “Show Boat” (1936), en toen kwam het hoogtepunt toen ze “Gone with the Wind” kreeg.
Het is geen mysterie waarom, op dit raciaal beladen moment, mensen zich zouden verzamelen bij de voet van Hollywood’s multi-Oscar-winnende, meest verdienende Confederate standbeeld dat staat te popelen om het van zijn toppositie te rukken. Maar als ik denk aan “Gone With the Wind”, denk ik ook aan alle jaren die McDaniel heeft geïnvesteerd om een artiest te worden op haar eigen voorwaarden. Al die opofferingen. Alle hoop.
Een vertegenwoordiger van HBO Max heeft gezegd dat de film niet voorgoed verdwenen is, dat hij terug zal komen met “een discussie over de historische context en een veroordeling van die voorstellingen.” Dat klinkt redelijk, hoewel het portret van de zwarte vrouw in de film me pijn doet. Dus ik ben Team Hattie, niet Team “GWTW.”
Ik vind het vooral geweldig hoe McDaniel in de weken na het uitkomen van de film Selznick’s kantoor binnen marcheerde, hem de goede kritieken op haar optreden liet zien en vroeg, als hij het daarmee eens was, haar naam in de running te brengen voor de Oscar voor beste bijrolspeelster.
Die moedige, goed getimede zet, en de resultaten, zijn de reden waarom ze vereeuwigd is, en waarom ik haar zo’n meeslepend figuur vind. Haar toewijding om te leven als een kunstenaar, wat er ook gebeurt, zal mij altijd inspireren.
Schrijfster en filmmaker Pamela K. Johnson legt de laatste hand aan haar eerste roman, Hattie en Walter.” (@pamelasez)
